Voorwoord

2016 was een jaar waarin de mensenrechten het moeilijk hadden. Wereldwijd blijven deze rechten onder druk staan. In 2016 kwam die ontwikkeling in een stroomversnelling terecht. Autoritaire regimes als die in Rusland, Turkije en China trokken de teugels strakker aan, met wetten en acties die de vrijheid van meningsuiting inperken en het werk van mensenrechtenverdedigers ernstig dwarsbomen. Met de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten dreigen marteling, discriminatie en andere schendingen van de mensenrechten weer ingang te vinden in het Amerikaanse beleid. Voor veel regeringen gaat ‘nationale soevereiniteit’ – lees: bemoei je niet met onze onderdrukking – boven de internationale rechtsorde.

We zagen het ‘wij tegen zij’-denken groeien. Het vrije woord – een essentiële pijler van de democratische rechtsstaat – werd (en wordt) gebruikt om bepaalde groepen in de samenleving als zondebok aan te wijzen voor maatschappelijke problemen. Deze trend werd versterkt doordat het bij wereldleiders aan politieke wil ontbreekt om druk uit te oefenen op staten die zich schuldig maken aan het schenden van mensenrechten. Als we elkaar niet meer zien als mensen met dezelfde rechten, glijden we af naar een wereld waarin steeds meer groepen worden achtergesteld vanwege hun afkomst, geloof of seksuele voorkeur. Dan ontstaat een maatschappij waarin ‘wij’ de rechten die we koesteren, de ander niet gunnen.

Dit zijn zorgwekkende ontwikkelingen, waartegen Amnesty uiteraard scherp in het geweer kwam. Dit doen we met de steun van velen. Het was geweldig om te zien hoeveel mensen uit alle lagen en groepen van de bevolking hun stem willen laten horen vóór de mensenrechten. Amnesty’s jaarlijkse Schrijfmarathon op 10 december – internationale Dag van de Mensenrechten – was in veel opzichten nóg succesvoller dan in de voorgaande jaren. Op maar liefst 465 locaties door het hele land hadden mensen hun eigen schrijfevenement georganiseerd. Vele tienduizenden mensen namen de tijd om – met pen en papier! – één of meerdere brieven te schrijven voor iemand die onrecht is aangedaan, of een groet op te stellen aan iemand die morele steun verdient. In Nederland schreven we in totaal 166 duizend brieven. En met succes: veel mensen voor wie we de afgelopen jaren brieven schreven, kwamen daarop vrij.

Daarnaast boekten we in 2016 vele andere grote en kleine resultaten, waarover u in dit jaarverslag kunt lezen. De respons op onze acties voor de mensenrechten van vluchtelingen lieten zien dat veel mensen zich schamen voor de inhumane manier waarop Europa met vluchtelingen omgaat. We speelden een grote rol in het maatschappelijk debat over etnisch profileren door de Nederlandse politie. Met presentaties, workshops en bijeenkomsten zetten we het onderwerp nog sterker op de kaart, en we droegen bij aan de ontwikkeling van een app waarmee mensen een klacht tegen de politie kunnen indienen. We tekenden een historisch ‘bankenconvenant’, waarmee ngo’s, banken, vakbonden en de overheid zich tot doel stellen om mensenrechtenschendingen door bedrijven te helpen voorkomen en te beëindigen.

Dat we ons werk succesvol kunnen doen, is voor een zeer groot deel te danken aan onze groeiende achterban. Terwijl van veel verenigingen het ledenaantal krimpt, lukte het ons voor het eerst sinds 2009 om het aantal gelijk te houden. Onze leden besluiten bovendien ons met een steeds hogere gemiddelde financiële bijdrage te steunen, iets waarvoor we zeer dankbaar zijn. Een groeiend aantal leden kiest er daarnaast voor Amnesty ook na hun overlijden te blijven steunen, in de vorm van een nalatenschap. Een prachtig gebaar.

Ook de Nationale Postcode Loterij zorgt er al vele jaren voor dat wij ons werk goed kunnen blijven doen. In 2016 konden wij dankzij een extra gift onze internationale Crisis Response Unit opzetten, die wordt ingezet om onderzoek te doen in oorlogsgebieden. Het team leverde in 2016 onder meer bewijs voor het gebruik van vaatbommen op burgerdoelen in Syrië, etnische zuiveringen in de Centraal-Afrikaanse Republiek, en het doden van kinderen in Jemen door clusterbommen. Door deze mensenrechtenschendingen vast te leggen, kunnen ze beter worden aangepakt.

Dus hoewel de uitdagingen ontegenzeggelijk groot zijn – en helaas met de dag groeien – heeft 2016 ons het vertrouwen gegeven dat de beweging voor mensenrechten in sterke conditie is. Dit jaarverslag moge daarvoor als bewijs dienen. Veel dank voor uw betrokkenheid, interesse en steun in 2016!

Ila Kasem – Voorzitter
Eduard Nazarski – Directeur