Het jaar in vogelvlucht
Januari
EU-voorzitterschap
Het eerste half jaar van 2016 bekleedt Nederland het EU-voorzitterschap. Dat biedt ons land de kans zijn stempel te drukken op het Europees mensenrechtenbeleid. Amnesty geeft de regering zes punten waarop concrete resultaten moeten worden behaald: vluchtelingen en migranten, mensenrechtenverdedigers, bescherming van de mensenrechten binnen de EU, het tegengaan van discriminatie, de handel in conflictmineralen en de handel in martelwerktuigen.
Guantánamo Bay
Op 11 januari bestaat het detentiecentrum veertien jaar. Om de sluiting van het centrum mogelijk te maken roept Amnesty landen, waaronder Nederland, op om Guantánamo-gevangenen op te nemen. Het gaat om 45 gevangenen voor wie geen bewijs bestaat dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan terroristische activiteiten. Tot nu toe weigert de Nederlandse regering dit te doen.
Saudi-Arabië
Op 12 januari wordt de Saudische mensenrechtenverdedigster Samar Badawi gearresteerd. Ze is de zus van de tot stokslagen en gevangenisstraf veroordeelde Raif Badawi en de voormalige vrouw van de gevangen mensenrechtenadvocaat Waleed Abu al-Khair. Badawi zou onder meer zijn opgepakt omdat ze een Twitter-account beheerde waarop actie werd gevoerd voor de vrijlating van haar ex-man.
Ethiopië
Amnesty International dringt er bij de internationale gemeenschap op aan zich uit te spreken over de moord op ten minste 140 demonstranten in de Oromia-regio in Ethiopië sinds december 2015. De vreedzame demonstranten waren boos vanwege de regeringsplannen om het eigendomsrecht van een lokale school en delen van een openbaar bos over te dragen aan private investeerders.
China
Op 15 januari roepen vierhonderd wetenschappers van over de hele wereld de Chinese president Xi Jinping op om gewetensgevangene Ilham Tohti onmiddellijk vrij te laten. De Oeigoerse professor werd precies twee jaar geleden opgepakt en veroordeeld tot een levenslange celstraf wegens zijn kritiek op het regeringsbeleid in de Chinese autonome regio Xinjian. Tohti richtte zich daarbij met name op discriminatie van de Oeigoerse minderheid.
Goed nieuws
De Iraans-Amerikaanse journalist Jason Rezaian wordt op 16 januari vrijgelaten. Hij zat achttien maanden in de Evin-gevangenis in de Iraanse hoofdstad Teheran. Rezaian, die als correspondent voor de Amerikaanse krant Washington Post werkte, was een gewetensgevangene. Na een oneerlijk proces was hij veroordeeld omdat hij de nationale veiligheid in gevaar gebracht zou hebben. Journalisten worden in Iran geregeld lastiggevallen, geïntimideerd en gevangengezet voor hun legitieme werkzaamheden.
Kinderarbeid
Op 19 januari verschijnt het rapport This is what we die for: Human rights abuses in the Democratic Republic of the Congo power the global trade in cobalt van Amnesty International en Afrewatch. Daarin is gedocumenteerd dat grote elektronicamerken zoals Apple, Samsung en Sony er niet in slagen om te controleren of toeleveringsbedrijven gebruikmaken van kinderarbeid. Het rapport traceert de verkoop van kobalt, dat gebruikt wordt in lithium-ion-batterijen en afkomstig is uit mijnen waar volwassenen en kinderen van soms pas zeven jaar oud werken onder gevaarlijke omstandigheden.
Turkije
Amnesty-onderzoekers bezochten een aantal gebieden waar de strijd tussen het Turkse leger en de Koerdische verzetsbeweging PKK is opgelaaid. Doordat de Turkse autoriteiten verschillende Koerdische steden in het zuidoosten van Turkije belegeren, is er een tekort aan water en elektriciteit en onvoldoende toegang tot voedsel en medische hulp. Het uitgaansverbod brengt de levens van 200.000 bewoners in gevaar.
Goed nieuws
Op 21 januari worden zeven Chinese activisten vrijgelaten. Ze waren op 14 december 2015 opgepakt toen ze bijeen waren gekomen voor de rechtbank waar de hoorzitting tegen mensenrechtenadvocaat Pu Zhiqiang plaatsvond. De zeven zaten vast op verdenking van ‘ruzie zoeken en het uitlokken van moeilijkheden’, een aanklacht die de Chinese autoriteiten vaak gebruiken om de vrije meningsuiting te onderdrukken. De detentie van de activisten vond plaats in een periode dat in China een klopjacht op advocaten werd gehouden.
Goed nieuws
Op 22 januari komt Naung Naung uit Myanmar onder een presidentieel pardon vrij. Hij kreeg in oktober 2014 wegens opruiing twee jaar en vier maanden gevangenisstraf opgelegd. Naung Naung had flyers uitgedeeld. Daarin stond dat oppositieleidster Aug San Suu Kyi en etnische leiders gekozen waren voor een interim-regering.
Vluchtelingen en Europa
Amnesty roept op 25 januari de Europese leiders op om een einde te maken aan het schokkende falen van de EU bij de aanpak van de vluchtelingencrisis. De Europese ministers komen deze dag bijeen om de Europese samenwerking op het gebied van veiligheid en migratie te bespreken. Met een boot afkomstig uit Lampedusa voeren we actie bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Daarnaast adverteren we in een aantal Nederlandse en buitenlandse dagbladen om onze oproep kracht bij te zetten.
Maleisië
Op 26 januari verschijnt het Amnesty-rapport Critical Repression: Freedom of expression under attack in Malaysia. Daarin staat te lezen dat de opruiingswet in Maleisië steeds vaker wordt gebruikt om onwelgevallige critici de mond te snoeren. De afgelopen twee jaar werden op grond van die draconische wet 176 rechtszaken aangespannen tegen journalisten, activisten, advocaten en leden van de politieke oppositie.
Postcode Loterij
Tijdens het Goed Geld Gala wordt bekendgemaakt dat de Nationale Postcode Loterij dit jaar 5,4 miljoen euro aan Amnesty International schenkt. Van dit bedrag is 1,785 miljoen euro bestemd voor het project ‘Bescherm de Burgers’. De gift wordt gebruikt voor het opzetten van een internationale Crisis Response Unit ter bescherming van burgers in conflictgebieden. De Unit bestaat uit een team van crisisonderzoekers, forensisch experts en communicatiespecialisten.
Burundi
Op 28 januari brengt Amnesty overtuigende nieuwe satellietbeelden, videobeelden en getuigenissen naar buiten die vijf mogelijke massagraven tonen in Buringa, een buitenwijk van de hoofdstad Bujumbura. In de graven zijn vermoedelijk de lichamen van tientallen, door Burundese veiligheidstroepen vermoorde mensen begraven.
Februari
Goed nieuws
Op 1 februari 2016 veroordeelt het Braziliaanse Strafhof twaalf leden van de militaire politie in Rio de Janeiro. Ze werden schuldig bevonden aan het martelen, doden en laten verdwijnen van Amarildo de Souza. De Souza was in 2013 opgepakt omdat hij voor een drugsdealer werd aangezien. De politieagenten beweerden dat zij hem hadden vrijgelaten, nadat zijn gegevens waren gecontroleerd. Hij is daarna echter nooit meer gezien.
Nederland
Amnesty laat zich kritisch uit over het wetsvoorstel waarmee het dragen van gezichtsbedekkende kleding in het openbaar vervoer en overheids-, onderwijs- en zorginstellingen wordt verboden. Het doel van de wet is volgens de regering het wegnemen van belemmeringen in de onderlinge communicatie en het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening en de veiligheid. Amnesty vindt deze onderbouwing niet overtuigend, omdat een verbod een beperking zou zijn op de vrijheid van godsdienst.
Frankrijk
De noodtoestand in Frankrijk, die van kracht is sinds de aanslagen in Parijs in november, leidt tot de schending van mensenrechten. Dat is de belangrijkste conclusie uit het Amnesty-rapport Upturned lives: The disproportionate impact of France’s state of emergency dat op 4 februari verschijnt. Sinds de aanslagen heeft de Franse politie meer dan 3.000 huiszoekingen gedaan waarbij buitensporig geweld werd gebruikt. Ook kregen ruim 400 mensen huisarrest opgelegd. De invallen leidden zelden tot verder strafrechtelijk onderzoek, wat vragen oproept over de motieven.
Turkije
Op 19 februari maakt Amnesty bekend dat de Turkse autoriteiten gewonde Syrische burgers die dringend medische zorg nodig hebben, de toegang weigert. De Syriërs waren het zwaar gebombardeerde Aleppo ontvlucht. Amnesty heeft ook gedocumenteerd hoe leden van de Turkse veiligheidstroepen burgers – onder wie kinderen – beschoten toen zij uit wanhoop de grens illegaal wilden oversteken.
Goed nieuws
Op vrijdag 19 februari – op zijn 69ste verjaardag – komt de Amerikaanse Albert Woodfox eindelijk vrij. Hij zat meer dan veertig jaar in eenzame opsluiting in een isoleercel in Louisiana. Hij werd zonder bewijs veroordeeld voor een moord waarvoor geen enkel bewijs is dat hij die heeft gepleegd. Tijdens Amnesty’s Schrijfmarathon op 10 december werd massaal voor Woodfox geschreven.
Jaarboek
‘Miljoenen mensen lijden enorm door het handelen van staten en gewapende groeperingen, terwijl regeringen de bescherming van mensenrechten afschilderen als een bedreiging van de veiligheid, de rechtsorde of nationale “waarden”.’ Dat zegt Amnesty’s secretaris-generaal Salil Shetty in het Jaarboek van Amnesty International dat op 24 februari verschijnt. Amnesty constateert daarin dat veel regeringen internationale wetgeving met voeten treden en dat zij opzettelijk instellingen ondermijnen die de bescherming van mensenrechten nastreven.
Goed nieuws
‘Ik ben enorm dankbaar. De brievenschrijvers doen het mooiste wat ze kunnen: mensen in onrechtvaardige situaties helpen. Het vervult me met trots en het voelt fantastisch.’ Dat schrijft de Mexicaanse Yecenia Armenta, voor wie tijdens de Schrijfmarathon 2015 meer dan achtduizend brieven werden geschreven. Armenta zit sinds juli 2012 in de gevangenis nadat ze, na vijftien uur lang gemarteld te zijn, een moord bekende die ze niet had gepleegd.
Jemen
Amnesty waarschuwt op 29 februari dat de gewelddadigheden in Jemen alleen maar zullen toenemen, tenzij de betrokken staten onmiddellijk een embargo afkondigen op wapenleveranties aan elk van de strijdende partijen. Die waarschuwing komt op het moment dat in Genève een bijeenkomst over het Wapenhandelverdrag plaatsvindt. Amnesty heeft gedocumenteerd hoe alle partijen die bij het conflict in Jemen betrokken zijn, internationale mensenrechtenwetgeving en internationaal oorlogsrecht ernstig hebben geschonden.
Maart
Kazachstan
Op 3 maart publiceert Amnesty het rapport Dead End Justice: Impunity for Torture in Kazakhstan. Daarin wordt de voortdurende straffeloosheid voor daders van marteling aan de kaak gesteld. Mensenrechtenorganisaties in Kazachstan ontvangen jaarlijks honderden meldingen van marteling en mishandeling. Angst voor represailles en gebrekkige toegang tot geschikt juridisch advies leiden ertoe dat maar zelden daders worden vervolgd. In de eerste zeven maanden van 2015 werden slechts tien zaken door de rechtbank behandeld, waarbij het in vijf zaken tot een veroordeling kwam.
Syrië
Russische en Syrische regeringstroepen lijken de afgelopen drie maanden opzettelijk ziekenhuizen te hebben aangevallen. Zo willen ze de weg vrijmaken voor hun grondtroepen. Amnesty maakt dit op 3 maart bekend na bestudering van de luchtaanvallen. Getuigen vertelden Amnesty dat het de bedoeling van de Syrische regering is om alle bewoners van een stad of stadsdeel te verjagen door ziekenhuizen en voorzieningen voor drinkwater en elektriciteit te vernietigen. Op die manier worden hun grondtroepen niet belemmerd in hun aanval op gebieden die door de oppositie worden gecontroleerd.
Honduras
Op 7 maart wordt bekend dat in Honduras milieuactiviste Berta Cáceres is vermoord. Cáceres is leider en medeoprichter van de Consejo Cívico de Organizaciones Populares, een organisatie ter bescherming van inheemse bevolkingsgroepen. Cáceres was al jaren het slachtoffer van intimidatie en bedreigingen, met als doel haar strijd voor de rechten van inheemse gemeenschappen te doen stoppen.
Vluchtelingen en Europa
De EU is alleen bezig met het terugsturen van mensen naar Turkije in plaats van te kiezen voor hervestiging en andere veilige routes naar Europa. Dit toont een alarmerend kortzichtige en inhumane houding in de omgang met deze crisis. Die conclusie trekt Amnesty uit de gesprekken tussen de Europese Raad en Turkije. Amnesty noemt het verontrustend dat elke hervestigingsplek die een Syriër in de EU wordt aangeboden, afhankelijk wordt gemaakt van een andere Syriër die zijn leven waagt op de dodelijke zeeroute naar Griekenland.
Noord-Korea
Door toegenomen controle, onderdrukking en intimidatie van de bevolking heeft de regering van Noord-Korea volledig grip op alle communicatie en informatie in het land. Hiermee wordt Noord-Koreaanse burgers het recht op vrijheid van meningsuiting ontnomen. De belangrijkste reden om contact met de buitenwereld te verbieden, lijkt twee doelen te dienen: de bevolking onwetend houden en voorkomen dat grootschalige schendingen van mensenrechten in Noord-Korea naar buiten worden gebracht. Dit is te lezen in het Amnesty-rapport Connection Denied: Restrictions on Mobile Phones and Outside Information in North Korea dat op 8 maart verschijnt.
Privacy
Tijdens de World Day against Cyber Censorship, op 12 maart 2016, worden berichten van klokkenluider Edward Snowden, de Chinese kunstenaar Ai Weiwei en de Russische punkband Pussy Riot online verspreid door AdBlock en Amnesty International. Veertig miljoen gebruikers van de online advertentieblokker AdBlock wordt gevraagd of ze berichten van Amnesty willen zien op de plek waar anders advertenties staan. De berichten linken door naar informatie over mensen die door hun overheid het zwijgen is opgelegd. Met de actie zet Amnesty haar oproep aan tech- en internetbedrijven kracht bij om zich te verzetten tegen druk van overheden om online privacy en vrije meningsuiting af te zwakken.
Goed nieuws
Muawiya al-Ruwahi uit Oman komt op 14 maart vrij. De blogger, die aan een bipolaire stoornis lijdt, werd in februari 2015 opgepakt, nadat hij via Twitter beledigende teksten over de autoriteiten van de Verenigde Arabische Emiraten had verspreid. De aanklachten tegen hem luidden ‘het onderhouden van online accounts gericht op het verspreiden van haat en het verstoren van de publieke orde en sociale vrede’ en ‘het belachelijk maken van de staat en zijn leiders’. In de gevangenis deed Al-Ruwahi zes zelfmoordpogingen.
Goed nieuws
Op 15 maart wordt de Qatarese dichter Mohammed al-Ajami, ook wel bekend als Ibn al-Dheeb, na vier jaar gevangenschap vrijgelaten. Hij was in 2013 tot vijftien jaar cel veroordeeld voor het voordragen van een gedicht. De regering van Qatar klaagde hem aan wegens ‘het publiekelijk aanzetten tot het omverwerpen van het heersende systeem’, ‘het publiekelijk betwisten van de autoriteit van de emir’ en ‘het publiekelijk kwaadspreken over de kroonprins’.
Goed nieuws
De vrijlating van tien gewetensgevangenen, onder wie de vooraanstaande activist Rasul Jafarov, geeft het maatschappelijk middenveld in Azerbeidzjan een sprankje hoop op afname van de onderdrukking. Op 17 maart mogen de tien de gevangenis verlaten, een uur nadat het Europese Hof van de Rechten van de Mens had geoordeeld dat de detentie van mensenrechtenverdediger Jafarov in strijd is met internationaal recht. Op 28 maart wordt ook mensenrechtenactivist Intigam Aliyev vrijgelaten. Aliyev werd in augustus 2014 gearresteerd en veroordeeld tot zevenenhalf jaar gevangenisstraf.
Goed nieuws
Op 18 maart wordt bekend dat door een wetshervorming transgenders in Noorwegen hun gender-identiteit wettelijk kunnen laten erkennen via een snelle en gemakkelijke procedure. Het voorstel van het ministerie van Gezondheid is aan het parlement ter goedkeuring voorgelegd. Dit succes is mede te danken aan John Jeanette Solstad Remø. Ze is een transgender en voerde actie om het mogelijk te maken dat haar sekse in haar identiteitspapieren officieel van ‘man’ naar ‘vrouw’ werd aangepast. Tijdens Amnesty’s Schrijfmarathon 2014 werd wereldwijd massaal voor Solstad Remø actiegevoerd.
Privacy
In het rapport Encryption: A Matter of Human Rights stelt Amnesty dat encryptie – het versleutelen van communicatie zodat buitenstaanders niet kunnen meekijken of meeluisteren – in dit digitale tijdperk een basisvoorwaarde is voor privacy en de vrijheid van meningsuiting. Amnesty roept overheden op om encryptie niet te dwarsbomen, maar online communicatiemiddelen te promoten en te beschermen. Op die manier kunnen mensen zichzelf beschermen tegen diefstal en spionage door andere landen, organisaties, bedrijven of andere mensen. Ook tech-bedrijven wordt opgeroepen gebruikers voldoende te beschermen met encryptie.
Myanmar
In het rapport New expression meets old repression roept Amnesty de autoriteiten van Myanmar op om onmiddellijk alle gewetensgevangenen vrij te laten, een comité op te richten dat zaken van gewetensgevangenen onafhankelijk onderzoekt en om alle wetten aan te passen of in te trekken die politiek gemotiveerde arrestaties en detentie mogelijk maken en het recht op vrije meningsuiting schenden.
Goed nieuws
– Op 25 maart komt de Egyptische tiener Mahmoud Hussein op borgtocht vrij, na meer dan twee jaar gevangenisstraf. Hij zat vast omdat hij een T-shirt droeg met de tekst ‘Land zonder marteling’ en deelnam aan een vreedzame demonstratie. Hussein werd onder meer aangeklaagd voor lidmaatschap van een verboden organisatie en het bijwonen van een illegaal protest. Hij zegt te zijn gemarteld om hem een bekentenis af te dwingen. Hussein bedankte Amnesty International voor haar acties: ‘Dankzij jullie solidariteit ben ik nu vrij. Ik droom van een land zonder marteling. Toen jullie brieven aankwamen, voelde ik me sterk en veilig.’
Turkije
Uit Amnesty-onderzoek blijkt dat Turkije sinds half januari vrijwel dagelijks illegaal zo’n honderd mannen, vrouwen en kinderen de grens met Syrië overzet. Deze bevindingen van Amnesty International tonen de ernstige gebreken van de deal die de EU eerder deze maand sloot met Turkije. Uit getuigenissen die Amnesty-onderzoekers optekenden bleek het een publiek geheim dat in de provincie Hatay grootschalige uitzettingen plaatsvinden. Alle gedwongen uitzettingen naar Syrië zijn illegaal volgens Turkse, Europese en internationale wetgeving.
Goed nieuws
De prominente Chinese journalist Jia Jia komt op 25 maart vrij. Hij verdween tien dagen eerder op het vliegveld van Beijing, vlak voordat hij in een vliegtuig naar Hongkong zou stappen. Vrienden van Jia Jia denken dat er een verband bestaat tussen zijn verdwijning en de online publicatie van een kritische open brief aan president Xi Jinping, waarin hij de president oproept om af te treden. In de brief uit Jia Jia kritiek op China’s economische, politieke en buitenlandse beleid.
Qatar
In Qatar worden op grote schaal arbeidsmigranten uitgebuit, die werken aan de faciliteiten voor het Wereldkampioenschap Voetbal in 2022. Het is schrikbarend dat dit de internationale voetbalbond FIFA volkomen onverschillig laat. De FIFA belooft al vijf jaar lang stappen te ondernemen om de schending van de mensenrechten van arbeiders aan te pakken, maar tot nu toe is nagenoeg geen enkele verbetering geconstateerd. Dit blijkt uit het Amnesty-rapport The ugly side of the beautiful game: Labour exploitation on a Qatar 2022 World Cup venue dat op 31 maart verschijnt.
April
Goed nieuws
De Amerikaanse mensenrechtenverdediger Gustavo Castro Soto komt op 1 april veilig aan in Mexico-Stad. Hij was in Honduras getuige van de moord op activiste Berta Cáceres. Daarom mocht hij het land niet verlaten. Zijn veiligheid was in gevaar en Amnesty voerde actie voor zijn terugkeer naar Mexico.
Vluchtelingen
Op 5 en 6 april bezoeken Amnesty-onderzoekers Griekse detentiecentra waar vluchtelingen worden vastgehouden. Ze zijn willekeurig en onwettig gevangengezet. De onderzoekers concluderen dat de omstandigheden in de detentiecentra bijzonder slecht zijn. Zo krijgen de vluchtelingen geen rechtsbijstand en is de toegang tot medische hulp onvoldoende.
Turkije-deal
In een brief ontkent het kabinet Amnesty’s bewering dat Turkije vluchtelingen terugstuurt naar oorlogsgebied. De brief beantwoordt echter geen enkele cruciale vraag over de situatie in Turkije. Zolang er daarover geen helderheid is, mogen asielzoekers in Griekenland niet naar Turkije uitgezet worden, vindt Amnesty.
Goed nieuws
De Saudische activist Mohammed Saleh al-Bajadi komt op 7 april vrij na een gevangenisstraf van vier jaar. Hij heeft een reisverbod tot 2020. Al-Bajadi is medeoprichter van de onafhankelijke mensenrechtenorganisatie ACPRA.
Doodstrafcijfers
Uit de jaarlijkse doodstrafrapportage van Amnesty blijkt dat er in 2015 meer doodsvonnissen zijn voltrokken dan in de afgelopen 25 jaar. Er zijn in 2015 minstens 1634 mensen geëxecuteerd. De stijging komt grotendeels voor rekening van Iran, Pakistan en Saudi-Arabië.
Goed nieuws
Op 9 april 2016 wordt in Myanmar studentenactivist Phyoe Phyoe Aung vrijgelaten. Amnesty voerde tijdens de Schrijfmarathon actie voor haar. Duizenden vrijwilligers schreven brieven aan de autoriteiten waarin ze aandrongen op Aungs vrijlating.
ASN Bank
De ASN Bank maakt op 14 april bekent dat haar klanten in 2015 €163.520,50 hebben gespaard voor Amnesty International. Dit geld wordt gebruikt voor het Human Rights Capacity-Building Programme (HURICAP) van Amnesty Nederland. Dit programma traint en ondersteunt mensenrechtenorganisaties in Afrikaanse landen.
Vluchtelingen
Meer dan 46.000 vluchtelingen zitten sinds het sluiten van de Grieks-Macedonische grens vast aan de Griekse kant. Het Amnesty-rapport Trapped in Greece: an avoidable refugee crisis beschrijft hun situatie. Amnesty roept Europa op om een deel van de 46.000 vluchtelingen op te nemen.
Goed nieuws
De Algerijnse mensenrechtenactivist Abdelali Ghellam wordt op 19 april vrijgelaten. Op Facebook had hij mensen aangespoord om mee te doen met een protestactie. Hij werd veroordeeld omdat hij had opgeroepen om deel te nemen aan een ‘ongewapende bijeenkomst’ en om ‘het verkeer te hinderen’. Hij werd daarvoor veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf.
Vaatbommen
Op 19 april brengt Amnesty videobeelden naar buiten van bombardementen met vaatbommen op de Daraya. Hiermee roept Amnesty op om onmiddellijk hulp toe te laten in de belegerde Syrische stad, waar humanitaire hulporganisaties sinds november 2012 geweerd worden.
Azerbeidzjan
De Azerbeidjaanse mensenrechtenactivisten Leyla en Arif Yunus arriveren op 19 april in Nederland. Ze vestigen zich hier op uitnodiging van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Eerder werden ze in Azerbeidzjan gevangengezet voor ‘fraude’ en ‘verraad’. In werkelijkheid bekritiseerden ze de mensenrechtenschendingen in hun land.
Rusland en Oezbekistan
Rusland heeft honderden asielzoekers, vluchtelingen en migranten uitgeleverd aan Oezbekistan en liet Oezbeekse veiligheidsagenten doelbewust vluchtelingen ontvoeren. In Oezbekistan lopen deze mensen groot risico te worden gemarteld. Dat blijkt uit de op 20 april verschenen Amnesty-briefing Fast-track tot Torture: Abductions and Forcible Returns from Russia to Uzbekistan.
Indonesië
Tijdens het bezoek van de Indonesische president Joko Widodo aan Nederland op 21 en 22 april roept Amnesty hem op om de doodstraf af te schaffen en te stoppen met de ernstige inperking van de vrijheid van meningsuiting in met name de Molukken en Papoea. Ook moet de president een einde maken aan de straffeloosheid van grootschalige, ernstige schendingen van mensenrechten uit het verleden.
Goed nieuws
Op 25 april mag Rayhana al-Mousawi de gevangenis verlaten, vijf jaar voordat haar celstraf erop zit. Ze protesteerde tijdens de Formule 1 Grand Prix in Bahrein tegen het vastzetten van politieke activisten en was van plan op de racebaan te protesteren. Ze werd opgepakt en beschuldigd van het ‘bezit van explosieven’ en ‘het plannen van een terroristische aanslag.’
Nederland
Amnesty International, Dokters van de Wereld, Stichting LOS en Meldpunt Vreemdelingendetentie een rapport over kwetsbare mensen die in Nederland in de vreemdelingendetentie belanden. Het advies aan de regering is om een toets in te voeren waaruit blijkt of iemand als kwetsbaar kan worden aangemerkt. Als dat zo is, dan mag hij of zij niet worden opgesloten.
China
Het Nationale Volkscongres neemt een wet aan die de autoriteiten de instrumenten in handen geeft om ngo’s aan banden te leggen. De wet is de eerste in een reeks die de regering meer macht geeft, onder het mom van nationale veiligheid en ten koste van de mensenrechten.
Mei
Goed nieuws
De Iraanse kunstenares Atena Farghadani komt op 4 mei vrij. Ze gebruikt haar kunst om kritiek te uiten op de regering. Amnesty beschouwde haar als een gewetensgevangene, omdat ze op vreedzame wijze haar mening uitte.
Mexico
In Mexico vraagt de aanklager de rechter om Yecenia Armenta te veroordelen voor de moord op haar man. Armenta werd vijftien uur lang gemarteld, totdat ze geblinddoekt een verklaring tekende waarin ze schuld ‘bekende’. Amnesty pleit voor haar vrijlating.
Nigeria
Op 11 mei luidt Amnesty de noodklok over het hoge sterftecijfer in de Giwa-barakken, een beruchte Nigeriaanse gevangenis. In 2016 zijn er tot dan toe 149 mensen overleden, onder wie 11 kinderen en baby’s. De meeste gevangenen stierven aan voedselgebrek, ziektes, uitdroging of schotwonden. Verhalen van voormalige gevangenen en ooggetuigen, satellietbeelden en foto’s vormen het bewijs voor de wantoestanden.
Jemen
Het Amnesty-rapport Where is my father? Detention and disappearance in Huthi-controlled Yemen, dat op 18 mei verschijnt, laat een patroon zien van willekeurige arrestaties en gedwongen verdwijningen. Onder de gevangenen zijn veel politieke activisten, mensenrechtenverdedigers en journalisten.
Goed nieuws
Maria Terese Rivera wordt vrijgelaten uit de gevangenis in El Salvador. Ze was wegens moord veroordeeld tot veertig jaar gevangenisstraf omdat ze abortus zou hebben gepleegd. Het bewijs hiervoor ontbrak. Abortus is in El Salvador in alle gevallen strafbaar.
Goed nieuws
De Azerbeidjaanse journaliste Khadija Ismayilova wordt op 25 mei op vrije voeten gesteld. Met verzonnen aanklachten als belastingontduiking en fraude probeerde de overheid haar kritische journalistieke werk te bestrijden.
Vluchtelingen welkom
Uit een opinieonderzoek dat in opdracht van Amnesty is uitgevoerd, blijkt dat 80 procent van de burgers wereldwijd bereid is om vluchtelingen op te vangen. Amnesty maakte een Refugee Welcome Index. China, Duitsland en Groot-Brittannië hebben de hoogste scores van de 27 ondervraagde landen.
Jemen
Amnesty concludeert dat de bevolking in Noord-Jemen het gevaar loopt om het slachtoffer te worden van niet-geëxplodeerde clusterbommen. Vooral kinderen worden bedreigd. Ze zien de bommen vaak aan voor speelgoed.
Sekswerkers
Amnesty roept regeringen op om sekswerkers te beschermen tegen geweld, uitbuiting en dwang. Criminaliseren van sekswerk maakt het werk onveiliger: sekswerkers worden dan niet beschermd door de politie en degenen die misdrijven plegen tegen sekswerkers komen daar vaak mee weg.
Afghanistan
In het rapport My Children Will Die This Winter: Afghanistan’s Broken Promise to the Displaced toont Amnesty het lijden van de 1,2 miljoen ontheemden die door het geweld hun woonplaats zijn ontvlucht. Er zijn voedseltekorten en er is gebrek aan onderdak en medische hulp. Het aantal ontheemden in het land is in de afgelopen drie jaar verdubbeld.
Goed nieuws
Op de laatste dag van de maand wordt de Bahreinse mensenrechtenactiviste Zainab al-Khawaja vrijgelaten. Ze werd veroordeeld nadat ze was opgekomen voor een medegevangene die beledigd en vernederd was. Ook verscheurde ze een foto van de koning van Bahrein. Amnesty beschouwde haar als een gewetensgevangene. Omdat al-Khawaja op elk moment weer opgepakt kon worden, reist ze in juni af naar Denemarken, waar ze nu woont.
Juni
Goed nieuws
Op 7 juni laat de Mexicaanse justitie Yecenia Armenta vrij. In 2012 werd ze opgepakt op verdenking van de moord op haar man. Het enige bewijs tegen haar was een verklaring die ze onder dwang en geblinddoekt tekende. Amnesty voerde actie voor Armenta tijdens de Schrijfmarathon in 2015.
Goed nieuws
Half juni wordt de Oekraïense Gennadi Afanasyev vrijgelaten en keert terug naar zijn eigen land. Hij had zich verzet zich tegen de inname van de Krim door Rusland. Afanasyev gaf toe dat hij betrokken was bij kleine brandstichtingen. Hij werd veroordeeld voor terroristische activiteiten en kreeg een buitensporig hoge straf van zeven jaar strafkamp.
Syrië
Op 11 juni wordt de Syrische vluchteling Fadi Mansour herenigd met zijn familie in Australië. Hij ontvluchtte zijn land omdat hij moest vechten voor het regeringsleger. Vervolgens is hij een jaar lang vastgehouden in Istanbul, onder onmenselijke omstandigheden.
Goed nieuws
De Gay Pride in Oekraïne op 12 juni verloopt vreedzaam. In tegenstelling tot eerdere jaren komt de politie haar plicht om de deelnemers te beschermen na. Het recht om te demonstreren wordt daarmee bewaakt. Het is een belangrijke stap bij het tegengaan van discriminatie van de LHTBI-gemeenschap.
Tibet
Op 13 juni brengt de Tibetaanse monnik Golog Jigme Gyatso een bezoek aan Amnesty Nederland. Hij maakte een film over de Olympische Spelen in China van 2008. Daarin komen ook de mensenrechtenschendingen in Tibet aan bod. Golog heeft drie keer in de gevangenis gezeten en heeft zijn martelingen ternauwernood overleefd.
Azerbeidzjan
Azerbeidzjan blijft internationale evenementen organiseren om de aandacht af te leiden van de mensenrechtensituatie in het land. In het weekend van 19, 20 en 21 juni vindt de Grand Prix voor de Formule 1 plaats in de voormalige Sovjetrepubliek. Amnesty weet dat er ten minste veertien gewetensgevangenen vastzitten in het land.
Brazilië
Net als tijdens de aanloop naar het wereldkampioenschap voetbal in 2014 neemt het politiegeweld voor de Olympische Spelen in Brazilië toe. Dat blijkt uit Amnesty’s rapport Violence has no place in these games! Risk of human rights violations at the Rio 2016 Olympic.
Nederland
Veel Nederlandse banken komen niet na wat ze beloven als het gaat om arbeidsrechten in lagelonenlanden. Ze zijn betrokken bij het schenden van arbeidsrechten. Zo verstrekken ze bijvoorbeeld leningen aan kleding- en elektronicaproducenten. Veel werknemers in die sectoren verdienen heel weinig en hebben niet het recht om zich te verenigen in een vakbond.
Vluchtelingen
De Europese Unie moet onmiddellijk stoppen met het terugsturen van vluchtelingen naar Turkije, zegt Amnesty in een rapport. Het land is niet veilig voor hen en voldoet niet aan alle criteria. Daarom is het illegaal om de vluchtelingen terug te sturen.
Malawi
Mensen met albinisme in Malawi worden steeds vaker aangevallen. Dat staat in het Amnesty-rapport We are not animals to be hunted or sold: Violence and discrimination against people with albinism in Malawi, dat op 7 juni verschijnt. Een groot deel van de Malawische bevolking gelooft dat de botten van mensen met albinisme een geneeskrachtige werking hebben.
Europa
Amnesty-onderzoek toont aan dat de Libische kustwacht migranten mishandelt, laat verdrinken en uitlevert aan detentiecentra, waar ze worden gemarteld, uitgebuit en soms zelfs vermoord. Met diezelfde kustwacht wil de EU samenwerken om te voorkomen dat vluchtelingen naar Europa varen. Dit kan leiden tot nog meer mensenrechtenschendingen door de Libische kustwacht.
Mexico
Uit een onderzoek van Amnesty blijkt dat vrouwen in Mexicaanse gevangenissen seksueel worden mishandeld en soms zelfs worden verkracht. Alle vrouwen uit het onderzoek kregen tijdens hun detentie te maken met seksueel geweld of psychologische marteling.
Saudi-Arabië
Amnesty International en Human Rights Watch komen op 28 juni met een gezamenlijke verklaring waarin ze oproepen om Saudi-Arabië te schorsen als lid van de VN Mensenrechtenraad. Saudi-Arabië leidt een militaire coalitie die in Jemen onwettige en dodelijke aanvallen uitvoert Daarbij vallen veel burgerslachtoffers. Het land heeft zijn positie in de Raad misbruikt om berechting wegens mogelijke oorlogsmisdaden te voorkomen.
Vluchtelingen
Op de smokkelroutes naar en door Libië krijgen vluchtelingen vaak te maken met seksueel geweld, moord, marteling en religieuze vervolging: vaak dezelfde dingen waarvoor ze gevlucht zijn. Nu de Europese Unie wil samenwerken met Libië om migranten tegen te houden, is de kans groot dat deze smokkelroutes vaker gebruikt gaan worden, meldt Amnesty op 30 juni.
Israël
Op 30 juni voert Amnesty bij de Israëlische ambassade in Den Haag actie tegen administratieve detentie in Israël. Dat is het arresteren en opsluiten van mensen door de staat zonder tussenkomst van de rechter. Amnesty vraagt speciaal aandacht gevraagd voor Mohammad Faisal Abu Sakha en Abed al-Rahman Kmail, twee Palestijnen die al maanden zonder aanklacht vastzitten.
Juli
Goed nieuws
Op 1 juli wordt de Myanmarees U Gambira vrijgelaten. Alle aanklachten tegen hem zijn ingetrokken. Hij was veroordeeld voor het illegaal binnenkomen van het land. Daarnaast was hij aangeklaagd omdat hij in 2012 kloosters wilde heropenen die de autoriteiten gesloten hadden. Volgens Amnesty zijn de aanklachten politiek gemotiveerd.
Verzekeringen
Uit onderzoek van de Eerlijke Verzekeringswijzer blijkt dat veel levensverzekeringsmaatschappijen niet open zijn over hun investeringen. De helft van de onderzochte verzekeraars is onvoldoende transparant, terwijl 68 procent van de Nederlanders aangeeft dit wel belangrijk te vinden.
Goed nieuws
De Marokkaanse activiste Wafae Charaf wordt vrijgelaten, na een gevangenisstraf van twee jaar. Ze werd beschuldigd van ‘valse aangifte’ en ‘laster’ nadat ze een klacht ingediend had wegens marteling door politieagenten. Amnesty beschouwde haar als een gewetensgevangene.
Syrië
Syrische oppositiegroeperingen schenden op ernstige wijze de mensenrechten in de gebieden die ze controleren. Daarnaast leidt de bevolking onder willekeurige aanvallen door het regeringsleger. Dat staat in het Amnesty-rapport Torture Was My Punishment – abductions, torture and summary killings under armed group rule in Aleppo and Idleb, Syria.
Wit-Rusland
Grote internationale telecombedrijven dragen in Wit-Rusland bij aan het onderdrukken van vrije meningsuiting en kritiek op de autoriteiten. Want wie in Wit-Rusland telefoondiensten wil aanbieden, moet de autoriteiten toegang geven tot alle belgegevens. Dat valt te lezen in het Amnesty-rapport It’s enough for people to feel it exists: Civil society, secrecy and surveillance in Belarus.
China
Nederland kan meer doen om Chinese mensenrechtenactivisten te ondersteunen, aldus een rapport van Amnesty International. ‘Mensenrechten zijn meer dan een symbolisch onderwerp voor bij de thee, waarna de economische onderhandelingen worden voortgezet,’ zegt een door Amnesty geïnterviewde Chinese activist. Amnesty roept de Nederlandse regering op om individuele zaken stelselmatig te bespreken en om de activisten praktisch te ondersteunen.
Angola
Zeventien jongerenactivisten uit Angola worden vrijgelaten en moeten in vrijheid op een besluit over hun zaak wachten. Ze werden opgepakt nadat ze bij een bijeenkomst over de Angolese politiek hadden gediscussieerd. Amnesty blijft aandringen op hun onvoorwaardelijke vrijlating.
Egypte
Op 13 juli brengt Amnesty het rapport Egypt: ‘Officially, you do not exist’: Disappeared and tortured in the name of counter-terrorism uit. Daaruit blijkt dat het aantal gedwongen verdwijningen in Egypte sinds 2015 is toegenomen. De gevangenen worden soms maanden opgesloten en gemarteld om valse bekentenissen af te dwingen. Kinderen worden hierbij niet gespaard.
Kameroen
In de strijd van de Kameroense regering tegen de islamitische terreurgroep Boko Haram worden mensenrechten van burgers geschonden. Mensen worden zonder overtuigend bewijs opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij Boko Haram, en sterven in de gevangenis aan ondervoeding en marteling. Amnesty roept de autoriteiten op om hier onmiddellijk een einde aan te maken.
Oekraïne
De Oekraïense militaire hoofdaanklager zegt toe een onderzoek te starten naar de verdwijning van Kostyantyn Beskorovaynyi. Hij kwam in februari thuis na vijftien maanden geheime gevangenschap in verschillende locaties van de Oekraïense inlichtingendiensten. De autoriteiten ontkennen dit.
Iran
Uit het Amnesty-rapport Health taken hostage: Cruel denial of medical care in Iran’s prisons blijkt dat de Iraanse autoriteiten medische zorg ontzeggen aan politieke gevangenen en gewetensgevangenen. Dit is in strijd met de Iraanse en internationale wetgeving. Soms krijgen gevangenen pas medische zorg wanneer zij een ‘bekentenis’ afleggen.
Turkije
De mensenrechten in Turkije zijn geschonden na de couppoging van 15 juli. Gevangenen worden gemarteld en in sommige gevallen ook verkracht. Amnesty heeft daarvoor de bewijzen in handen. Amnesty roept de Turkse autoriteiten op om met respect voor de wet onderzoek te doen naar de mislukte staatsgreep en om eerlijke processen te garanderen.
Oekraïne
De Oekraïense overheid en de door Rusland gesteunde separatisten maken zich schuldig aan willekeurige en geheime detentie. Dit staat in een gezamenlijk rapport van Amnesty en Human Rights Watch. Internationale mensenrechtenverdragen en het oorlogsrecht verbieden geheime detentie.
Zuid-Sudan
Ondanks dat er in augustus 2015 een vredesovereenkomst werd getekend die een einde moest maken aan het geweld in Zuid-Sudan, maakte het leger zich schuldig aan moord, verkrachting en ontvoering van burgers. Amnesty schrijft dat in het op 28 juli verschenen rapport ‘We are still running’: War crimes in Leer, South Sudan.
Augustus
Goed nieuws
De Russische Konstantin Sadoya wordt op 3 augustus vrijgelaten uit een psychiatrische inrichting in West-Siberië. Na een ruzie met zijn vader werd hij daar gedwongen opgenomen, zonder eerlijk proces. Amnesty-supporters hebben vele brieven aan het ziekenhuis geschreven om aan te dringen op Sadoya’s vrijlating.
Verenigde Staten
Delaware schaft als negentiende Amerikaanse staat de doodstraf af. Sinds 2012 hebben er geen executies meer plaatsgevonden. Steeds meer staten schaffen de doodstraf af of voeren hem al een lange tijd niet meer uit. Amnesty is in alle gevallen tegen de doodstraf.
China
Twee Chinese activisten en een mensenrechtenadvocaat worden zonder eerlijk proces veroordeeld tot jarenlange celstraffen. Deze veroordelingen maken deel uit van een grootschalige campagne van de Chinese autoriteiten. Iedereen die legitieme vragen over mensenrechten stelt of het rechtssysteem gebruikt om schendingen aan de kaak te stellen, wordt het zwijgen opgelegd.
Ethiopië
In Ethiopië zijn bijna honderd mensen vermoord door politiegeweld tijdens een demonstratie voor politieke hervormingen en naleving van de rechtstaat.
Canada
De bouw van een enorme dam in de Peace River Valley (British Columbia) dreigt het grondgebied van de inheemse bewoners op te slokken. Doordat het dal voor een groot deel onder water zal lopen, kunnen de bewoners er niet meer jagen, vissen en planten verzamelen, en zal het land waar hun voorouders zijn begraven, verdwijnen.
India
De Indiase activiste Irom Chanu Sharmila beëindigt na zestien jaar haar hongerstaking. Ze stopte met eten om te protesteren tegen een veiligheidswet die het leger de vrijheid geeft om mensen te doden, te martelen en te laten verdwijnen. De Indiase stopt met haar hongerstaking, maar niet met haar strijd. Bij de volgende verkiezingen neemt ze het op tegen de premier van de deelstaat Manipur.
Iran
Het werk van Iraanse vrouwenrechtenactivisten wordt sinds het begin dit jaar belemmerd door toenemende repressie. Elk collectief initiatief dat ook maar iets met vrouwenrechten te maken heeft, wordt door de Iraanse autoriteiten behandeld alsof het criminele activiteiten ontwikkelt.
Nederland
Amnesty maakt zich ernstige zorgen over de doodsbedreigingen tegen de Palestijnse Nada Kiswanson, een vertegenwoordiger van de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq in Nederland. Amnesty wijst de Nederlandse overheid op haar plicht om mensenrechtenverdedigers te beschermen.
Zuid-Afrika
Vier jaar geleden kwamen 34 mijnwerkers door politiekogels om het leven, toen zij staakten voor betere leefomstandigheden. Ondanks de beloftes die mijnbouwbedrijf Lonmin toen maakte, blijkt nu uit het Amnesty-rapport Smoke and mirrors: Lonmin’s failure to address housing conditions at Marikana dat er maar weinig veranderd is.
Guantánamo Bay
Op maandag 15 augustus komen vijftien gevangenen vrij uit Guantánamo Bay. Zij worden overgeleverd aan de Verenigde Arabische Emiraten. Veel gevangenen in Guantánamo Bay zitten vast zonder dat er ooit een aanklacht tegen hen is ingediend.
Goed nieuws
In Mexico wordt milieuactivist en gewetensgevangene Zamora Baldomero vrijgelaten. Negen maanden geleden was hij zonder bewijs vastgezet voor inbraak. Waarschijnlijk straften de autoriteiten hem voor zijn geweldloze strijd tegen illegale houtkap.
Australië
Het vluchtelingenkamp op het eiland Manus wordt gesloten. De Australische regering bracht hier tot nu toe vluchtelingen naartoe die per boot Australië probeerden te bereiken. In 2013 ontdekte Amnesty dat vluchtelingen in dit kamp onder mensonterende omstandigheden werden vastgehouden.
Syrië
Op 13 augustus wordt het tienjarige meisje Ghina Ahmad Wadi uit de belegerde stad Madaya geëvacueerd om geopereerd te worden. Ze was beschoten door sluipschutters en raakte ernstig gewond aan haar linkerdij. Amnesty voerde actie voor haar.
Syrië
In de afgelopen vijf jaar zijn meer dan 17.500 mensen gestorven in Syrische gevangenissen. Dat concludeert Amnesty in het rapport ‘It breaks the human’: Torture, disease and death in Syria’s prisons, dat op 18 augustus verschijnt. De gevangenen, die vaak worden vastgezet omdat zij ervan verdacht worden tegen het Syrische regime te zijn, worden op gruwelijke wijze gemarteld.
Argentinië
De 27-jarige Belén uit Argentinië is voorlopig vrijgelaten. De rechter zag geen reden om haar in voorarrest vast te houden. In 2014 kreeg Belén een miskraam en werd in het ziekenhuis opgenomen. Het medisch personeel gaf haar aan, omdat ze verdacht werd van het laten plegen van abortus. Amnesty blijft er op aandringen om de aanklacht tegen de Argentijnse in te trekken.
Wapenhandelverdrag
Landen die het internationale wapenhandelverdrag hebben ondertekend leveren nog altijd wapens waarmee burgers worden gedood. Het verdrag verbiedt de export naar landen waar de wapens misbruikt worden voor ernstige mensenrechtenschendingen. Amnesty roept landen op om zich aan hun afspraak te houden.
Oekraïne
Na de publicatie van een gezamenlijk rapport van Human Rights Watch en Amnesty International worden dertien mensen uit geheime detentiecentra in Oekraïne vrijgelaten. Dat is goed nieuws, maar het laat ook zien hoe belangrijk het is om onderzoek te blijven doen naar deze misstanden.
China
Mensenrechtenactivist en schrijver Guo Feixiong (50) beëindigt zijn hongerstaking na overplaatsing naar een andere gevangenis. Daar is hem een humane behandeling beloofd. Amnesty blijft zich hard maken voor de vrijlating van Guo.
Goed nieuws
In de Democratische Republiek Congo worden Fred Bauma, Yves Makwambala en twee andere activisten vrijgelaten. Zij zetten zich met jongerenorganisatie LUCHA in voor vrede en democratische veranderingen. Amnesty voerde actie voor hen tijdens de Schrijfmarathon in 2015.
Honduras en Guatemala – Honduras en Guatemala zijn de twee gevaarlijkste landen voor milieuactivisten. Dat concludeert Amnesty in het rapport We Defend the Land With Our Blood. Amnesty roept de autoriteiten van Honduras en Guatemala op om te stoppen met het opofferen van levens voor economische belangen.
Goed nieuws
Op 31 augustus laten de Egyptische autoriteiten Islam Khalil vrij. Khalil werd opgepakt en gemarteld omdat hij lid zou zijn van een verboden politieke organisatie. Zijn broer bedankt iedereen die zich ingezet heeft voor Khalil: ‘Hij kan nauwelijks bewegen, maar hij staat nu echt op straat. Dankzij uw inspanningen, want zonder druk van buitenaf zou hij niet zijn vrijgelaten.’
September
Goed nieuws
Begin september wordt de Iraanse natuurkundige Omid Kokabee op basis van een nieuwe wet voorwaardelijk vrijgelaten. Hij werd in 2011 op gepakt en ten onrechte beschuldigd van ‘het communiceren met de vijandige regering van de Verenigde Staten’ en ‘het maken van illegale en onrechtmatige winst’. Kobakee kreeg tien jaar gevangenisstraf opgelegd. Amnesty beschouwt hem als gewetensgevangene en blijft zich inzetten voor zijn onvoorwaardelijke vrijlating.
Nederland
Nederlandse centra voor vreemdelingendetentie hebben nauwelijks lessen geleerd van de dodelijke Schipholbrand van elf jaar geleden. Dat concluderen Amnesty International, Stichting LOS en Dokters van de Wereld in het rapport ‘Brand in het detentiecentrum Rotterdam‘, dat op 8 september verschijnt. Het optreden tegen die brand (mei 2016) en de nazorg voor de gevangenen vertoonden ernstige gebreken.
Goed nieuws
Na vier maanden te hebben vastgezeten komt de Egyptische gewetensgevangene Ahmed Abdullah op 10 september op borgtocht vrij. Abdullah denkt dat hij gearresteerd werd vanwege zijn werk voor de Egyptische Commissie voor Rechten en Vrijheden.
Syrië
Tienduizenden Syrische vluchtelingen zitten vast op een stuk niemandsland in de woestijn tussen Jordanië en Syrië dat bekend staat als ‘de berm’. De laatste twee maanden hebben ze vrijwel geen humanitaire hulp gekregen. Mensen sterven door gebrek aan voedsel en medische zorg. Amnesty roept de wereldleiders op concrete toezeggingen te doen en hun deel van de vluchtelingen op te nemen.
Israël
Op 14 september stuurt Amnesty een memorandum naar de Israëlische autoriteiten. Daarin wordt opheldering gevraagd over de stand van het onderzoek naar twintig zaken waarin Palestijnen zijn gedood door Israëlische strijdkrachten. In ten minste vijftien gevallen werden Palestijnen opzettelijk doodgeschoten terwijl ze geen levensbedreigende situatie vormden.
Brazilië
Op 15 september overhandigt Amnesty aan de Braziliaanse autoriteiten een petitie met 209.000 handtekeningen. De petitie roept op tot het respecteren van de mensenrechten tijdens politieacties rondom sportevenementen. In de aanloop naar en tijdens de Olympische Spelen in Rio de Janeiro in de zomer van 2016 werd buitensporig geweld gebruikt bij het onderdrukken van protesten tegen de Spelen.
Jemen
Amnesty bevestigt dat een door de VS gemaakte precisiebom werd gebruikt bij een luchtaanval op een ziekenhuis van Artsen zonder Grenzen in Jemen, op 15 augustus. Bij de aanval kwamen elf mensen om en raakten negentien gewond.
Nigeria
Een Nigeriaanse politie-eenheid, die in het leven is geroepen om een einde te maken aan geweldsmisdrijven, martelt gedetineerden. Dit doen de agenten om ‘bekentenissen’ en extra geld te krijgen. Dat staat in het op 21 september verschenen Amnesty-rapport Nigeria: You have signed your death warrant.
Sudan
De politie sloeg in september 2015 in de Sudanese hoofdstad Khartoum vreedzame protesten tegen overheidsbezuinigingen buitensporig hard uiteen. Door het geweld kwamen 185 burgers om het leven, raakten honderden gewond en werden meer dan 800 mensen gearresteerd. Amnesty International, Human Rights Watch en het Afrikaanse Centrum voor Rechtvaardigheid en Vredesstudies roepen de VN-Mensenrechtenraad op er bij Sudan op aan te dringen de daders van dit politiegeweld te berechten.
Mexico
Twee jaar na de verdwijning van 43 Mexicaanse studenten, is slechts één van hen teruggevonden. Het lot van de anderen is nog altijd onbekend. President Peña Nieto deed niets om de waarheid te achterhalen en werkte mensen tegen die dit wel probeerden.
Hongarije
Duizenden vluchtelingen – onder wie kinderen – zijn in Hongarije het slachtoffer van geweld, illegale uitzettingen en onwettige detentie. President Orbán heeft hiertoe een weloverwogen keuze gemaakt. Dat is de conclusie van het Amnesty-rapport Stranded hope: Hungary’s sustained attack on the rights of refugees and migrants, dat op 27 september verschijnt.
Goed nieuws
De Canadees-Iraanse professor Homa Hoodfar wordt op maandag 27 september vrijgelaten uit de Evin-gevangenis in de Iraanse hoofdstad Teheran. Op 6 juni 2016 werd de gepensioneerde professor in de antropologie opgepakt. Sindsdien zat ze in eenzame opsluiting vanwege verzonnen aanklachten. Ze zou een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid.
Colombia
Op 27 september tekenen de Colombiaanse regering en de FARC, de grootste guerrillagroepering van het land, een vredesverdrag. Of de uitwerking ervan een succes wordt, ligt in handen van de Colombiaanse autoriteiten. Die moeten voor waarheidsvinding, gerechtigheid en compensatie zorgen voor de miljoenen slachtoffers van het conflict, dat meer dan vijftig jaar duurde.
Sudan
Amnesty-onderzoek heeft gruwelijk bewijs aan het licht gebracht van het herhaaldelijk gebruik van chemische wapens door het regeringsleger tegen de burgerbevolking in een afgelegen gebied in de regio Darfur in Sudan. Onder de honderden slachtoffers zijn veel jonge kinderen. Amnesty roept op tot een diepgaand onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Darfur door de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons van de VN.
Oktober
China
De Chinese Oeigoer Ilham Tohti krijgt de Martin Ennalsprijs. De prijs wordt ieder jaar uitgereikt door verschillende mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International. Ilham zit een levenslange gevangenisstraf uit wegens ‘separatisme’, een aanklacht die in China geregeld wordt gebruikt tegen kritische Oeigoeren.
Sudan
Op 13 oktober lanceert Amnesty het revolutionaire nieuwe project Decode Darfur. Voor het eerst kan iedereen met internettoegang bijdragen aan belangrijk onderzoek: bewijs verzamelen voor mensenrechtenschendingen in de Sudanese regio Darfur door het analyseren van satellietbeelden.
Midden-Amerika
In het rapport Home Sweet Home? Honduras, Guatemala and El Salvador’s role in a deepening refugee crisis, beschrijft Amnesty hoe in die drie Midden-Amerikaanse landen miljoenen mensen in constante angst leven voor het geweld van bendes, leger en politie. Degenen die hiervoor vluchten, worden vaak teruggestuurd door de Mexicaanse of Amerikaanse autoriteiten.
Australië
Op 17 oktober verschijnt het rapport Island of Despair. Volgens Amnesty onderwerpt de Australische regering op het eiland Nauru vluchtelingen aan een wreed systeem van mishandeling, om te voorkomen dat ze het land binnenkomen. Dit gaat in tegen internationale wetgeving.
Irak
IS-strijders, maar ook regeringstroepen en paramilitaire milities, maken zich in Irak schuldig aan ernstige schendingen van de mensenrechten. Dat concludeert Amnesty in het rapport Punished for Daesh’s crimes’: Displaced Iraqis abused by militias and government forces, dat op 17 oktober verschijnt. Duizenden burgers die vluchten uit door IS gecontroleerd gebied, worden gemarteld, gevangengezet, ontvoerd of vermoord.
Privacy
Technologiebedrijven als Snapchat en Skype-eigenaar Microsoft brengen de mensenrechten van hun gebruikers in gevaar door geen basale privacybeschermende maatregelen te treffen voor hun berichtendiensten. Dat concludeert Amnesty uit een onderzoek naar de elf bedrijven die de populairste apps aanbieden. Een en ander is vastgelegd in het rapport For your eyes only? Ranking 11 technology companies on encryption and human rights, dat op 20 oktober verschijnt.
Azerbeidzjan
De 22-jarige Azerbeidzjaanse jongerenactivist Giyas Ibrahimov is tot tien jaar cel veroordeeld omdat hij een graffititekst op het standbeeld van de vroegere president van Azerbeidzjan had gespoten. Het vonnis is een schandalige aantasting van het recht op vrije meningsvorming. Amnesty International beschouwt Giyas Ibrahimov en zijn vriend Bayram Mammadov, die ook werd opgepakt voor de graffiti-actie, als gewetensgevangenen.
Turkije-deal
Griekenland heeft zeker acht Syrische vluchtelingen gedwongen om naar Turkije terug te keren, waarbij de afgesproken procedures niet zijn gerespecteerd en hun asielaanvragen niet in behandeling zijn genomen. Deze vluchtelingen hebben niet de bescherming gekregen waartoe landen zich als partij bij het Vluchtelingenverdrag toe hebben verplicht. Amnesty heeft daarvoor het bewijs in handen.
Rusland
Amnesty vindt dat de Russische autoriteiten de vreedzame demonstrant Ildar Dadin onmiddellijk en onvoorwaardelijk moeten vrijlaten en onderzoek moeten doen naar zijn beschuldigingen van marteling. Dadin schreef een brief vanuit de gevangenis waarin hij de autoriteiten beschuldigt van marteling, vernedering en bedreiging.
November
Rusland
Op 2 november treffen medewerkers van Amnesty Rusland de toegangsdeur van het kantoor in Moskou vergrendeld en verzegeld aan. Op de kennisgeving van de gemeente Moskou wordt gewaarschuwd om het pand niet te betreden. De gemeente is niet bereikbaar, zodat opheldering van de kwestie vooralsnog achterwege blijft.
Italië
Op 3 november verschijnt het Amnesty-rapport Hotspot Italy: How EU’s flagship approach leads to violations of refugee and migrants rights. Volgens Amnesty heeft het EU-beleid van het creëren van hotspots in Italië voor het verwerken van arriverende vluchtelingen en migranten, schadelijke effecten. Vluchtelingen werden het slachtoffer van afranselingen, elektrische schokken, seksuele vernederingen en onrechtmatige uitzettingen.
Kameroen
Fumosuh Ivo Feh en zijn vrienden Afuh Nivelle Nfor en Azah Levis Gob uit Kameroen zijn door een militaire rechtbank tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld, omdat zij een ironische grap over terreurgroep Boko Haram maakten. De drie werden veroordeeld omdat zij ‘terroristische daden niet openlijk veroordeelden’. De rechtszaak voldeed niet aan de internationale standaarden voor een eerlijk proces.
Verenigde Staten
In een reactie op de verkiezing van Donald Trump als nieuwe president van de Verenigde Staten, komt Amnesty op 9 november met een verklaring. Daarin staat onder meer dat Trump in het openbaar moet verklaren dat hij zich sterk zal maken voor de mensenrechten van iedereen.
Kenia
De Keniaanse overheid kondigde in mei aan dat ’s werelds grootste vluchtelingenkamp Dadaab op 30 november dicht gaat. De autoriteiten zetten nu al vluchtelingen onder druk om terug te keren naar het door oorlog geteisterde Somalië. Daar lopen zij risico te worden verwond of gedood. Dat blijkt uit het rapport Nowhere else to go: Forced returns of Somali refugees from Dadaab refugee camp, Kenya, dat Amnesty op 14 november uitbrengt.
Nederland
Op zaterdag 12 november worden burgers die vreedzaam protesteerden tegen Zwarte Piet, of van plan waren dat te doen, door de politie op verschillende manieren en momenten ‘tegengehouden’, ingesloten en aangehouden. Volgens Amnesty waren zowel het algehele demonstratieverbod (dat in het centrum van Rotterdam gold) als het beëindigen van het vreedzame protest disproportioneel.
Goed nieuws
Het prominente Venezolaanse parlementslid en mensenrechtenactivist Rosmit Mantilla wordt op 17 november na twee jaar gevangenschap vrijgelaten. Mantilla werd ervan beschuldigd geld te hebben ontvangen om anti-overheidsprotesten te financieren. Het enige bewijs tegen hem kwam van een anonieme getuige. Amnesty voerde intensief actie voor zijn vrijlating en voor medische zorg tijdens zijn gevangenschap.
Nederland
De verschillen in de kwaliteit van het maatschappelijk beleid van de tien grootste levensverzekeraars in Nederland zijn opvallend groot. Dit blijkt uit een rapport van de Eerlijke Verzekeringswijzer dat op 17 november verschijnt. De Eerlijke Verzekeringswijzer is een initiatief van Amnesty International en een aantal andere organisaties.
Rusland
Op 21 november 2012 trad in Rusland de ‘buitenlandse-agentenwet’ in werking. Sindsdien zagen meer dan honderd organisaties hun subsidie teruglopen, werd hun goede naam bezoedeld en werden medewerkers bedreigd. Dat staat in het Amnesty-rapport Agents of the people: Four years of ‘foreign agents law’ in Russia, dat op 18 november verschijnt. De wet is ‘een goed geplande aanval op de vrijheid van meningsuiting’, aldus Amnesty.
Nigeria
Op 24 november publiceert Amnesty het rapport Nigeria: ‘Bullets were raining everywhere’ – Deadly Repression of pro-Biafra activists. Daarin wordt aangetoond dat de Nigeriaanse veiligheidstroepen, onder leiding van het leger, in het zuidoosten van het land ten minste 150 vreedzame betogers hebben gedood. De betogers demonstreerden voor onafhankelijkheid van de regio.
Indonesië
Bekende multinationals, waaronder Unilever en Nestlé, produceren en verkopen voedsel, cosmetica en huishoudmiddelen waarin palmolie is verwerkt. De olie is in Indonesië gewonnen onder erbarmelijke omstandigheden. Op de plantages komen mensenrechtenschendingen op grote schaal voor. Dat zegt Amnesty in het op rapport The great palm oil scandal: Labour abuses behind big brand names, dat op 30 november verschijnt.
Goed nieuws
Mensenrechtenverdediger Khurram Parvez uit India mag op 30 november 2016 zijn cel verlaten. Parvez is de coördinator van de Jammu Kashmir Coalition of Civil Society Organisation (JKCCS). Deze organisatie zet zich in om opheldering te krijgen over verschillende mensenrechtenkwesties, waaronder marteling en buitengerechtelijke executies.
December
Goed nieuws
Op 4 december komt de Tibetaanse Dolma Tso vrij. Ze zat drie jaar in de gevangenis. Dolma Tso was opgepakt nadat ze het lichaam van haar buurman, die zichzelf in brand had gestoken, in een auto tilde. Daarop werd ze van moord beschuldigd. De Chinese autoriteiten voeren een beleid waarbij mensen die zichzelf iets aandoen onmiddellijk worden afgevoerd. Ze dragen het lichaam niet over aan de nabestaanden.
Turkije
De onderdrukking van Koerden in het zuidoosten van Turkije neemt toe. Tienduizenden bewoners van het district Sur – het historische centrum van de stad Diyarbakir – zijn hiervan het slachtoffer. Dit staat te lezen in het rapport Displaced and dispossessed: Sur residents’ right to return home, dat Amnesty op 6 december publiceert. De Turkse autoriteiten lijken de Koerdische bewoners collectief te straffen.
Goed nieuws
De Russische milieuactivist Yevgeny Vitishko, die eind december 2015 na bijna twee jaar strafkolonie vrijkwam, vertelt een jaar later over hoe hij zich gesteund voelde door de duizenden brieven die hij in de gevangenis ontving: ‘Het waren allemaal steunbetuigingen: aanmoedigingen om vol te houden en de hoop niet te verliezen. En dat deed ik, volhouden en hoop houden.’ Vitishko zat vast omdat hij bij een bushalte zou hebben gevloekt.
Qatar
Wijzigingen in de arbeidswetgeving in Qatar veranderen vrijwel niets aan de situatie van arbeidsmigranten. Ook onder de nieuwe wetgeving, die volgens de regering het bekritiseerde ‘sponsorsysteem’ afschaft, zijn arbeidsmigranten overgeleverd aan de genade van uitbuitende werkgevers. Dit blijkt uit het Amnesty-rapport New Name, Old System, dat op 12 december verschijnt.
Syrië
Op 13 december roept Amnesty International alle strijdende partijen in het Syrische Aleppo op om iedereen die de stad wil verlaten een veilige doorgang te geven. De Verenigde Naties hebben schokkende informatie naar buiten gebracht over de buitengerechtelijke executie van tientallen burgers door het oprukkende Syrische regeringsleger.
Myanmar
Een grote veiligheidsoperatie van het Myanmarese leger tegen de Rohingya-bevolking gaat gepaard met executies, verkrachtingen en het platbranden van huizen en dorpen. Amnesty zegt dit in het rapport ‘We are at breaking point’- Rohingya: Persecuted in Myanmar, neglected in Bangladesh, dat op 19 december verschijnt. De Rohingya zijn een etnische moslim-minderheid in het overwegend boeddhistische Myanmar. Ze worden al decennialang stelselmatig gediscrimineerd.
Eerlijke Bankwijzer
Op 21 december verschijnt een nieuw rapport van de Eerlijke Bankwijzer. Daarin staat onder meer dat negen Nederlandse banken in 2016 hun duurzaamheidsbeleid verbeterden. De meeste banken scoren nog wel zwaar onvoldoende voor hun beleid op het gebied van klimaatverandering. Ook de aanpak van belastingontwijking blijft zwak. Amnesty is een van de initiatiefnemers van de Eerlijke Bankwijzer.
