Interview Wim en Petra

Investeren in weerbaarheid

Met HURICAP versterkt Amnesty Nederland de capaciteit van mensenrechtenorganisaties in Afrika en het Midden-Oosten. ‘Wij investeren in de weerbaarheid van mensenrechtenorganisaties.’

Mensenrechtenorganisaties in Afrika en het Midden-Oosten versterken op basis van de ervaring van Amnesty International. Dat is, heel in het kort, waar HURICAP zich op richt. HURICAP staat voor Human Rights Capacity-Building Programme – met capacity (capaciteit) bedoelen we de vaardigheden die je nodig hebt om een weerbare organisatie te worden,’ zegt Wim de Regt, senior programmamedewerker van het acht medewerkers tellende HURICAP-team. ‘De Amnesty-methode is het monitoren en documenteren van mensenrechtenschendingen en daarover rapporteren,’ vult zijn collega en eveneens senior programmamedewerker Petra Nederkoorn aan. ‘Als je als ngo je beweringen baseert op goed gefundeerd onderzoek, is het veel moeilijker om die te weerleggen.’

Mensenrechtenbeweging versterken

HURICAP is ontstaan uit het Special Programme on Africa (SPA), dat in 1994 door Amnesty Nederland en het Amnesty-hoofdkantoor in Londen in het leven werd geroepen als reactie op de vele terugkerende conflicten en massale mensenrechtenschendingen in Sub-Sahara Afrika. SPA had als doel om nieuwe methoden te ontwikkelen om de mensenrechtenbeweging in Afrika te versterken. Onder de naam HURICAP werd het programma in 2014 uitgebreid naar het Midden-Oosten, vanwege de groeiende behoefte aan goed geoutilleerde mensenrechtenorganisaties in die regio.

HURICAP werkt samen in een alliantie met PAX for Peace, Defend Defenders (Uganda) en ABAAD (Libanon). In samenwerking met lokale partners en nationale en regionale Amnesty-kantoren ontwikkelt HURICAP projecten voor een à drie jaar. Hierbij worden onder andere afspraken gemaakt over training, coaching, financiële en materiële ondersteuning, maar ook over te behalen resultaten. Daarnaast ontwikkelt HURICAP trainingsmateriaal en handboeken, die bedoeld zijn om lokale mensenrechtenactivisten handvatten te bieden om specifieke mensenrechtenkwesties te onderzoeken en aan te kaarten.

Verantwoording afleggen

‘Voorstellen van lokale organisaties zijn altijd het uitgangspunt,’ zegt Nederkoorn. ‘Die beoordelen we op haalbaarheid. De meeste partnerorganisaties hebben een netwerk van mensenrechtenmonitors, die in het gebied waar zij wonen signaleren of mensenrechtenschendingen plaatsvinden en die dan documenteren. Die monitors worden getraind door Engels-, Frans- of Arabischtalige trainers uit ons netwerk. De monitors worden daarna gecoacht bij de praktische uitvoering en de partnerorganisates begeleiden we bij het schrijven van rapporten.’ Zo ondersteunt HURICAP een vanuit Rwanda en België opererende organisatie die gedwongen verdwijningen in Burundi documenteert, zegt De Regt. ‘De monitors in Burundi moeten hun werk in het geheim doen, want alle mensenrechtenorganisaties in het land zijn verboden. Ze worden online getraind en af en toe gecoacht, per telefoon.’

Alle casussen van gedwongen verdwijningen staan op een website, met zo uitgebreid mogelijke informatie. Dat heeft een meerledig doel, zegt De Regt. ‘Allereerst worden de verdwenen mensen op deze manier niet vergeten en wordt de casus levendig gehouden. Daarnaast stuurt onze partner de casussen ook naar de Burundese overheid. De president heeft inmiddels erkend dat er gedwongen verdwijningen in zijn land plaatsvinden, en dat de overheid daarbij betrokken is, alleen doet hij er niks aan. Maar het kan wel een eerste stap zijn op weg naar het afleggen van verantwoording, bijvoorbeeld als het Internationaal Strafhof er ooit over gaat oordelen.’

Gevangenis gesloten

Recent boekte een van de partnerorganisaties van HURICAP een succes in de DR Congo, waar een politiecommissaris een privégevangenis was begonnen, waarin hij mensen opsloot en martelde. De door HURICAP ondersteunde organisatie legde goed gedocumenteerde casussen voor aan de overheid, met als resultaat dat de gevangenis nu is gesloten. ‘Dit soort concrete resultaten toont de meerwaarde van HURICAP aan,’ zegt Nederkoorn. De Regt, tot slot: ‘Wij vinden het belangrijk dat we lokale organisaties zo sterk maken dat ze zelf hun regering ter verantwoording kunnen roepen. Daarmee neem je de wind uit de zeilen van de critici die vinden dat Amnesty alleen maar een westerse beweging is.’