Sacharovprijs

De Sacharovprijs is de prijs van het Europees Parlement voor verdedigers van democratie en mensenrechten.

In 1988 stelde het Europees parlement de Sacharovprijs voor verdedigers van democratie en mensenrechten in. Het is na de Nobelprijs voor de Vrede de belangrijkste onderscheiding voor mensenrechtenverdedigers. De Sacharovprijs is vernoemd naar Andrej Sacharov.

Andrej Sacharov

Andrej Sacharov (1921-1989) was een Russisch natuurkundige en activist voor mensenrechten. Zijn werk als  vooraanstaand atoomfysicus leverde hem vele prijzen en privileges op. Maar doordat hij sinds 1953 steeds meer interesse was gaan tonen voor de negatieve gevolgen van nucleaire bewapening, ontwikkelde hij zich tot een van de meest uitgesproken critici van het sovjetbewind.

In 1970 richtte Sacharov een Comité voor Mensenrechten op en riep op tot liberalisering van de Sovjet-Unie. In 1980 werd hij gearresteerd en veroordeeld tot verbanning naar Gorki. Daar probeerde hij onder meer door hongerstakingen internationale aandacht te krijgen voor de burgerrechten in zijn land. Nadat partijvoorzitter Gorbatsjov in 1985 zijn vrijlating had gelast, zette hij zich samen met zijn vrouw Jelena Bonner in voor de democratisering, waarbij hij voortdurend kritiek uitte op het gebrek aan democratie onder Gorbatsjovs regering.

Winnaars van de Sacharovprijs

De Sacharovprijs ging onder anderen naar:

• Aung San Suu Kyi, Birma (1990)
• Dwaze Moeders, Argentinië (1992)
• Taslima Nasrin, Bangladesh (1994)
• Leyla Zana, Turkije (1995)
• Wei Jingsheng, China (1996)
• Salima Ghezali, Algerije (1997)
• Andrej Babitski, Rusland (2000)
• de Baskische burgerrechtenbeweging Basta Ya (2000)
• Nurit Peled-Elhanan uit Israël, Izzat Ghazzawi uit Palestina en bisschop Zacharias Kamhenwo uit Angola (2001)
• Oswaldo José Payá Sardiñas, Cuba (2002)
• Kofi Annan en de Verenigde Naties (2003)
• de onafhankelijke organisatie van journalisten in Wit-Rusland (2004)
• Verslaggevers zonder Grenzen en Hauwa Ibrahim uit Nigeria (2005)
• Aljaksandar Milinkevitsj, Wit-Rusland (2006)
• Hu Jia, China (2008)
• Memorial, Rusland (2009)
• Nasrin Sotoudeh, Iran (2012)
• Malala Yousafzai, Pakistan (2013)
• Denis Mukwege, Congo (2014)
• Ralf Badawi, Saudi-Arabië (2015)
• de democratische oppositie in Venezuela (2017)
• Oleg Sentsov, Oekraïne (2018)
• Ilham Tohti (2019)
• de democratische oppositie Belarus (2020)
• Alexei Navalny (2021)