Wat is er aan de hand?
Verdronken kinderen, teruggeduwde bootjes en overvolle vluchtelingenkampen aan de randen van Europa; beelden waarmee wij de afgelopen jaren steeds meer bekend zijn geraakt. De enorme toename van mensen die veiligheid zochten in Europa in 2015, liet leiders van de Europese Unie (EU) met hun handen in het haar zitten. Sindsdien richten zij zich steeds meer op het versterken van Europa’s buitengrenzen, met alle mensenrechtenschendingen die daarmee gepaard gaan. Hieronder lees je meer over de uitwassen van Europese vluchtelingenbeleid, waaronder de situatie in de vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden.
Om te begrijpen hoe de situatie op de Griekse eilanden is ontstaan, moeten we terug naar de EU-Turkijedeal. Dat is een overeenkomst waarin de EU en Turkije het volgende afspraken: Griekenland mocht mensen die de illegale oversteek vanuit Turkije naar Griekenland maakten, terugsturen. Voor elke teruggenomen persoon zou de EU een Syrische vluchteling laten overkomen. Maar daar komt weinig van terecht. Ruim drie jaar na de deal zitten er nog steeds duizenden mensen onder verschrikkelijke omstandigheden vast op de Griekse eilanden, in afwachting van een asielbesluit. Bovendien kan Turkije niet als veilig land worden beschouwd. Amnesty uitte flinke kritiek op deze deal.
In het vluchtelingenkamp Moria zijn door een enorme brand bijna 13.000 mensen hun schamele onderdak en toegang tot sanitaire voorzieningen kwijt. De inwoners van Moria hebben hun leven, huizen en bezittingen al eens achtergelaten toen ze naar Europa vluchtten. Nu heeft deze brand waarschijnlijk alles vernietigd wat ze nog hadden, inclusief essentiële documenten, persoonlijke spullen en medicijnen. Wat zich nu afspeelt op Lesbos is een humanitaire ramp. We roepen de Nederlandse regering op om deze mensen in veiligheid te brengen en eerlijk te verdelen over de EU.
Na de brand kondigde de Nederlandse regering op 10 september aan 100 mensen over te nemen vanuit Lesbos. Voorwaarde is dat Nederland 100 andere vluchtelingen niet meer via de VN-Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) in Nederland hervestigt. Hoewel het voor de 100 vluchtelingen uit Moria goed nieuws is dat ze naar Nederland mogen komen, betekent het dat 100 andere vluchtelingen dat niet meer kunnen. Tevens wordt deze ramp aangegrepen om de asielprocedure in Nederland minder zorgvuldig te maken en regels aan te scherpen. Dit helpt niet. Dit is geen verlichting voor Griekenland of voor de 13.000 mensen die nu dakloos zijn. Dit is schandalig.
Griekse autoriteiten maken zich schuldig aan grove mensenrechtenschendingen in hun poging vluchtelingen en migranten tegen te houden: vluchtelingen worden ernstig mishandeld en teruggestuurd naar Turkije. Dit zijn de zogeheten pushbacks. Nederland en andere lidstaten van de EU moeten Griekenland steunen door mensen over te nemen en toegang te geven tot een eerlijke en zorgvuldige asielprocedure. EU-landen moet daarbij de lasten eerlijk verdelen.
Amnesty strijdt al jaren voor de rechten van de vluchtelingen en migranten die in Europa veiligheid zoeken. Via onze campagne Kijk niet weg riepen we de Nederlandse regering op om 1.000 mensen over te nemen uit de Griekse kampen. Ook deden we mee aan de campagnes van verschillende organisaties, gemeenten en bezorgde Nederlanders waarin we de regeringen verzochten om 500 kinderen over te nemen. Amnesty bracht verschillende bezoeken aan de eilanden, zoals het bezoek van de voormalige Amnesty-directeur Eduard Nazarski aan Lesbos in 2018, en van Amnesty-woordvoerder Yara Boff Tonella aan Lesbos en Samos.