Wetgeving tegen hoogverraad en spionage

De Russische wet op hoogverraad en spionage is sinds 2012 steeds beperkender geworden door de uitbreiding van de definitie van hoogverraad. Was er eerder enkel sprake van hoogverraad als informatie werd gedeeld met een buitenlandse inlichtingendienst, nu geldt dit al voor het verlenen van financiële, technische, adviserende of andere hulp aan een buitenlandse staat of een willekeurige internationale organisatie. Het delen van informatie uit openbare bronnen valt hier ook onder. In theorie zou het delen van informatie met Amnesty International nu bijvoorbeeld als hoogverraad gezien kunnen worden.

Sinds

2012

Nu ook voor burgers

Was er eerder enkel sprake van hoogverraad als informatie werd gedeeld met een buitenlandse inlichtingendienst, nu geldt dit al voor het verlenen van financiële, technische, adviserende of andere hulp aan een buitenlandse staat of een willekeurige internationale organisatie. Het delen van informatie uit openbare bronnen valt hier ook onder. In theorie zou het delen van informatie met Amnesty International nu bijvoorbeeld als hoogverraad gezien kunnen worden.

De maximale straf op hoogverraad werd in april 2023 verlengd van 20 jaar tot levenslang. Doel hiervan was om kritiek op de oorlog in Oekraïne in de kiem te smoren.

Tot welke problemen leidt de wet?

De Russische wet op hoogverraad en spionage is zo breed geformuleerd dat deze ook ingezet kan worden tegen critici van de Russische autoriteiten, bijvoorbeeld om mensenrechtenverdedigers of journalisten onder druk te zetten. Dit gebeurt de afgelopen jaren steeds vaker. Een voorbeeld is de arrestatie en veroordeling van voormalig journalist Ivan Safronov.

Ivan Safronov

Ivan Safronov werd in 2020 opgepakt op beschuldiging van hoogverraad en in september 2022 na een oneerlijk proces veroordeeld tot 22 jaar strafkolonie. Hij zou, in een voormalige journalistieke functie, staatsinformatie gedeeld hebben met twee buitenlanders. In werkelijkheid had hij slechts informatie uit openbare bronnen verzameld en die gedeeld met bevriende buitenlanders. Amnesty International voerde actie voor zijn vrijlating.

Na de veroordeling zei een van Safronovs advocaten tegen de aanwezige journalisten: ‘Safronov kreeg 22 jaar voor zijn journalistieke werk. Ik wil dat ieder van jullie zich afvraagt wat het waard is om dit beroep te blijven uitoefenen. Als iemand 22 jaar als hij zijn werk doet.’ Mensenrechtenadvocaat Pavel Tsjikov sprak van een ‘barbaarse, demonstratief wrede straf, tekenend voor het huidige Rusland’. Hij kent geen vergelijkbare zaken waarbij iemand zo’n lange straf kreeg, laat staan voor een journalist. Voorafgaand aan de zitting in de rechtbank hadden meerdere onafhankelijke Russische media in een verklaring om Safronovs vrijlating gevraagd.