Kinderen en mensenrechten, Kinderrechtenverdrag
De leeftijd waarop je nog kind (minderjarige) bent staat niet absoluut vast. Het recht om aan verkiezingen deel te nemen begint in veel landen met 18 jaar, het recht gekozen te worden met 21 jaar, maar er bestaan ook andere minimumleeftijden.
Verscheidene internationale verdragen bevatten bepalingen over de rechten van het kind. Die rechten zijn gebundeld in het Kinderrechtenverdrag (VN-verdrag over de rechten van het kind) uit 1989. Dit verdrag noemt onder meer het recht op ontwikkeling, zo mogelijk een leven bij de ouders, vrijwaring van ontvoering door ouders of anderen, het recht op privacy en een huis, bescherming tegen schadelijke praktijken van adoptie, vrijwaring van doodstraf of levenslange gevangenisstraf voor kinderen onder de 18 jaar, en vrijwaring van militaire dienst voor kinderen onder de 15 jaar.
Binnen enkele maanden was het verdrag door twintig landen bekrachtigd, waarna het in werking trad en een comité van tien onafhankelijke experts aan het werk ging. Die deskundigen doen aanbevelingen aan staten en zien toe op naleving van het verdrag. Het verdrag is door bijna alle staten van de wereld bekrachtigd. Van alle VN-lidstaten is alleen de Verenigde Staten nog geen partij bij het verdrag.
De rechtspositie van kinderen
Nationale wetgevingen erkennen jonge kinderen over het algemeen niet als rechtspersoon. Kinderen mogen bijvoorbeeld niet stemmen en niet zelfstandig een contract aangaan. Ze zijn ook niet op dezelfde manier aansprakelijk als volwassenen, bijvoorbeeld voor schade of letsel. Als ze een misdrijf begaan, moeten ze volgens speciaal kinderrecht worden veroordeeld. Wel kunnen in bijvoorbeeld Nederland kinderen vanaf 12 jaar door de rechter gehoord worden over toewijzing van de ouderlijke macht na echtscheiding. In Nederland, als een van de weinige landen, is het mogelijk dat gehuwde homostellen kinderen uit binnen- of buitenland adopteren.
Kinderen in gevangenschap
Het VN-verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten (BuPo) noemt bijzondere maatregelen voor een kind in gevangenschap. Het kindmoet worden gescheiden van volwassenen en de procedure en behandeling moeten rekening houden met diens leeftijd en status. Het Kinderrechtenverdrag stelt daarnaast dat gevangen kinderen contact moeten kunnen hebben met een advocaat en familieleden. Tientallen landen houden kinderen gevangen voor politieke overtredingen. In strijd met internationale verdragen bestaat in enkele staten de praktijk dat minderjarige wetsovertreders tot de doodstraf worden veroordeeld.
Acties voor kinderrechten
Organisaties als Amnesty International, Defence for Children International en Human Rights Watch voeren actie voor onder meer afschaffing van de doodstraf voor minderjarigen, het tegengaan van de inzet van kindsoldaten, het uitbannen van schadelijke kinderarbeid, goede opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers, geen minderjarigen in de cel (ook niet in vreemdelingenbewaring), en mensenrechteneducatie in het basis- en vervolgonderwijs.
