Beperkingen van de vorm en de inhoud

Zowel de nationale wetgeving als de internationale verdragen bieden geen ruimte voor beperkingen van demonstraties vanwege de inhoud. Dat zou censuur zijn. Volgens nationale wetgeving mag een burgemeester vooraf ook niet vragen naar de inhoud van een protest.

Maar om een demonstratie zo goed mogelijk te faciliteren kan het wel van belang zijn dat een gemeente weet waar het protest over gaat. Zodat de politie zich zo nodig kan voorbereiden op de komst van vijandig publiek. Het demonstratierecht verplicht de politie om het vreedzame protest tegen de (dreiging van) geweld van omstanders en vijandig publiek te beschermen.

Protesten bij abortusklinieken

Een voorbeeld van de roep om beperkingen vanwege de inhoud of locatie zie je bij demonstraties bij abortusklinieken. Anti-abortusprotesten kunnen intimiderend overkomen op vrouwen die gebruikmaken van hun recht op zelfbeschikking. In sommige gevallen leidden de anti-abortusdemonstraties tot incidenten. Naar aanleiding van incidenten wordt soms geopperd alle demonstraties bij abortusklinieken te verbieden of bufferzones in te stellen. Een standaard bufferzone zou een de-facto algemeen verbod op alle demonstraties bij abortusklinieken betekenen. En dat is een te verregaande inperking van het demonstratierecht.

Glijdende schaal

Amnesty deelt de grote zorg over (de dreiging) van inperking – in allerlei vormen – van het fel bevochten recht op abortus overal ter wereld en vindt het treurig dat enkele anti-abortusactivisten het demonstratierecht misbruiken door onder met mom van een vreedzaam protest vrouwen en andere bezoekers van abortusklinieken lastig te vallen. Amnesty heeft dan ook begrip voor de oproep tot het instellen van bufferzones. Echter, permanente demonstratievrije-zones rondom abortusklinieken waarbij elke vorm van protest bij voorbaat verboden is zijn in strijd met het demonstratierecht. Met een algemeen verbod bestaat het risico op een glijdende schaal, waardoor wellicht op veel meer plekken niet meer gedemonstreerd mag worden. En stel, in de toekomst wordt besloten tot de sluiting van een abortuskliniek, een protest tegen die sluiting zou dan ook niet meer mogelijk zijn.

Voortvarend optreden

Het internationale recht biedt bovendien geen ruimte voor algemene, standaard verboden. Elke demonstratie moet op zijn eigen merites worden beoordeeld. Dat wil zeggen dat het van de specifieke locatie, de aard en vorm van het protest en het tijdstip van een (anti-abortus) protest bij een abortuskliniek afhangt, welke regels of beperkingen daaraan opgelegd kunnen worden. Elk vreedzaam protest moet in principe binnen gezichts- en gehoorafstand van het doel van het protest gefaciliteerd worden. En dat geldt dus ook voor abortusklinieken. Daarbij – en dat kan niet genoeg benadrukt worden – zullen mensen die bezoekers van abortusklinieken intimiderend bejegenen, folders opdringen, of op andere wijze de toegang tot een abortuskliniek verhinderen zich niet met succes kunnen beroepen op hun demonstratierecht. De politie kan en moet nu al voortvarend optreden tegen bedreiging, intimidatie en geweld van die demonstranten die over de schreef gaan.