Ongewenste Organisatiewet

De Buitenlandse Agentenwet is bedoeld om ngo’s bij het grote publiek in diskrediet te brengen door de associatie met met spionnen te wekken. Met de Ongewenste Organisatiewet is het mogelijk het werk van ngo’s in Rusland geheel te verbieden.

In mei 2015 trad de wet in werking waarmee iedere ‘ongewenste organisatie’ – zowel binnenlandse als buitenlandse – gesloten kan worden. In de praktijk zijn het vaak buitenlandse organisaties die kritische vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld steunen. Sluiting kan volgen wanneer de organisatie een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid, de grondwet, of voor de strijdkrachten. De wet zou ook gebruikt kunnen worden om de deuren van het Amnesty-kantoor in Moskou te sluiten. Er zijn parlementariërs geweest die dit al hebben voorgesteld onder verwijzing naar de Ongewenste Organisatiewet.

De definitie van een ‘ongewenste organisatie’ is vaag. Het kunnen non-gouvernementele organisaties zijn, maar ook de media of politieke partijen kunnen ermee worden aangepakt. Dat geldt ook voor individuen die samenwerken met een ‘ongewenste organisatie’. Zij kunnen een geldboete krijgen of een gevangenisstraf die kan oplopen tot zes jaar. Wat die ‘betrokkenheid’ precies inhoudt, is eveneens onduidelijk. Het ligt voor de hand dat hiermee het verspreiden van rapporten en andere informatie en de communicatie met vertegenwoordigers van een ‘ongewenste organisatie’ worden bedoeld. Het verspreiden van informatie over ‘ongewenste organisaties’ is met de nieuwe wet eveneens strafbaar geworden.

Ongewenste organisaties in de ban

Twee maanden nadat de Ongewenste Organisatiewet in werking trad, werd de National Endowment for Democracy (NED) als eerste op de zwarte lijst geplaatst. De NED is een Amerikaanse ngo die ‘de groei en versterking van democratische instellingen over de hele wereld’ nastreeft. Volgens de Russische procureur-generaal is de organisatie ‘een bedreiging voor de constitutionele orde van de Russische Federatie en de nationale veiligheid’.

Eind november 2015 werd de pro-democratische Open Society Foundation van George Soros als ongewenste organisatie in de ban gedaan. Wie in Rusland zaken doet met deze ngo riskeert een gevangenisstraf van zes jaar. De ngo steunde organisaties die opkomen voor democratie en mensenrechten. De Open Society Foundation zou ‘de grondslag van het constitutionele stelsel van de Russische Federatie en de staatsveiligheid’ bedreigen. Hoe dat gebeurt werd niet bekendgemaakt.