Voorwoord

Bij het verschijnen van dit jaarverslag, in april 2020, ziet de wereld er door de coronapandemie heel anders uit dan die waarop ons werk in 2019 zich richtte. Toch vrezen we dat door deze crisis veel bestaande problemen alleen maar worden uitvergroot. Diverse regeringen grijpen de pandemie aan om mensenrechten nog verder in te perken en de greep op hun land te vergroten.

Dat proces was ook al in 2019 gaande. De machtsverhoudingen in de wereld veranderen. Europa en de Verenigde Staten verliezen invloed aan China en Saudi-Arabië. Nationale regeringen leveren steeds meer macht in ten opzichte van grote bedrijven. De opkomende machten laten zich niet altijd even veel gelegen liggen aan de mensenrechtennormen die we ooit met elkaar afspraken. Leiders van andere landen raken hierdoor in vertwijfeling of zien hun kans schoon het ook niet zo nauw te nemen met regels die hun niet goed uitkomen.

Ook in een veranderende wereld staat Amnesty International pal voor de mensenrechten. We strijden ervoor dat daaraan niet wordt getornd. Door niemand. Amnesty Nederland koos er in 2019 voor haar pijlen vooral te richten op de opkomende machten die het mensenrechtenfundament aanvallen. Dat doen we omdat we aan hen het meeste te verliezen hebben omdat zij elders navolging krijgen. Het is voor de hele wereld belangrijk dat de mensenrechtenverdedigers die daar nog proberen te opereren, hun werk kunnen doen. Hen ondersteunen we daarom waar we kunnen. Daarnaast hielden we ons in 2019 bezig met schendingen dicht bij huis, omdat we daar de meeste invloed kunnen uitoefenen en dus de meeste winst kunnen behalen.

We richtten ons bijvoorbeeld op het steeds machtiger China, dat op grote schaal de mensenrechten ondermijnt. Dat dat in China zelf gebeurt, is niets nieuws – al wordt de arm van de wet er wel steeds langer. Wél nieuw zijn de mondiale ambities van de Chinese regering. Die draagt niet alleen haar handelswaar, maar ook haar eigen bedenkelijke visie op de rechtsstaat en mensenrechten steeds actiever uit. De Chinese ambassadeur verkondigde dit jaar bijvoorbeeld in Nederlandse media dat er ‘verschillende manieren’ zijn om mensenrechten te benaderen en noemde bewezen mensenrechtenschendingen in Xinjang ‘geruchten’. Wij bieden daar tegenwicht tegen. Met naast onderzoek en actie over schendingen in China vooral ook veel lobby en voorlichting aan het Nederlands publiek. Zo voorkomen we dat de Chinese ideeën over mensenrechten ook in Nederland aan invloed winnen.

Binnen onze ‘eigen’ Europese Unie wordt er al flink op de mensenrechten beknibbeld. Polen en Hongarije, die ooit stonden te springen om deel uit te maken van dat statenverband, trekken zich nu weinig meer aan van de mensenrechtenregels die dat met zich meebrengt. We houden die landen nauwgezet in de gaten, versterken de mensenrechtenbeweging ter plekke met expertise, materialen, geld en trainingen en voeren de druk op bij EU-functionarissen om deze zorgwekkende ontwikkeling tegen te gaan.

In Nederland maken we ons onder meer zorgen over schendingen van grote bedrijven, de slechte behandeling van asielzoekers, het demonstratierecht dat niet altijd wordt nageleefd en het voornemen om politieagenten uit te rusten met stroomstootwapens. Met onderzoek en veel gesprekken met politici en beleidsmedewerkers brachten we in 2019 op deze terreinen verbeteringen teweeg.

Maar we deden nog veel meer. In dit jaarverslag lees je over enkele van onze belangrijkste activiteiten in 2019 en wat we daarmee bereikten, geholpen door de betrokkenheid van onze leden, vrijwilligers, donateurs, samenwerkingspartners en activisten. We vertellen daarmee niet en detail wat we allemaal gedaan hebben, maar geven een indruk van hoe we te werk zijn gegaan, en wat dat oplevert. Het beschermen van de mensenrechten blijft echter werk van de lange adem, waarbij vele verschillende factoren meespelen om uiteindelijk impact te bereiken.

Ook in 2020 blijven we ons daarom vol overgave inzetten voor mensen die groot onrecht wordt aangedaan. Juist in tijden van crisis, zoals tijdens een pandemie, is het risico op mensenrechtenschendingen groot. Daarom zijn we blij met een team toegewijde, hardwerkende medewerkers en vrijwilligers die – ook nu ze gedwongen thuis werken, in soms moeilijke omstandigheden – alles op alles zetten om op te komen voor de mensen die onze steun hard nodig hebben. Een op mensenrechten gebaseerde aanpak van een pandemie betekent zorgdragen voor de kwetsbaren, de gemarginaliseerden en ervoor opkomen dat niemand wordt achtergesteld. Hier niet en elders in de wereld niet. Daar blijven we voor strijden. 

Ila Kasem – voorzitter Amnesty Nederland

Dagmar Oudshoorn – directeur Amnesty Nederland