Zuid-Amerika: Groeiende uittocht van Venezolanen legt falen regio bloot

De Zuid-Amerikaanse landen Colombia, Peru, Ecuador en Chili voldoen niet aan hun verplichtingen onder internationaal recht om mensen die Venezuela ontvluchten te beschermen. De mensenrechten worden hierdoor niet gewaarborgd. Dat stelt Amnesty International in het vandaag gepubliceerde rapport: Regularize and Protect: International obligations for the protection of Venezuelan nationals.

‘Terwijl er in Venezuela een ongekend crisis gaande is, zijn de landen in de regio niet in staat of niet bereid geweest om de mensen die Venezuela ontvluchten te beschermen’, zegt Ana Piquer van Amnesty International. ‘De verschillende maatregelen en programma’s die ze toepassen om hen een reguliere migrantenstatus te geven, voldoen niet aan de normen van het internationaal recht. Colombia, Peru, Ecuador en Chili kunnen en moeten de meer dan 5 miljoen Venezolanen op hun grondgebied met spoed beschermen.’

Van de 7,71 miljoen Venezolanen die hun zijn land ontvlucht vanwege de complexe humanitaire noodsituatie en de vele mensenrechtenschendingen, verblijft 70 procent in bovengenoemde landen.

Het rapport analyseert de tijdelijke maatregelen die zijn genomen om vluchtelingen te beschermen. Ook wordt erin nagegaan hoe het land omgaat omgaat met mensen die niet legaal of ongedocumenteerd in een land verblijven. De procedures voor erkenning van de vluchtelingenstatus worden onderzocht. Daarbij wordt gekeken naar de toegankelijkheid, reikwijdte en effectiviteit van de maatregelen. Aan de hand van deze criteria concludeert Amnesty International dat geen van de vier staten voldoet aan hun verplichtingen onder nationaal en internationaal recht om Venezolanen bescherming te bieden.

Vluchtelingenstatus Venezolanen

In Venezuela vinden massale schendingen van economische en sociale rechten plaats, naast systematische schendingen van burger- en politieke rechten. Dit heeft geleid tot een humanitaire noodsituatie waardoor velen in armoede leven. Het verklaart waarom instanties zoals het Internationaal Strafhof de autoriteiten van het land onderzoeken op mogelijke misdrijven tegen de menselijkheid. Amnesty International is van mening dat Venezolanen die het land ontvluchten internationale bescherming nodig hebben en daarom erkend moeten worden als vluchteling.

Hoewel Colombia, Peru, Ecuador en Chili wetten hebben die een vluchteling definiëren als iemand die vlucht voor situaties zoals die in Venezuela, constateert Amnesty International dat deze wetten zelden worden toegepast. De vier landen hebben wel de internationale juridische instrumenten ondertekend, die de verplichtingen van staten met betrekking tot vluchtelingen vastleggen: vooral het Verdrag van Genève – het Vluchtelingenverdrag uit 1951 over de status van vluchtelingen – en de Verklaring van Cartagena van 1984 dat gaat over de internationale bescherming van vluchtelingen in Centraal Amerika, Mexico en Panama. Op basis van deze wettelijke normen zijn de landen verplicht om gevluchte Venezolanen te beschermen.

De programma’s die mogelijk beschouwd worden als ‘aanvullende bescherming’ en andere opvangmaatregelen voor migranten, bieden niet de bescherming die vergelijkbaar is met asiel. Hoewel de autoriteiten het mogelijk hebben gemaakt om Venezolanen een werk- of studievergunning te geven evenals toegang tot bepaalde rechten en diensten, is deze bescherming niet vergelijkbaar met de internationale bescherming waar Venezolanen recht op hebben.

Gender

Het gebrek aan toegang tot een werk- of studievergunning is vooral zorgwekkend voor vrouwen die slachtoffer zijn van gendergerelateerd geweld. Zij blijven volledig onbeschermd in hun gastland. De autoriteiten hebben Amnesty’s aanbevelingen om deze groep minder kwetsbaar te maken verre van overgenomen. Ons rapport toont aan de bestaande programma’s, zoalsdie in Peru en Chili worden toegepast, opnieuw slachtoffers maken en in zeer weinig gevallen Venezolaanse vrouwen ten goede zijn gekomen.

Waarschuwing Amnesty: garandeer bescherming

Amnesty International wijst staten die Venezolanen opvangen erop dat ze toegang tot internationale bescherming moeten garanderen. Deze aanvullende bescherming en maatregelen om het verblijf wettelijk te regelen mogen niet in de plaats komen van de vluchtelingenstatus. Hoe dan ook moeten staten als ze tijdelijke en aanvullende beschermingsprogramma’s gebruiken, garanderen dat deze in lijn zijn met de internationale mensenrechtennormen.

Eerdere rapporten over Venezolanen op de vlucht:

Curaçao: Weinig verbetering in de bescherming van Venezolanen. 

“No One Wants to Live in Hiding”: Lack of Protection for Venezuelan Refugees in Chile.