Nobelprijs voor de Vrede en mensenrechten

De Nobelprijs voor de Vrede is een van de prijzen die is ingesteld uit de nalatenschap van de Zweedse industrieel en uitvinder van het dynamiet, Alfred Nobel (1833-1896).

De Nobelprijs voor de Vrede wordt sinds 1901 jaarlijks uitgereikt op de verjaardag van Nobel. Die valt op 10 december, toevallig ook de internationale Dag van de Mensenrechten.

De prijs is soms toegekend aan politici die bijvoorbeeld voor een doorbraak in de onderhandelingen tussen strijdende partijen hadden gezorgd, zoals Anwar Al-Sadat en Menachem Begin, die de prijs in 1978 kregen voor het Egyptisch-Israëlische vredesproces, en in 2009 de Amerikaanse president Barack Obama. Maar de onderscheiding is vaker gegeven aan personen en organisaties die zich als mensenrechtenverdediger of onafhankelijke activist voor de vrede hebben laten gelden.

Onder hen waren:

Henri Dunant (1901)
Bertha von Suttner (1905)
Tobias Asser (1911)
Rode Kruis (1917, 1944, 1963 en 1976)
Fridtjof Nansen (1922) en Nansens bureau voor uitgewekenen (1938)
Jane Addams (1931)
Emily Greene Balch (1946)
American Friends Service Committee (Quakers) (1947)
Albert Schweitzer (1952)
UNHCR (1954)
A.J. Lutuli (1960)
Martin Luther King (1964)
René Cassin (1968)
ILO (1969)
Willy Brandt (1971)
Séan MacBride (1974)
Andrej Sacharov (1975)
Betty Williams (1976)
Amnesty International (1977)
Moeder Teresa (1979)
Adolfo Pérez Esquivel (1980)
Lech Walesa (1981)
Desmond Tutu (1984)
Elie Wiesel (1986)
de vredesmachten van de VN (1988)
de Dalai Lama (1989)
Michail Gorbatsjov (1990)
Aung San Suu Kyi (1991)
Rigoberta Menchú (1992)
Nelson Mandela (1993)
Carlos Belo and José Ramos-Horta 1996)
Jody Williams (1997) en de Coalitie tegen Antipersoonsmijnen
Artsen zonder Grenzen (1999)
Kim Dae-jung (2000)
Kofi Annan (2001)
Jimmy Carter (2002)
Shirin Ebadi (2003)
Wangari Maathai (2004)
Liu Xiaobo (2010)
Ellen Shirleaf Johnson, Leymah Gbowee en Tawakel Karman (2011)
Kailash Satyarthi en Malala Yousafzai (2014)
Internationale Campagne tot Afschaffing van Kernwapens (2017)
Ales Bialiatski, Memorial en Centrum voor Burgerlijke Vrijheden (2022)
Narges Mohammadi (2023)