Wet op de Ongewenste Organisaties
De wet op de Ongewenste Organisaties geeft de Russische overheid de macht om activiteiten van buitenlandse of internationale ngo’s in Rusland te verbieden, onder vaag gedefinieerde voorwendselen. Bijvoorbeeld als ze ‘een bedreiging zijn voor de constitutionele orde van de Russische Federatie, de defensiecapaciteit of de staatsveiligheid’. Wie nog samenwerkt met ‘ongewenste organisaties’ is eveneens strafbaar.
Sinds:
2015
Organisaties uit de VS
In maart 2024 waren 146 organisaties op grond van deze wet verboden, waaronder de Open Russia-beweging van de verbannen Kremlincriticus Mikhail Khodorkovsky. De meeste ongewenste organisaties komen uit de Verenigde Staten. Ongewenste organisaties moeten hun werkzaamheden in Rusland staken. Doen ze dat niet, dan riskeren ze boetes of maximaal 6 jaar gevangenisstraf. Dat geldt ook voor Russen die blijven samenwerken met een ongewenste organisatie.
Tot welke problemen leidt de wet?
- Dat de openbaar aanklager de macht heeft om buitenlandse organisaties ongewenst te verklaren zonder tussenkomst van de rechter is in strijd met de Russische grondwet en internationale mensenrechtenstandaarden.
- De wet is een instrument om de Russische civil society te isoleren van buitenlandse civil society-organisaties en donoren.
- Russische activisten en mensenrechtenorganisaties verliezen belangrijke financiële steun door het wegvallen van de ongewenste organisaties.
- Het is niet duidelijk wie er precies onder de ongewenste organisaties kunnen vallen. Het gaat niet alleen om ngo’s, maar ook om politieke partijen en media.
- Ook is het onduidelijk wat er allemaal onder ‘samenwerking met een ongewenste organisatie valt’. Russen kunnen hiervoor een hoge boete of celstraf krijgen.
- Het verspreiden van informatie over een ongewenste organisatie is al strafbaar.
- Ook Amnesty International zou bestempeld kunnen worden als ongewenste organisatie. Er zijn al Russische parlementariërs geweest die dat voorgesteld hebben.
Anastasia Shevchenko
Anastasia Shevchenko is een voormalig coördinator en huidig bestuurslid van de in Rusland gevestigde beweging Open Russia. In Groot-Brittannië bestaat een organisatie met dezelfde naam. Deze is in 2017 als ongewenste organisatie bestempeld. Vanaf dat moment werd ook Anastasia vervolgd.
Ze werd veroordeeld voor activiteiten als het organiseren van publieke debatten of lezingen, deelname aan vreedzame protesten en het plaatsen van posts op sociale media. In januari 2019 was Anastasia de eerste activiste die strafrechtelijk werd vervolgd op basis van de wet op de Ongewenste Organisaties. Ze zat in huisarrest tot de rechter haar in februari 2021 veroordeelde tot 4 jaar voorwaardelijk. Andere activisten die op basis van dezelfde wetgeving werden/worden vervolgd zijn Yana Antonov (in 2020 voor haar vreedzame activisme veroordeeld tot een werkstraf) en Mikhail Iosilevich.
