Arbeidsmigranten, het WK en de FIFA
Het Qatarese uitvoerend comité voor het WK voetbal 2022 en de wereldvoetbalbond FIFA hebben een aantal initiatieven genomen voor de rechtsbescherming van arbeidsmigranten. Toch neemt de FIFA de schendingen van mensenrechten in verband met het WK nog altijd niet serieus genoeg.
Het Supreme Committee for Delivery and Legacy (Supreme Committee) is verantwoordelijk voor het opleveren van de stadions en andere gebouwen en infrastructuur voor het WK voetbal in 2022. Sinds 2014 hebben de internationale voetbalbond FIFA en het Supreme Committee een aantal initiatieven genomen om mensen die bijdragen aan het WK beter te beschermen. Deze omvatten het mensenrechtenbeleid van de FIFA en de gezamenlijke duurzaamheidsstrategie van de FIFA voor het WK 2022.
Ook stelde het Supreme Committee welzijnsnormen voor arbeiders op. Er wordt verondersteld dat meer dan 20.000 werknemers die werken aan projecten onder toezicht van het Supreme Committee hiervan profiteren. De normen zijn opgenomen in contracten met bedrijven die op WK-locaties werken en hebben betrekking op zaken zoals ethische werving van arbeiders, tijdige betaling van loon en een verbod op dwangarbeid.
Welzijnsnormen voor arbeiders
De helft van alle werknemers die werken aan projecten van het Supreme Committee krijgt via de Universele Vergoedingsregeling 2019 de wervingskosten terugbetaald.
Nu de focus van de voorbereiding van het toernooi verschuift van de bouw naar de dienstverlening, breiden de FIFA en het Supreme Committee het bereik van de welzijnsnormen uit naar aannemers en leveranciers in de horeca. Hotelexploitanten zijn nu ook verplicht zich aan deze normen te houden.
Het Supreme Committee publiceerde de welzijnsnormen voor aannemers van stadions en andere WK-projecten in februari 2014. De normen, die strenger zijn dan de arbeidswetgeving in Qatar, zijn van toepassing op ongeveer 3 procent van de bouwvakkers in het land. Een controle op de naleving van de normen in 2020 liet zien dat aannemers zich er niet altijd aan houden.
Het Al Bayt-stadion
In juni 2020 onthulde Amnesty dat ongeveer 100 werknemers van Qatar Meta Coats, een ontwerp- en constructiebedrijf dat de gevel van het Al Bayt-stadion bouwt, tot zeven maanden lang geen loon hadden ontvangen. Het bedrijf had ook nagelaten de verblijfsvergunningen van werknemers te verlengen, waardoor ze het risico liepen op detentie en uitzetting. Veel arbeidsmigranten die voor Qatar Meta Coats werken, hadden ruim 1.600 euro betaald aan wervingsagenten, maar het bedrijf wilde die kosten niet vergoeden.
Doordat ze geen loon ontvingen, hadden de arbeidsmigranten het uiterst zwaar. Een van hen vertelde: ‘We willen dat [Amnesty] ons helpt, want de regels zijn er, maar de regels werken niet. We hebben geen salaris, we hebben geen geld om naar de rechtbank te gaan, dus we moeten het aan vrienden vragen, we moeten bedelen. We lijden. Nu vraagt onze familie ons om geld. Ze zeggen dat we terug moeten komen omdat ze niet willen dat we lijden.’
De organisatoren van het WK lieten weten dat ze al bijna een jaar voordat Amnesty onderzoek deed op de hoogte waren van de betalingsachterstanden. Dit roept de vraag op waarom het Supreme Committee niet eerder voor elkaar kreeg dat werknemers hun salaris kregen.
Kort nadat Amnesty International de zaak aan de orde had gesteld bij de FIFA, het Supreme Committee en de autoriteiten in Qatar, kregen de meeste werknemers alsnog hun achterstallige loon.
De FIFA en de VN-richtlijnen
De FIFA liet weten dat het niets wist van de situatie bij Qatar Meta Coats totdat Amnesty de Supreme Committee daarover in mei 2020 informeerde. Dat laat zien dat de voetbalbond de schendingen van de mensenrechten in verband met het WK nog steeds niet serieus genoeg neemt.
Als non-profitorganisatie is de FIFA gebonden aan de VN-richtlijnen inzake bedrijfsleven en mensenrechten. Hierin staat dat bedrijven de rechten van werknemers moeten respecteren en passende maatregelen moeten nemen om schendingen van de mensenrechten die verband houden met hun activiteiten te voorkomen, te verminderen en – waar nodig – ongedaan te maken. De FIFA moet dit doen met betrekking tot alle werkzaamheden die verband houden met het WK, of het nu gaat om de bouw van stadions of andere activiteiten.
