Incommunicado gevangenschap

Incommunicado gevangenschap is een vorm van gevangenschap waarin de gevangene geen of nauwelijks contact mag hebben met de buitenwereld, ook niet met advocaten en familieleden. De term komt van het Spaans incomunicar, ‘de communicatie afsluiten’.

Incommunicado gevangenschap wordt vooral ingezet om gevangenen weerlozer te maken – ze krijgen immers geen rechtsbijstand. Incommunicado wordt wel vertaald als ‘eenzame opsluiting‘, maar die twee termen betekenen niet precies hetzelfde. In eenzame opsluiting is er geen contact met medegevangenen, terwijl incommunicado opsluiting ook kan gelden voor meerdere mensen in dezelfde cel of gevangenis die wel met elkaar, maar niet met een advocaat contact mogen hebben.

Mensenrechtenschendingen

Incommunicado opsluiting leidt, afhankelijk van de vorm ervan, tot schendingen van mensenrechten zoals:

• Het recht op een effectief rechtsmiddel, waaronder toegang tot een advocaat;
• Het recht op gezinsleven;
• Het recht op een eerlijk proces, waaronder dat op een rechterlijke uitspraak binnen redelijke termijn; soms geven de autoriteiten niet prijs waar de persoon gevangen zit en zelfs niet óf deze gevangen zit (habeas corpus);
• Het recht op bescherming tegen marteling en andere vormen van mensonterende behandeling (als de isolatie de gevangene ernstige schade toebrengt of als die met mishandeling gepaard gaat).

Beperkingen

Incommunicado gevangenschap verschilt van de ‘beperkende maatregelen’ die in landen met een rechtsstaat aan een verdachte door een rechter kunnen worden opgelegd. Dat kan in voorarrest, in het belang van het onderzoek. De verdachte mag dan wel contact houden met de advocaat. De verdachte wordt vaak gescheiden gehouden van andere gedetineerden, mag niet met familie of kennissen bellen en alle contacten verlopen via de advocaat. De advocaat mag inhoudelijk niet over de zaak praten met de buitenwereld.

Advocaten dienen tegen die beperkingen bijna altijd een bezwaarschrift in bij de rechtbank.

Beperkingen kunnen in gevangenschap ook na juridische vervolging worden opgelegd als het om terrorismeverdachten of (zware) misdadigers gaat. Bezoekers moeten toestemming krijgen en alle gesprekken en telefoongesprekken (behalve die met de advocaat en sommige andere professionals) mogen worden afgeluisterd.

Vreemdelingendetentie

In vreemdelingendetentie mag niet worden afgeluisterd, omdat die detentie niet als een vorm van strafrechtelijke gevangenschap geldt. In de praktijk hebben de autoriteiten echter geregeld afgeluisterd.