FIFA moet arbeidsmigranten compenseren

Qatar heeft een duidelijke verplichting om mensenrechtenschendingen te voorkomen en schendingen te compenseren. Maar de FIFA heeft ook belangrijke verantwoordelijkheden die het moet nakomen. Door het Wereldkampioenschap voetbal aan Qatar toe te kennen zonder voorwaarden te stellen voor een betere bescherming van de rechten van arbeiders, droeg de FIFA op aanzienlijke schaal bij aan mensenrechtenschendingen. Als gevolg hiervan zijn in de afgelopen 12 jaar honderdduizenden arbeidsmigranten uitgebuit.

FIFA moet oplossing aandragen

In overeenstemming met internationale normen betekent dit dat de FIFA nu moet zorgen voor een herstel voor de uitbuiting van arbeiders in verband met het WK 2022. Het gaat om arbeiders die stadions bouwen of onderhouden, werken aan de infrastructuur, accommodaties, in de beveiliging en andere projecten die verband houden met het toernooi. Volgens de richtlijnen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) betekent dit dat de FIFA ervoor moet zorgen dat de negatieve gevolgen worden aangepakt of ongedaan worden gemaakt.  Herstel kan verschillende vormen aannemen, waaronder financiële compensatie, excuses, rehabilitatie of maatregelen om herhaling te voorkomen.

Zeer rijke FIFA moet in de buidel tasten

De FIFA zou met Qatar en andere partners moeten samenwerken om een ​​programma op te zetten om honderdduizenden werknemers te helpen die slachtoffer zijn geweest van uitbuiting. Om dit te helpen financieren, moet de FIFA een bedrag reserveren dat ten minste gelijk is aan het prijzengeld van 440 miljoen dollar dat de teams krijgen die aan het toernooi deelnemen. Dit kan worden geïnvesteerd in fondsen om werknemers te compenseren en in initiatieven om de bescherming van werknemers voor de toekomst te verbeteren. Dit is niet teveel gevraagd, aangezien de FIFA meer dan 6 miljard dollar aan het WK verdient. Ook staat er nog 1,6 miljard dollar op de bankrekening van de voetbalbond.

‘Al onze dromen spatten uit elkaar toen mijn broer stierf’, zegt Didarul Islam uit Bangladesh. Zijn broer Mohammad Kaochar Khan, 34, werd op 15 november 2017 dood in zijn bed werd gevonden in Qatar. ‘Hij hoopte onze levensstandaard te verbeteren, maar het grootste deel van zijn loon werd gebruikt om de migratiekosten terug te betalen.’

De drie grootste problemen

Amnesty International heeft jarenlang de uitbuiting van laagbetaalde arbeidsmigranten gedocumenteerd en aan de kaak gesteld. De drie grootste problemen zijn niet uitbetaalde lonen, onverklaarbare sterfgevallen en dwangarbeid.

1. Onbetaalde lonen: diefstal van loon is een van de meest voorkomende vormen van misbruik waarmee arbeidsmigranten te maken krijgen. Amnesty documenteerde duizenden zaken van arbeiders die hun salaris en uitkeringen maanden en zelfs jarenlang niet of slechts gedeeltelijk kregen uitbetaald. Omdat ze vaak leningen met een woekerrente moesten afsluiten om de hoge en illegale wervingskosten te betalen om in Qatar te mogen werken, is het late of niet uitbetalen van loon zeer ingrijpend voor de arbeidsmigranten. Veel van hen werkten in Qatar niet alleen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien, maar ook om hun gezinnen in hun thuisland te onderhouden.
2. Onverklaarbare sterfgevallen van arbeidsmigranten: sinds 2010 zijn duizenden arbeidsmigranten in Qatar onverwacht overleden ook al ondergingen ze medische tests voordat ze naar het land reisden. Ondanks aanwijzingen dat er een verband is tussen de vroegtijdige sterfgevallen en onveilige arbeidsomstandigheden, onderzochten de Qatarese autoriteiten de onderliggende oorzaken van deze sterfgevallen niet. Als gevolg hiervan weten nabestaanden niet wat er met hun dierbaren is gebeurd en wordt hen de mogelijkheid ontzegd om compensatie te vragen aan de werkgevers of de Qatarese autoriteiten.
3. Dwangarbeid: sommige arbeidsmigranten moeten extreem veel uren werken en krijgen geen rustdagen, onder de dreiging van loonsverlaging. Dit kan neerkomen op dwangarbeid. Arbeidsmigranten die in de beveiliging werken, vertelden bijvoorbeeld dat ze stelselmatig 12 uur per dag gedurende zeven dagen per week moesten werken, soms maanden en zelfs jaren achtereen zonder een dag vrij. De meesten zeiden dat hun werkgever weigerde hun de wekelijkse rustdag te geven waar ze volgens de wet recht op hebben. Werknemers die hun vrije dag desondanks opnamen, werden gestraft met een korting op hun loon.

Amnesty’s oproep

Amnesty International dringt er bij de FIFA en Qatar op aan om de volgende stappen te zetten.

• Neem onmiddellijk afdoende maatregelen om verdere uitbuiting te voorkomen van arbeidsmigranten die betrokken zijn bij projecten en diensten die verband houden met het WK.
• Zorg ervoor arbeidsmigranten en hun gezinnen die hebben geleden om het WK te realiseren, volledige en adequate herstelmaatregelen krijgen. Dit kan onder meer door het opzetten van een programma om arbeidsmigranten te compenseren. Hiertoe moet de FIFA een bedrag reserveren ter hoogte van ten minste het prijzengeld dat de deelnemers aan het WK krijgen.
• FIFA en Qatar moeten een ​​programma opzetten waaraan arbeiders, vakbonden, de ILO en het maatschappelijk middenveld deelnemen. Ze moeten ook leren van de ervaringen van andere herstelprogramma’s, zoals de regeling die volgde op de Rana Plaza-ramp in 2013 in Bangladesh, waarbij meer dan 1.300 arbeiders om het leven kwamen.
• FIFA moet garanderen dat mensenrechtenschendingen van arbeidsmigranten zich niet herhalen. De voetbalbond moet er voor zorgen dat bij de toekenning van alle toekomstige toernooien en evenementen een uiterst nauwkeurige beoordeling van de risico’s voor de mensenrechten volgt. Daarnaast moeten er duidelijke actieplannen komen om mogelijke misbruik te voorkomen en te beperken. Nieuwe mensenrechtencriteria werden gebruikt in het biedingsproces voor de FIFA Wereldcup 2026, maar lijken niet te zijn toegepast bij de beslissingen om het WK 2021 voor clubs eerst aan China en vervolgens aan de Verenigde Arabische Emiraten toe te kennen.

Lees meer in het rapport Predictable and Preventable – Why FIFA and Qatar should remedy the 2022 world cup abuses.

Lees hier de oproep aan Gianni Infantino van de FIFA voor een herstelprogramma voor de uitgebuite arbeidsmigranten in Qatar.