Contraterrorisme

De afgelopen jaren voerde Nederland een groot aantal maatregelen tegen terrorisme in. Daardoor zijn allerlei mogelijke handelingen strafbaar gesteld, inclusief het voorbereiden en faciliteren van terroristische aanslagen. Ook zijn de bevoegdheden uitgebreid die overheidsdiensten hebben om terroristische misdrijven op te sporen en te vervolgen.

Het probleem

De overheid heeft de plicht om haar burgers te beschermen. Bij het bestrijden van terrorisme nemen overheden echter steeds vaker maatregelen die onze vrijheden beperken. Deze maatregelen moeten aan strikte voorwaarden voldoen om te voorkomen dat mensenrechten worden geschonden. Dit is niet altijd het geval, waardoor ons recht op bijvoorbeeld privacy en de vrijheid van meningsuiting wordt geschonden. Amnesty zet zich ervoor in dat de maatregelen die tegen terreur worden genomen niet ten koste gaan van de vrijheden en de rechtsstaat die terroristen proberen uit te hollen. Het  gevaar bestaat dat de overheid doorschiet en mensen gaat vervolgen voor wat ze zeggen, zonder te weten of ze van plan zijn om die woorden ooit in daden om te zetten.

Bescherming van mensenrechten bij veiligheidsmaatregelen

De overheid grijpt ook vaker naar maatregelen om de veiligheid te beschermen. Deze maatregelen kunnen gevolgen hebben voor mensen die nergens van worden verdacht. Dit heeft grote gevolgen voor de rechten en vrijheden van burgers, zoals het recht op privacy, op bewegingsvrijheid, op het recht om niet gediscrimineerd te worden, of op de vrijheden van meningsuiting en godsdienst. De overheid kan bijvoorbeeld iemands paspoort intrekken om te voorkomen dat hij of zij het land verlaat om zich bij een terroristische groepering aan te sluiten.

Eerlijke rechtsgang in gevaar

Om de nationale veiligheid te beschermen kan de overheid ook iemand verbieden contact op te nemen met bepaalde personen of in bepaalde gebieden te komen. Zulke besluiten kunnen genomen worden zonder dat de rechter hier vooraf over oordeelt. Vaak zijn ze gebaseerd op geheime informatie die niet beschikbaar is voor de betrokkene of zijn of haar advocaat, waardoor mensen zich niet goed kunnen verweren. Het recht op een eerlijke rechtsgang komt hierdoor in gevaar. Deze wetten bevatten bovendien vage criteria om te bepalen aan wie zulke maatregelen opgelegd kunnen worden. Dit alles kan leiden tot onnodige inbreuken op de rechten van mensen, willekeur en discriminatie.

Wat wil Amnesty?

• Zet antiterrorismemaatregelen alleen in als er een concrete veiligheidsdreiging is, ze noodzakelijk zijn, ze in verhouding tot het doel zijn, en als ze niet discrimineren.
• Zorg voor duidelijke, specifieke en afgebakende begrippen in wet- en regelgeving, zodat mensen kunnen weten in welke gevallen en onder welke omstandigheden hun rechten ingeperkt kunnen worden, en willekeur wordt voorkomen.
• Laat antiterrorismemaatregelen die mensenrechten beperken altijd gepaard gaan met sterke juridische waarborgen, zoals een toetsing door de rechter vooraf, en stevige middelen om toezicht te houden op de naleving van de regels.
• Regel een goede en toegankelijke rechtsbescherming, zodat mensen die te maken krijgen met maatregelen die de vrijheid inperken, zich effectief kunnen verweren. Geef hun bijvoorbeeld voldoende toegang tot achterliggende informatie en zorg ervoor dat zij van tevoren gehoord kunnen worden door een onpartijdige en onafhankelijke partij zoals een rechter.
• Bestrijd discriminatie, uitsluiting en marginalisering van minderheden en investeer in vertrouwensrelaties met gemeenschappen om extremisme effectief te kunnen bestrijden.