Eerwraak en eremoord

Eerwraak of eremoord is de extreemste vorm van eergerelateerd geweld. Eerwraak vloeit voort uit de overtuiging dat de familie-eer moet worden gezuiverd wanneer die ‘beschadigd’ is.

Naast eerwraak (moord) komt ook eergerelateerd geweld voor, zoals lichamelijke en geestelijke mishandeling, verstoting, (gedwongen) zelfmoord en huwelijksdwang, dat wil zeggen iemand tegen zijn of haar wil laten trouwen. Het besluit om eermoord te plegen komt vaak niet van één persoon, maar van meerdere familieleden.

Eerwraak is een ernstig probleem dat het leven van veel individuen over de hele wereld beïnvloedt. Het is een sociaal-cultureel fenomeen (en niet religieus zoals vaak wordt aangenomen) waarbij familieleden een individu straffen vanwege vermeende schendingen van de familie-eer. Hoewel eerwraak vaak wordt geassocieerd met bepaalde gemeenschappen, is het belangrijk om te begrijpen dat het een complexe kwestie is die diepgeworteld is in traditionele opvattingen over eer, schaamte en controle over vrouwen.

De slachtoffers zijn meestal vrouwen van wie de familie- of stamleden zich in hun eer aangetast voelen. Vaak gaat het om seksueel contact van een vrouw buiten het huwelijk. Ook mannen worden, in mindere mate, het slachtoffer van eerwraak, bijvoorbeeld omdat ze homoseksueel zijn.

In landen als Afghanistan, Egypte, Irak, India, Syrië, Tsjetsjenië, Turkije en Saudi-Arabië komt eerwraak voor.

Eremoorden krijgen verhoudingsgewijs grote aandacht van de media, maar ze zijn maar een klein percentage van het huiselijk en ander geweld dat vrouwen in veel landen treft. In steeds meer landen is het eermotief niet langer reden om moordenaars vrij te spreken.

Pakistan

In 2000 vestigde Amnesty voor het eerst de aandacht op de zogenaamde eremoorden (honour killings). De actie was gericht op Pakistan, waar naar schatting jaarlijks honderden vrouwen worden vermoord als straf voor het feit dat zij de familie-eer zouden hebben geschonden. Vaak worden de vrouwen beschuldigd van overspel, maar eremoorden worden ook gepleegd als de vrouw een partner heeft gekozen die door de familie wordt afgekeurd, of een huwelijkskandidaat afwijst die door de familie was uitgekozen. Soms is niet de dood, maar verminking het doel van de aanslag. Amnesty vindt dat de overheid verantwoordelijk is voor de bescherming van deze vrouwen De meeste daders van eerwraak gaan echter nog altijd vrijuit. Diverse organisaties hebben er opvanghuizen ingericht om vrouwen tegen de wraak van familieleden te beschermen.

Nederland

Ook in Nederland komt eremoord voor. In 2020 registreerde de politie 1030 incidenten van mogelijk eergerelateerd geweld en twaalf dodelijke slachtoffers. Maar eerwraak is vaak moeilijk te onderscheiden van andere vormen van huiselijk geweld. Veelal bekent de verdachte niet dat eerwraak het motief was voor de doodslag, omdat hij dan terecht moet staan voor moord met voorbedachten rade.

Over advies en hulp bij gevallen van eerwraak in Nederland is uitgebreide informatie te vinden op deze website van de Rijksoverheid.