Rusland: discriminatie van lhbti’ers
Rusland is een van de landen waar het met de rechten van lesbiennes, homo- en biseksuelen, transgenders en intersekse personen slecht is gesteld.
Publiekelijk spreken over homoseksualiteit of voorlichting over geven aan minderjarigen is in Rusland sinds 2013 verboden. Dat jaar werd in sneltreinvaart de wet tegen ‘homopropaganda’ door het Russische parlement geloodst. De wet stelt de verspreiding van informatie onder minderjarigen over ‘de sociale gelijkwaardigheid van traditionele en niet-traditionele seksuele relaties’ – lees homoseksualiteit – strafbaar. Lhbti’ers durven hun partner niet in het openbaar een zoen te geven en lhbti-organisaties krijgen meestal geen toestemming om voor hun rechten te demonstreren.
Hoge boetes
Lhbti-organisaties en mensenrechtenverdedigers worden tegengewerkt en soms worden activisten opgepakt. Mede als gevolg van de ‘homopropagandawet’ is homoseksualiteit steeds minder geaccepteerd, waardoor ook het geweld tegen lhbti’ers is toegenomen. Daarnaast kunnen de boetes voor overtreding van de wet flink oplopen. Burgers riskeren een boete van zo’n 80 euro. Overheidspersoneel kan een boete krijgen tot 800 euro. Op publicaties over homoseksualiteit in de media of op internet staan hogere boetes: tussen de 900 en 1.900 euro voor burgers en het dubbele daarvan voor overheidsfunctionarissen. Organisaties die zich via de media positief uitlaten over homoseksualiteit riskeren een boete van ruim 16.000 euro en een sluiting voor 90 dagen.
Yulia Tsvetkova vervolgd
De Russische Yulia Tsvetkova heeft sinds november 2019 huisarrest vanwege het ‘maken en verspreiden van pornografische materialen’. Tsvetkova, die opkomt voor de rechten van vrouwen en lhbti’ers, had op sociale media tekeningen geplaatst van vrouwen. Bij sommige waren ook geslachtsdelen te zien. Ze kan tot 6 jaar gevangenisstraf krijgen.
In december 2019 werd Tsvetkova schuldig bevonden aan het overtreden van de homopropagandawet omdat ze twee lhbti-websites beheerde. Op de websites was aangegeven dat deze bedoeld zijn voor mensen boven de 18, zoals de wet voorschrijft. Toch kreeg ze een boete van 700 euro. In juli 2020 werd Tsvetkova veroordeeld in een andere zaak, en weer vanwege ‘homopropaganda’. Ze kreeg een boete voor een tekening van een stel vrouwen en een stel mannen met kinderen. Die had ze online gezet met de titel ‘Het gezin is waar liefde is. Steun lhbt+-gezinnen!’
Heksenjacht in Tsjetsjenië
Het grootste gevaar lopen lhbti’ers in de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië. Daar wordt het bestaan van homoseksualiteit ontkend en is de afgelopen jaren extreem geweld gebruikt tegen lhbti’ers of mensen van wie wordt aangenomen dat ze dat zijn. In 2016 begonnen de autoriteiten een ware heksenjacht. Tientallen homomannen werden ontvoerd, illegaal vastgehouden en gemarteld. Ten minste twee mensen kwamen hierbij om. In december 2018 publiceerde de OVSE een rapport waarin het Rusland ervan beschuldigde Tsjetsjeense autoriteiten uit de wind te houden. Ondanks vele verzoeken van onder meer de OVSE en de EU weigeren de Russische autoriteiten tot nu toe een onderzoek in te stellen naar deze misdaden. Nog niemand is verantwoordelijk gehouden. In 2019 verschenen berichten over een nieuwe golf geweld.
Met steun van andere organisaties wist het Russische lhbt-Network honderden slachtoffers in veiligheid te brengen. Vanwege zijn werk ontving het hoofd van het netwerk, Igor Kochetkov, begin 2019 een video waarin hij met de dood werd bedreigd. Dat gebeurde nadat hij een klacht had ingediend bij het Russische Onderzoekscomité en een onderzoek verzocht naar de ontvoering, arrestatie en marteling van veertien leden van de lhbti-gemeenschap in Tsjetsjenië.
Nederland biedt bedreigde lhbti-activiste asiel
De Russische Anna Dvornichenko uit Rostov aan de Don werd in de zomer van 2019 twee keer aangevallen. De eerste keer werd ze belaagd met pepperspray, de tweede keer met een rookbom. De lhbti-activiste deed hiervan aangifte, maar de autoriteiten weigerden haar aanklacht te onderzoeken en dreigden Dvornichenko zelfs te vervolgen omdat ze opkomt voor lhbti-rechten. Toen ze werd beschuldigd van extremisme en het maken van ‘homopropaganda’ voor minderjarigen besloot Dvornichenko naar Nederland te vluchten, waar ze na tien dagen asiel kreeg.
Wat doet Amnesty?
Amnesty roept de Russische autoriteiten op de homofobe wetgeving in te trekken, om een einde te maken aan discriminatie van lhbti’ers en het recht op vrije meningsuiting te respecteren. Ook roepen we op om een onderzoek in te stellen naar geweld tegen lhbti’ers. In individuele gevallen komen we in actie wanneer lhbti’ers worden gediscrimineerd, vervolgd, geïntimideerd of worden bedreigd. Ook staan we gevluchte lhbti’ers bij als dat nodig is.
Amnesty steunt initiatieven van partnerorganisaties. Ook droegen we bij aan resoluties en verklaringen van de Europese Unie, het Europees parlement, de Raad van Europa, de OVSE en van de Verenigde Naties. Daarin worden de Russische autoriteiten opgeroepen een einde te maken aan discriminatie en onderzoeken in te stellen na geweld tegen lhbti’ers.
