Conversietherapie en mensenrechten

Conversietherapie (ook genoemd reparatietherapie, homotherapie, homogenezing) is een aanpak waarmee met psychologische middelen wordt geprobeerd iemands homoseksuele of biseksuele oriëntatie te veranderen in een heteroseksuele. In een aantal landen, waaronder Nederland, zijn centra die zich in deze aanpak hebben gespecialiseerd.

In 1952 noemde de eerste editie van het internationaal psychiatrisch handboek (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, de DSM I) homoseksualiteit een ziekte. Er was toen onder psychiaters brede steun voor de ‘therapie’. In 1987 werd homoseksualiteit uit de DSM III geschrapt als stoornis. De Amerikaanse Vereniging van Psychiaters noemde daarna de conversietherapie ‘onethisch’. De nationale Amerikaanse gezondheidsinspectie zegt dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat de aanpak resultaat heeft. Aanhangers van de methode zijn vooral te vinden in rechts-religieuze kringen.

Verbod op conversietherapie

Momenteel zijn er landen met een verbod op conversietherapie (voor minderjarigen) waaronder Malta, Zwitserland en Taiwan en ten minste zeventien staten van de VS. In diverse landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en België, is een algemeen verbod in voorbereiding. In Nederland wordt conversietherapie niet meer vergoed door verzekeringen. De Tweede Kamer wil ‘homogenezing’ strafbaar maken, maar de Raad van State liet in 2023 weten dat een verbod op conversiehandelingen in strijd is met de grondrechten zoals de vrijheid van godsdienst.

Geen stoornis

De veronderstelling dat homoseksualiteit een (te genezen) stoornis zou zijn in is strijd met de waardigheid van lhbti+’ers. In 2014 heeft het Internationaal Comité tegen Marteling zorgen over de conversietherapie uitgesproken. Het recht op het uitdragen van een homoseksuele of biseksuele identiteit is inmiddels een belangrijk onderwerp bij de Verenigde Naties. Opeenvolgende resoluties voor erkenning van dat recht kregen in de VN-Mensenrechtenraad elke keer bredere steun. Het homohuwelijk is, nadat Nederlandse het als eerste land invoerde in 2001, erkend in zo’n 29 staten (in 2023).

Standpunt Amnesty

Amnesty International verzet zich tegen elke vorm van psychische en lichamelijk dwang in de ‘behandeling’ van homoseksualiteit. Volgens internationale standaarden is dit geen ziekte, stoornis of aandoening. Amnesty-afdelingen in Australië, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben deelgenomen aan nationale petities voor een wettelijk verbod op conversietherapie.

Conversietherapie in China

Human Rights Watch riep de Chinese overheid in 2017 in een rapport op conversietherapie voor homoseksuelen te verbieden. In 1997 werd homoseksualiteit in China gedecriminaliseerd en in 2001 schrapte de Chinese Vereniging van Psychiaters homoseksualiteit uit de lijst van mentale aandoeningen.

Toch worden Chinezen met een andere seksuele geaardheid nog vaak gedwongen om conversietherapie te ondergaan. Ziekenhuizen bieden nog steeds ‘behandelingen’ aan die patiënten moeten ‘genezen’ van hun geaardheid. In het rapport publiceerde HRW de getuigenissen van zeventien mensen die de omstreden, vaak gruwelijke therapie in China moesten ondergaan.