Slachtoffers seksueel geweld onder vrouwen met vluchtachtergrond
Mensen die naar Nederland vluchten maken vaak seksueel geweld mee. Dat kan gebeuren in hun land van herkomst, in de landen waar ze doorheen reizen en in sommige gevallen ook nog na hun aankomst in Nederland. Het ontbreken van veilige routes vergroot dit risico.
Dit moet anders en daarom is Amnesty International begin 2022 een meerjarig project gestart om de rechtspositie van vrouwen met een vluchtachtergrond die seksueel geweld hebben meegemaakt, te versterken.
Vanuit onze projecten op het gebied van vluchtelingen en gender en door gesprekken met professionals en vrouwen die zelf in de asielopvang verbleven, heeft Amnesty Nederland sterke signalen gekregen dat vrouwen en meisjes met een vluchtachtergrond in Nederland lang niet altijd de bescherming en hulpverlening ontvangen waar zij volgens internationale verdragen recht op hebben.
(Rechts)positie versterken
We willen in het project de (rechts)positie van de vrouwen met vluchtachtergrond samen mét hen versterken in wetgeving, beleid en praktijk. We kijken daarbij naar alle stadia van de asielprocedure: vanaf de aankomst in Nederland en hun verblijf in de asielopvang (inclusief de toegang tot hulp en bescherming) tot de inhoudelijke beoordeling van hun asielverzoek.
Rapport seksueel geweld: blinde vlek in de asielprocedure?
Het Instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek (iMMO) doet in het kader van een asielprocedure, op verzoek, onderzoek naar vermoedens van marteling en inhumane behandeling van asielzoekers. Zij hebben in deze zaken een medisch en juridisch dossier. In samenwerking met een arts van het iMMO hebben wij als start van het project de iMMO-dossiers van slachtoffers van seksueel geweld geanalyseerd. Een klankbordgroep met experts van vluchtelingenorganisaties, genderexperts en wetenschappers heeft geadviseerd bij dit onderzoek.
Wij hebben in het rapport geconcludeerd dat signalen van seksuele trauma’s onvoldoende worden herkend tijdens de asielprocedure en roept op om de Nederlandse asielwetgeving aan te passen en gender toe te voegen als grond van vervolging. In het rapport beschrijven wij op basis van een analyse van 80 dossiers van het iMMO en 138 rechtbankuitspraken op welke manier seksueel geweld ter sprake komt in de asielprocedure en hoe dit door de Immigratie- en Naturalisatiedienst en de rechter wordt meegewogen.
Wij maken ons ernstige zorgen over het gebrek aan bewustzijn over seksueel geweld en het ontbreken van verplichte trainingen over het horen van slachtoffers van seksueel geweld. In geen van de zaken uit de analyse beriepen advocaten zich op het Istanbul Verdrag of het VN-Vrouwenverdrag. Ook kwamen deze Verdragen niet voor in de rechterlijke uitspraken. Uit de analyse blijkt dat het gedurende de hele asielprocedure aan kennis ontbreekt en er niet altijd rekening wordt gehouden met een gendersensitieve benadering.
Symposium 6 juli 2023
Naar aanleiding van het rapport heeft Amnesty op 6 juli symposium georganiseerd. Tijdens het symposium zijn door Amnesty en het iMMO de uitkomsten van het rapport besproken. Verder heeft Renée Römkens, emeritus-hoogleraar gespecialiseerd in gendergerelateerd geweld, een lezing gegeven over het VN-Vrouwenverdrag en het Istanbul-Verdrag en het belang van deze verdragen voor de asielprocedure. Daarnaast is er een panel geweest met Tahmina Ashraf van Stichting Voice of All Women, advocaat Stefan Koolen, Vera Schüller van Centrum Seksueel Geweld en Lidewijde van Lier van de politie.
Het symposium heeft duidelijk laten zien dat er veel draagvlak is om de positie van slachtoffers van seksueel geweld met een vluchtachtergrond te verbeteren en dat er veel mensen zijn die zich willen inzetten om de blinde vlek op dit gebied weg te werken. Deze steun biedt hoop en laat zien dat er een gezamenlijk streven is om verandering te bewerkstelligen.
Het rapport is niet het einde, maar juist het begin om de positie van vrouwen die seksueel geweld hebben meegemaakt te versterken. Amnesty is vastbesloten om zich hiervoor in te zetten en om deze kwestie in wetgeving, beleid en praktijk aan te pakken.
