Blog

  • Datum:

    12 mei 2015

‘Zullen we het eventjes níet over de Foreign Agents Law hebben?’

Met een zucht ploft ze neer in het benauwde vergaderhok van de Youth Human Rights Movement in de grote Russische provinciestad Voronezh, 500 km ten zuiden van Moskou. Galina Arapova, één van de beste media-juristen van Rusland heeft eigenlijk totaal geen zin om over de Wet op de Buitenlandse Agenten te praten die haar leven (en dat van haar organisatie, het Mass Media Defence Center de laatste maanden het leven zo verschrikkelijk zuur maakt.

Ze trekt een grimas: ‘Zullen we ergens anders over praten? Het gaat alleen nog maar over die Foreign Agents Law, ik kom niet meer aan mijn werk toe.’ Onlangs heeft ze nog twee uur aan de lijn gehangen met Lawyers4Lawyers, een organisatie die opkomt voor collega’s in de knel. ‘En dan kom ik thuis, moet ik daar van alles doen, eten, huishouden, noem maar op, en dan kan ik vervolgens tot drie uur ’s nachts achter mijn computer kruipen omdat ik overdag nauwelijks aan mijn normale werk toegekomen ben!’

Galina Arapova is een van de beste mediajuristen van Rusland. Haar organisatie, het Mass Media Defence Center, helpt Russische media en journalisten die in de problemen komen met de Russische mediawet. Voor het Ministerie van Justitie aanleiding om, enkele maanden geleden, ook haar organisatie op de lijst ‘Buitenlandse Agenten’  te plaatsen. Omdat de organisatie ‘financiële steun uit het buitenland krijgt en zich met politiek activiteiten bezighoudt’.

Het Ministerie hield vol dat de expertanalyse van de mediawet die Arapova en het MMDC uitvoeren alsook Arapova’s lidmaatschap van diverse publieke instellingen, wel degelijk ‘politieke activiteiten’  zijn. (Opmerkelijk: toen het Ministerie van Justitie een half jaar geleden kwam inspecteren hadden ze daar totaal geen probleem mee.)

Op de lijst  Buitenlandse Agenten staan inmiddels een stuk of zestig organisaties. Vanuit de Russische samenleving komt daar doorgaans niet bijster veel protest tegen, maar Arapova kreeg verrassend brede steun: een grote groep Russische journalisten en andere professionals uit de mediawereld heeft zich achter haar geschaard via onder andere de actie Slovoe Noezjna Zasjtsjita (‘Het woord heeft bescherming nodig’) op mmdc.me. Oproep: ‘Door een besluit van het Ministerie van Justitie dreigen we het Mass Media Defence Center te verliezen. Dat betekent dat duizenden Russische journalisten het zonder gekwalificeerde juridische steun moeten stellen – en miljoenen Russen zonder kwaliteitsjournalisten. Steun dit Centrum samen met ons!’

Arapova, lachend: ‘Ja daar is het Ministerie van Justitie wel van geschrokken denk ik,  dat hadden ze niet verwacht!’ Veel media voeren ook op hun eigen websites actie, bijvoorbeeld door popups over de situatie van het MMDC over artikelen te laten schuiven als je een artikel aanklikt.

Arapova: ‘Ekho Moskvy heeft vrijwel wekelijks banners over de zaak, en Novaja Gazeta publiceert erover in de printeditie. De autoriteiten zouden zich geloof ik minder zorgen maken als het een georganiseerde actie was. Dat zo veel media uit eigen wil een actie opzetten, daar schrikt de overheid wel van.

Maar helaas werkt het niet voor alle ngo’s die op de Foreign Agents List staan zo. Neem bijvoorbeeld het Comittee Against Torture, dat opkomt voor slachtoffers van politiemishandeling en marteling. Zij hebben hetzelfde geprobeerd maar de slachtoffers voor wie zij werken hebben een andere status dan de journalisten en hun protest weegt daarom, helaas, minder.’

Ondanks dat het haar tot hier zit gaat Arapova wel door met procederen tegen de beslissing van het Ministerie van Justitie. ‘Ja wat denk je, dat ze hier zomaar mee wegkomen? Wij zijn juristen. Ik denk dat we geen enkele kans maken maar we doen het toch, dit is een principekwestie.’

Laatste nieuws
Inmiddels dreigt een andere, nieuwe wet, de ‘wet op de ongewenste organisaties’, het werk van de civil society nog verder te verlammen.

Meer lezen over de Foreign Agents Law: