Vluchtelingen en migranten op de vlucht voor geweld, misbruik en uitbuiting in Libië

Door dit beleid dreigen de vluchtelingen en migranten steeds vaker in de armen te worden gedreven van smokkelaars, mensenhandelaren, criminele bendes en gewapende groeperingen. Amnesty-medewerkers spraken met negentig vluchtelingen en migranten die de laatste maanden de overtocht vanuit Libië naar Zuid-Italië maakten. Zij horen tot de honderdduizenden die – voornamelijk uit Sub-Sahara Afrika – door Libië naar Europa willen reizen. Ze zijn op de vlucht voor oorlog en vervolging of proberen aan de extreme armoede te ontkomen.

Veel vrouwen verkracht langs smokkelroute

Vijftien vrouwen vertelden dat ze tijdens hun reis door Libië onder voortdurende angst voor seksueel geweld leefden. Verkrachting komt zo vaak voor dat veel vrouwen aan de pil gaan voordat ze hun reis beginnen. Zelfs zwangere vrouwen worden misbruikt. De medische staf van het meldkantoor voor migranten en vluchtelingen in het Italiaanse Bari bevestigt deze berichten.

De Eritrese Ramya (22): ‘De bewakers drinken en roken hasj, komen het kamp binnen en kiezen de vrouwen uit die ze mee naar buiten willen nemen. De vrouwen wilden weigeren, maar als je een geweer op je hoofd gericht hebt, dan heb je niet veel keus als je wilt overleven. Ik werd twee keer verkracht door drie mannen… ik wilde niet dood.’

Ontvoerd, uitgebuit en afgeperst

Veel van de mensen die Amnesty sprak, verklaarden dat ze gevangengenomen waren om zo hun families te dwingen tot het betalen van losgeld. De gevangenen worden in deplorabele omstandigheden vastgehouden, nagenoeg zonder eten en drinken. Semre (22) uit Eritrea zag vier mensen sterven als gevolg van ziekte en honger. ‘Niemand bracht ze naar het ziekenhuis, dus we moesten ze zelf begraven,’ vertelde hij.

Seksueel misbruik en religieuze vervolging door gewapende groeperingen

Door de opkomst van machtige gewapende groeperingen in de afgelopen jaren, waarvan een deel loyaal is aan Islamitische Staat (IS), liggen christenen steeds vaker onder vuur. Ze worden ontvoerd, mishandeld, vrouwen worden verkracht en ze worden gedwongen zich te bekeren. IS eiste de verantwoordelijkheid op voor de moord op 49 kopten in Libië in 2015.

Rol overheden

Door de wetteloosheid en de toename van het aantal rivaliserende groeperingen lopen vluchtelingen en migranten steeds meer risico’s. De Libische regering van nationale eenheid moet een einde maken aan de misdrijven die door haar troepen en medestanders worden gepleegd. Bovendien moet de regering garanderen dat niemand die schendingen heeft gepleegd, onbestraft blijft. De internationale gemeenschap moet het Internationaal Strafhof bijstaan in het onderzoek naar oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

EU-beleid drijft vluchtelingen en migranten in armen van criminelen

De Europese Unie heeft vergaande plannen voor samenwerking met Libië om migratie te reguleren. Deze gaan vooral over het tegenhouden van migranten. Juist dit leidt ertoe dat vluchtelingen en migranten in handen vallen van mensensmokkelaars, mensenhandelaren en criminele bendes. Bovendien maken Libische autoriteiten, zoals de kustwacht, zich met grote regelmaat ook schuldig aan mensenrechtenschendingen. Amnesty roept de EU op geen samenwerkingsverbanden aan te gaan zonder dat er duidelijke waarborgen zijn om mensenrechtenschendingen te voorkomen. Bovendien moet nu echt serieus werk gemaakt worden van veilige, legale routes voor vluchtelingen, zodat zij niet gedwongen zijn om hun lot in de handen van smokkelaars te leggen wanneer ze hun eigen land ontvluchten.

• Amnesty bracht in 2015 het rapport Libya is full of Cruelty uit. De getuigenissen die Amnesty nu optekende, tonen dat vluchtelingen en migranten een jaar later nog steeds slachtoffer zijn van weerzinwekkend misbruik.
• Op 14 juni 2016 berichtten we ook al over de situatie van vluchtelingen en migranten in Libië in het nieuwsbericht EU dreigt medeplichtig te worden aan mishandeling migranten in Libië.