Wet tegen nepnieuws

Aan het begin van de coronacrisis namen de Russische autoriteiten in sneltreinvaart wijzigingen aan in het wetboek van strafrecht en het wetboek van administratieve misdrijven. Daardoor is het onder meer strafbaar geworden wanneer iemand tijdens noodsituaties ‘opzettelijk onjuiste informatie verspreidt’. Ook media die dit doen krijgen met sancties te maken. De wet wordt gebruikt om de vrijheid van meningsuiting verder in te perken en kritiek op de autoriteiten te smoren.

Sinds:

2020

Tot welke problemen leidt de wet?

• Het is na de wetswijzigingen in Rusland strafbaar als je ‘opzettelijk onjuiste, maatschappelijk belangrijke informatie verspreidt over omstandigheden die een bedreiging vormen voor het leven en de veiligheid van burgers, en (of) over maatregelen die zijn genomen om de veiligheid van de bevolking en gebieden te waarborgen’. Met de ‘omstandigheden’ wordt een breed scala aan gebeurtenissen bedoeld, zoals epidemieën, ongevallen en natuurrampen. Wat met ‘maatschappelijk belangrijke informatie’ wordt bedoeld, is niet gedefinieerd. Wie de wet overtreedt kan een boete krijgen van maximaal 700 duizend roebel (5,6 duizend euro), een taakstraf of een gevangenisstraf tot maximaal drie jaar. Er werd ook een wet aangenomen waardoor nu boetes tot 10 miljoen roebel kunnen worden opgelegd aan media en andere organisaties die betrokken zijn bij de ‘verspreiding van onjuiste berichten’.
• Hoewel de wijzigingen officieel worden gepresenteerd als een reactie op de coronapandemie, beperken de nieuwe wetten zich niet tot de huidige situatie en worden ze ook toegepast nadat de coronapandemie voorbij is. De wetten zijn zeer vaag geformuleerd en kunnen breed geïnterpreteerd en misbruikt worden.
• Na de Russische invasie van Oekraïne op 24 februari 2022 nam de Russische Doema (het parlement) op 4 maart 2022 in noodtempo nieuwe wetgeving aan om afwijkende geluiden de kop in te drukken. Wie ‘valse informatie’ over de oorlog in Oekraïne verspreidt, kan tot 15 jaar gevangenisstraf krijgen. Iedereen die ‘liegt en verklaringen aflegt die de strijdkrachten in diskrediet brengen’ zal worden vervolgd. Voor kleine overtredingen, zoals het delen van een artikel met ‘valse informatie’, kan maximaal 3 jaar dwangarbeid worden opgelegd of een boete van maximaal 1,5 miljoen roebel (12.000 euro).
• De nieuwe wet kan dat het einde betekenen voor diverse Russische media, waaronder de onafhankelijke krant Novaya Gazeta.