‘De Mensenrechtendialoog draait om reflectie’

Amnesty-trainer Marianne Reijnhoudt is gespreksleider bij de Mensenrechtendialoog: bijeenkomsten waarmee Amnesty het draagvlak voor mensenrechten in Nederland wil versterken. Reijnhoudt: ‘Je komt je eigen dilemma’s tegen.’

In 2017 begon Amnesty Nederland met de Mensenrechtendialoog: groepsgesprekken over mensenrechtenthema’s, waarvoor Amnesty een gespreksleider en materiaal aanlevert. Geïnteresseerden kunnen kiezen uit drie onderwerpen: discriminatie en racisme, privacy en veiligheid, en vluchtelingen en migranten.

‘Voor mij is het belangrijkste van de Mensenrechtendialoog: de gezamenlijke reflectie’, zegt Marianne Reijnhoudt, die in 2017 gespreksleider was bij enkele dialoogsessies. ‘Het verdiepen van je opvattingen. We denken vaak in oordelen: je bent voor of tegen iets, het is A of B. Maar dit is een reflectieve methode, waarbij je onderzoekend praat over je eigen en andermans standpunten, opvattingen en dilemma’s.’

Is het nodig om in Nederland het draagvlak voor mensenrechten te vergroten?
‘Ja, dat is zeker nodig. We hebben het over onderwerpen die hier in Nederland spelen en waar iedereen mee te maken heeft. Stel je staat op een hockeyveld langs de lijn naast een mevrouw met een andere huidskleur dan jij. Je maakt een praatje en je zegt op een gegeven moment: wat spreekt u goed Nederlands! Is dat discriminerend of niet? Daar kun je op verschillende manieren naar kijken. Sommige mensen zeggen: nee, dat is juist een compliment. Andere mensen zeggen: maar wat als je dat nou honderdduizend keer te horen krijgt terwijl je hier bent geboren en getogen… Wat bepaalt je mening? Waar ligt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en discriminatie? Het is een onderwerp dat in Nederland regelmatig speelt en waarvan het goed is dat we het erover hebben. Evenals bijvoorbeeld het dilemma tussen privacy en veiligheid, of de bescherming van vluchtelingen.’

Hoe reageren de deelnemers?
‘Iemand zei laatst: ik vind het best confronterend. En dat kan ik me voorstellen. Je komt je eigen oordelen, vooroordelen en dilemma’s tegen, want veel is natuurlijk helemaal niet zo duidelijk. Het zijn complexe onderwerpen, en dat geeft niet altijd een makkelijk gevoel.’

Hoe lastig is het om het over mensenrechten te hebben? De deelnemers hebben niet allemaal de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit hun hoofd geleerd.
‘Dat is ook niet de bedoeling, het gaat om de gezamenlijke reflectie. Ik heb de dialoog met Amnesty-groepen gedaan; die zijn vooral actiegericht bezig met mensenrechten en kennen veelal het Amnesty-standpunt. Maar nu staan ze even stil bij hun eigen standpunten: ja, dat zeg ik nu wel, maar wat betekent het eigenlijk? Wat maakt nou dat ik iets vind? En wat vind jij ervan? Het is voor deelnemers echt een verdieping.’

Kunnen mensen van buiten Amnesty ook een Mensenrechtendialoog organiseren?
‘Jazeker. Mensen kunnen zich online aanmelden en dan zorgt Amnesty voor een gespreksleider. Ikzelf heb een keer een dialoogsessie gehouden met mensen die er helemaal niet op voorbereid waren. In de trein op weg naar een bijeenkomst in een bibliotheek werd ik gebeld: er zijn geen deelnemers! Toen hebben we ter plekke aan bezoekers gevraagd of ze mee wilden doen. We kregen een leuk klein groepje mensen bij elkaar en die vonden het reuze interessant om de mensenrechtendialoog te houden.’

Wat zie je als de resultaten van de dialoogsessies?
‘Het vergroten van het draagvlak voor mensenrechten in Nederland vereist ook inzicht in eigen denkpatronen. Het inzicht vergroten is natuurlijk niet één-twee-drie gebeurd. Ik ben van oorspong ook trainer en coach en weet dat als je een verandering in denken en houding wilt bewerkstelligen, je meer gesprekken moet voeren. Maar door de reflectiemomenten tijdens de dialoog zag ik dat mensen meer gaan nadenken, beter luisteren naar anderen en zich ook willen verdiepen in deze onderwerpen. Ze realiseren zich: ik dacht wel dat ik het wist, maar het ligt toch ingewikkelder.’

Doe je nog meer voor Amnesty?
‘Ja, ik gaf al Amnesty-lessen op scholen in, schrik niet, 1970. Daarna heb ik gewerkt en na mijn pensioen dacht ik: ik kan leuke dingen doen – en dat doe ik ook – maar ook iets zinvols. Ik ben nu sinds tien jaar Amnesty-trainer, en dat lag in het verlengde van mijn oude beroep: arbeids- en organisatieadviseur. Ik geef onder meer trainingen aan de scholenwerkers van Amnesty, en introductieworkshops aan mensen die zich hebben aangemeld om actief te worden.’

Waarom vind je Amnesty belangrijk?
‘Voor mij is het belangrijk dat we met elkaar werken aan een rechtvaardiger wereld. De mensenrechten zijn voor mij een houvast, het zijn pijlers waarmee we iets kunnen doen tegen onrecht. Ik ben gevoelig voor klein en groot onrecht, en zo probeer ik iets bij te dragen aan het verminderen ervan.’