Beperkingen van de vorm en de inhoud

Zowel de nationale wetgeving als de internationale verdragen bieden geen ruimte voor beperkingen van demonstraties vanwege de inhoud. Dat zou censuur zijn. Volgens nationale wetgeving mag een burgemeester vooraf ook niet vragen naar de inhoud van een protest.

Maar om een demonstratie zo goed mogelijk te faciliteren kan het wel van belang zijn dat een gemeente weet waar het protest over gaat. Zodat de politie zich zo nodig kan voorbereiden op de komst van vijandig publiek. Het demonstratierecht verplicht de politie om het vreedzame protest tegen de (dreiging van) geweld van omstanders en vijandig publiek te beschermen. 

Protesten bij abortusklinieken 

Een voorbeeld van de roep om beperkingen vanwege de inhoud of locatie zie je bij demonstraties bij abortusklinieken. Anti-abortusprotesten kunnen intimiderend overkomen op vrouwen die gebruikmaken van hun recht op zelfbeschikking. In sommige gevallen leidden de anti-abortusdemonstraties tot incidenten. Naar aanleiding van incidenten wordt soms geopperd alle demonstraties bij abortusklinieken te verbieden of bufferzones in te stellen. Een standaard bufferzone zou een de-facto algemeen verbod op alle demonstraties bij abortusklinieken betekenen. En dat is een te verregaande inperking van het demonstratierecht. Met een algemeen verbod bestaat bovendien het risico op een glijdende schaal, waardoor wellicht op veel meer plekken niet meer gedemonstreerd mag worden.  

Koranverbrandingen 

Ook een generiek verbod op het verbranden van een Koran (of ander heilig boek) als vorm van protest is in strijd met de mensenrechten. Het raakt aan de inhoud en is dus censuur. Het recht op vrijheid van meningsuiting strekt zich ook uit tot uitingen die choqueren, beledigen of verontrusten. De drempel om dit recht te beperken is zeer hoog. Elke beperking van de vrijheid van meningsuiting en demonstratievrijheid moet in lijn zijn met mensenrechten en per geval beoordeeld worden. 

In strijd met het demonstratierecht 

Amnesty deelt de grote zorg over (de dreiging) van inperking – in allerlei vormen – van het felbevochten recht op abortus overal ter wereld en vindt het treurig dat enkele antiabortusactivisten het demonstratierecht misbruiken door onder met mom van een vreedzaam protest vrouwen en andere bezoekers van abortusklinieken lastig te vallen. Amnesty heeft dan ook begrip voor de oproep tot het instellen van bufferzones of een verbod op Koranverbrandingen. Dat laatste   getuigt van absolute intolerantie richting moslims. De overheid moet actie ondernemen om het onderliggende racisme aan te pakken. Het verbieden van Koranverbrandingen lost dit probleem echter niet op. Echter, permanente demonstratievrije-zones rondom abortusklinieken waarbij elke vorm van protest bij voorbaat verboden is, of een absoluut verbod op het verbranden van de Koran, zijn in strijd met het demonstratierecht.  

Voortvarend optreden 

Het internationale recht biedt bovendien geen ruimte voor algemene, standaard verboden. Elke demonstratie moet op zijn eigen merites worden beoordeeld. Dat wil zeggen dat het van de specifieke locatie, de aard en vorm van het protest en het tijdstip van een (anti-abortus) protest bij een abortuskliniek afhangt, welke regels of beperkingen daaraan opgelegd kunnen worden. Elk vreedzaam protest moet in principe binnen gezichts- en gehoorafstand van het doel van het protest gefaciliteerd worden. Daarbij – en dat kan niet genoeg benadrukt worden – zullen mensen die bezoekers van abortusklinieken intimiderend bejegenen, folders opdringen, of op andere wijze de toegang tot een abortuskliniek verhinderen zich niet met succes kunnen beroepen op hun demonstratierecht. De politie kan en moet nu al voortvarend optreden tegen bedreiging, intimidatie en geweld van die demonstranten die over de schreef gaan. Ditzelfde principe geldt voor politieoptreden tegen vijandig publiek.