OVSE en mensenrechten

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) had in 2023 57 lidstaten in Europa en Noord-Amerika (inclusief de Verenigde Staten).

Vanaf begin jaren 1970 werden zittingen van de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) bijgewoond door alle Europese (ook de Oost-Europese) landen minus Albanië, en door de Verenigde Staten en Canada. In 1975 werd die zitting afgesloten met de Slotakte van Helsinki. De CVSE werkte met besprekingen over verschillende onderwerpen, ‘manden’ genoemd. De derde mand was gewijd aan mensenrechten.

Helsinki-groepen

Als gevolg van de Helsinki-akte ontstonden in verscheidene landen Helsinki-groepen. In drie CVSE-conferenties over de menselijke dimensie, de laatste in Moskou in 1991, werd overeengekomen dat mensenrechten niet slechts de ‘binnenlandse aangelegenheden’ van staten zijn. Er kwam een mechanisme waarbij deskundigen schendingen van mensenrechten kunnen onderzoeken. Dat kan zo nodig zonder toestemming van de betrokken staat, als zes andere staten daarom vragen. Tien staten kunnen zelfs besluiten tot een spoedmissie.

CVSE wordt OVSE

De CVSE werd later omgedoopt tot Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en had in 2023 57 lidstaten in Europa en Noord-Amerika (inclusief de VS). De OVSE stuurde tientallen ‘veldmissies’ uit om plaatselijk mensenrechten te helpen beschermen. Onder andere in het Midden- en Oost-Europa, de Balkan, de Kaukasus en Midden-Azië. De OVSE kent sinds 1992 een Hoge Commissaris voor Nationale Minderheden. De Nederlandse ex-minister Max van der Stoel bekleedde die functie als eerste, tot 2001. Sinds 2020 doet Kairat Abdrakhmanov uit Kazachstan dat.