Mooie woorden

Geregeld komen mensen vrij nadat Amnesty actie voor hen voerde. Maar lang niet altijd kunnen we met zekerheid stellen dat iemand vrijkwam dóór die Amnesty-acties. Autoriteiten geven namelijk niet graag toe dat ze iemand vrijlieten vanwege de acties voor hem of haar. Wat we wel weten is dat veel ex-gevangenen hun vrijlating aan onze acties toeschrijven. En dat onze acties hun de moed gaven om niet op te geven in moeilijke tijden.

Moses Akatugba – Nigeria

‘Ik had alle hoop verloren. Maar dat veranderde toen Amnesty zich ermee ging bemoeien. De berichten die ik ontving waren overweldigend. Ik kreeg weer hoop. (…) Toen ik hoorde wat er allemaal voor me door Amnesty International is gedaan, was ik de gelukkigste man op aarde.’

Dankwoorden van Moses Akatugba uit Nigeria. Hij was zestien toen hij werd opgepakt op verdenking van een gewapende overval. Akatugba werd gemarteld en kreeg in de doodstraf. Meer dan 800.000 mensen kwamen voor hem in actie. Met succes: in 2015, 10 jaar na zijn arrestatie, kreeg hij gratie.

Ignace Sossou – Benin

De journalist Ignace Sossou werd in december 2018 tot 18 maanden cel en een boete veroordeeld. Ignace werd veroordeeld vanwege ‘intimidatie’. Dat gebeurde nadat hij in een tweet de openbaar aanklager had geciteerd. In mei 2020 werd zijn straf verminderd tot 12 maanden, waarvan 6 voorwaardelijk. In juni 2020 mocht hij de gevangenis verlaten. ‘De acties van Amnesty en het mobiliseren van mensen voor mijn zaak hebben bijgedragen aan mijn vrijlating,’ zei Ignace. ‘Toen ik in de gevangenis zat, liet mijn broertje krantenartikelen zien van de acties van Amnesty-leden. Dat gaf me kracht. Ik dank Amnesty International. Jullie waren er altijd voor mij, vanaf het begin.

Tran Thi Nga – Vietnam

De Vietnamese mensenrechtenverdediger Tran Thi Nga werd in februari onverwacht vrijgelaten. Ze was in 2017 tot 9 jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege ‘propaganda tegen de staat’. Tran Thi Nga is lid van de Vietnamese organisatie Vrouwen voor Mensenrechten en demonstreerde voor democratische hervormingen. Ze is de afgelopen jaren vaak lastiggevallen vanwege haar mensenrechtenwerk, en zelfs geslagen. ‘Ik dank Amnesty International voor de onvermoeibare inspanningen voor mijn vrijlating,’ liet Tran Thi Nga weten. ‘Maar er zijn nog steeds veel gewetensgevangenen in Vietnam. Ik hoop oprecht dat Amnesty zal blijven vechten voor hun vrijheid.’

Teodora del Carmen Vásquez – El Salvador

‘Ik ben er absoluut van overtuigd dat jullie brieven tot mijn vrijlating hebben geleid.’

Dat vertelde Teodora del Carmen Vásquez uit El Salvador. Ze was veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf wegens ‘moord’ omdat zij een doodgeboren kindje kreeg. Nadat honderdduizenden mensen wereldwijd brieven voor haar schreven, werd ze in 2018 na 10 jaar cel vervroegd vrijgelaten.

Augustin Glokpon – Togo

‘Wanneer de autoriteiten de naam “Amnesty” horen, schrikken ze. Het feit dat Amnesty gemobiliseerd werd, was een grote geruststelling. Amnesty vroeg de autoriteiten om opheldering en voerde actie. Dit heeft een zeer grote rol gespeeld in onze vrijlating.’

Augustin Glokpon uit Togo, lid van de oppositie, werd in 2010 opgepakt vlak voor er verkiezingen plaatsvonden. Negen dagen nadat een bliksemactie voor hen was begonnen, werd hij vrijgelaten.

Terry Waite – Libanon

‘Ik werd in volledige isolatie vier jaar gevangengehouden. Ik zag niemand en sprak niemand, behalve de vluchtige woorden met mijn bewakers wanneer zij mijn eten brachten. En op een dag was er uit het niets een bewaker met een kaart. Het wast een prentbriefkaart met een glas-in-loodraam uit Bedford waarop de prediker John Bunyan in de gevangenis zit. En ik keek naar die kaart en dacht, Bunyan, kerel, jij hebt geluk. Jij hebt een raam waardoor je naar de lucht kunt kijken. Hier zit ik, in een donkere kamer. Jij hebt een pen en inkt en kunt schrijven en ik heb niets. Jij hebt je eigen kleren, en een tafel en een stoel. Ik draaide de kaart om en daar stond een boodschap van iemand die ik niet ken, die alleen maar zei: “We herinneren, we zullen niet vergeten. We zullen voor je blijven bidden en blijven werken voor alle mensen die overal ter wereld gevangenzitten.” Die gedachte bracht me terug naar het fantastische werk van organisaties als Amnesty International en hun brievenacties, en ik wil zeggen: veracht die simpele acties nooit.’

De Engelsman Terry Waite zat vier jaar gevangen nadat hij in 1987 Libanon werd gegijzeld.

Elzbieta Podlesna – Polen

De Poolse Elzbieta, Anna en Joanna verspreidden posters waarop de maagd Maria stond afgebeeld met een halo in regenboogkleuren rond haar hoofd. Die kleuren zijn het symbool van de internationale lhbti-beweging. De vrouwen riskeerden 2 jaar cel vanwege het simpele feit dat ze opkwamen voor lhbti-rechten in een klimaat van haat en discriminatie. In 2021 werden de vrouwen vrijgesproken, maar de aanklager is tegen deze uitspraak in beroep gegaan. De steun die Elzbieta van Amnesty krijgt is heel belangrijk: ‘Voor de actievoerders is het zo belangrijk om te voelen dat mensen met ons meeleven. Na een vreselijke rechtszaak zaten we eens bij elkaar, pessimistisch en somber. Toen bracht een medewerker van Amnesty Polen ons een stapel brieven. Dat moment vergeet ik nooit, de stemming veranderde, we voelden de steun. En toen wij waren aangeklaagd omdat we hadden gedemonstreerd tegen fascisme in Polen, werden we ook ontzettend gesteund door Amnesty. Want Amnesty maakte onze zaak bekend in Europa, en tijdens de rechtszaken kwamen mensen van Amnesty Nederland de zittingen observeren en ons steunen, dat gaf ons enorm veel kracht.’

Beluister hier de podcast van Elzbieta.

Prins Gunasekera – Sri Lanka

‘Ze doodden een advocaat, ze doodden er twee, ze doodden drie van mijn ondergeschikten, ze doodden een vierde en mijn neef, de enige zoon van mijn zuster, en ze dreigden ook naar mij te komen. Het gaat om snelheid. Het is als bij de behandeling van een gewonde na een ongeluk, eerste hulp geven om het bloeden te stoppen, zoiets. Hoe sneller er wordt gereageerd, hoe groter de kans om iemands leven te redden. Ik ben het levende bewijs dat het voeren van bliksemacties een efficiënte manier is om levens te redden. Ik ben hier dankzij jullie bliksemacties.’

Dit vertelde de advocaat Prins Gunasekera uit Sri Lanka, die in 1989 met de dood werd bedreigd.

Yecenia Armenta – Mexico

‘Ik las de brieven. Ik las ze allemaal. Het is opwindend je te realiseren dat er mensen zijn die zich om anderen bekommeren. En ze kennen me niet eens. Ik ben enorm dankbaar. De brievenschrijvers doen het mooiste wat ze kunnen: mensen in onrechtvaardige situaties helpen. Het vervult me met trots en het voelt fantastisch.’

Yecenia Armenta zat 4 jaar in de gevangenis nadat ze, na vijftien uur lang gemarteld te zijn, een moord bekende die ze niet had begaan. In 2016 kwam ze vrij.

Şanar Yurdatapan – Turkije

‘Jullie kleine briefjes en kaarten zijn als bommen wanneer ze in de bus vallen van de kantoren van ministers en medewerkers van de regering. Toen de kaarten en brieven in onze barakken aankwamen, waren ze als zonnestralen. We hebben die zonneschijn nodig – blijf alsjeblieft doorgaan met jullie werk.’

Şanar Yurdatapan, componist, mensenrechtenverdediger en voormalig gewetensgevangene uit Turkije. Hij werd in 1996 opgepakt vanwege ‘hulp aan een gewapende organisatie’.

Eskinder Nega – Ethiopië

‘Ik heb alle kanten van het gevangenisleven gezien. Ik heb in donkere cellen gezeten die kleiner waren dan twee vierkante meter. Als ik sliep, was het alsof mijn hoofd de muur raakte en mijn voeten de deur. Het was zo donker dat ik mijn hand niet kon zien. Twee keer per dag mocht ik naar de wc. Van douchen was geen sprake. Zelfs vanuit die donkere cel wist ik dat organisaties als Amnesty International voor mij opkwamen. Dat besef was ontzettend belangrijk. Via mijn familie kreeg ik steunbetuigingen van Amnesty International. Het hielp mij en mijn familie om moed te houden.

In 2018 werd ik vrijgelaten. Niet omdat de regering van gedachten was veranderd, maar omdat de mensen de vrijlating eisten van gevangengezette activisten, journalisten en bloggers. De mensen kwamen op voor democratie. Ik zal Amnesty’s supporters voor eeuwig dankbaar zijn. Ga door met jullie werk. Jullie zijn het geweten van de mensheid, de stem van de onderdrukten. De stem van de mensenrechten moet gehoord worden totdat iedereen is bevrijd van tirannie.’

Fragment uit een brief die de Ethiopische voormalige gewetensgevangene Eskinder Nega in 2018 na zijn vrijlating aan Amnesty International stuurde.