Zeven feiten die je moet weten over abortus in de Verenigde Staten

Het lijkt een tendens die overwaait uit de Verenigde Staten: in steeds meer landen worden abortuswetten aangescherpt. In de VS is dit jaar in negen staten de abortuswetgeving veel strenger geworden. De wetten zijn nog niet in werking getreden, maar als dat wel gebeurd hebben die grote gevolgen voor veel vrouwen.

Met de nieuwe wet is in de staat Alabama abortus niet meer toegestaan vanaf het moment dat ‘een vrouw weet dat ze zwanger is’. In Georgia, Ohio, Kentucky, Mississippi en Louisiana wordt abortus na zes weken verboden, dus voordat veel vrouwen weten dat ze zwanger zijn.

Ook in Europa wordt gemorreld aan het recht om een zwangerschap af te breken. In Polen bijvoorbeeld, dat een van de strengste abortuswetgevingen van Europa heeft, gingen tienduizenden vrouwen in 2018 de straat op om te protesteren tegen een wetsvoorstel dat abortus verder aan banden legt. In juni 2019 werd in Noorwegen de abortuswet aangescherpt.

Volgens D66-Kamerlid Pia Dijkstra en andere parlementariërs komt het recht om een zwangerschap af te breken ook in Nederland meer onder druk te staan. In ons land vinden vaker dan voorheen anti-abortusdemonstraties plaats bij abortusklinieken om vrouwen te beïnvloeden om van abortus af te zien.

Zeven feiten over abortus in de Verenigde Staten

1. Aanscherpen abortuswetten zat eraan te komen

In 1973 bepaalde het Hooggerechtshof in de VS dat abortus is toegestaan. Dat gebeurde in de zaak Roe versus Wade. Sindsdien zetten antiabortusactivisten en politici zich in om dit besluit terug te draaien. Met de aanstelling door president Trump van twee nieuwe rechters die zich tegen abortus hebben uitgesproken, hebben ze de wind mee.

2. Voor veel vrouwen was het toch al moeilijk een abortus te realiseren

Kijk naar Alabama. Daar nam de Senaat een wet aan die vrijwel alle abortussen verbiedt. Ook het afbreken van een zwangerschap na verkrachting of incest is er verboden. Alleen als de gezondheid van de vrouw ernstig in gevaar is, is een abortus toegestaan. Op alle andere gevallen komen voor artsen gevangenisstraffen van 10 tot 99 jaar te staan. Een vrouw die een abortus ondergaat is niet strafbaar. Het is de strengste abortuswet van de VS.

Het was voor veel vrouwen in Alabama al heel moeilijk om een abortus te krijgen. Volgens het Guttmatcher Institute was in 93 procent (2014) van de districten geen kliniek waar abortussen worden uitgevoerd. Hierdoor moeten veel vrouwen naar een andere staat om een zwangerschap te onderbreken. Voor veel vrouwen is dit niet haalbaar, simpelweg omdat ze er het geld niet voor hebben. Abortus zit in Alabama namelijk niet in het pakket van de zorgverzekering. Dit geldt overigens ook in veel meer staten.

3. Er zijn maar weinig abortusklinieken in de VS

Van de vijftig staten in de VS hebben er zes slechts één abortuskliniek. In 27 grote steden en een groot deel van het platteland van Amerika wonen mensen op meer dan 150 kilometer van een abortuskliniek. Daarnaast passen staten regels toe die onnodig zijn voor de veiligheid van de cliënten, maar wel de toegang tot abortus beperken. Zo zijn er regels die de breedte van de gangen in abortusklinieken bepalen, de grootte van de parkeerplaatsen of de afstand tot een school. Hiermee wordt geprobeerd klinieken te dwingen hun deuren te sluiten. Ook werden tussen 1 januari en 15 mei dit jaar al 42 maatregelen genomen die het krijgen van een abortus bemoeilijken, bijvoorbeeld door gebruikelijke abortusprocedures te verbieden of om toestemming van de ouders te eisen bij een abortus bij tieners.

4. Meer (dodelijke) slachtoffers door nieuwe wetten

Het aantal abortussen zal door de nieuwe wetten niet afnemen; ze worden wel gevaarlijker. Want door de toegang tot abortus te beperken, worden vrouwen gedwongen op een andere, onveilige manier hun zwangerschap te beëindigen. Van de ontwikkelde landen heeft de VS nu al het hoogste sterftecijfer als gevolg van complicaties bij de zwangerschap. En staten met strenge abortusregels hebben een hoger sterftecijfer van zowel baby’s als moeders dan staten met soepele regels. Nu meer staten de toegang tot abortus moeilijker willen maken, zullen de cijfers alleen maar stijgen.

5. De nieuwe abortuswetten discrimineren

Mensen met een laag inkomen – zoals jongeren, vluchtelingen, migranten en gekleurde mensen – worden het hardst geraakt door de inperking van de abortusmogelijkheden. De reis naar een kliniek kan langer worden en de ingreep duurder. Uit Amnesty-onderzoek uit 2010 blijkt dat Afro-Amerikaanse vrouwen een drie tot vier keer grotere kans lopen om te sterven tijdens de zwangerschap of bevalling dan witte vrouwen in de VS. Deze ongelijkheid zal er met de nieuwe wetten niet minder op worden.

6. Trumps anti-abortusagenda treft niet alleen vrouwen in de VS

Op zijn eerste officiële werkdag tekende president Trump de Global Gag Rule. De maatregel betekende dat buitenlandse niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) die veilige abortussen uitvoeren, voorbehoedsmiddelen uitdelen of seksuele voorlichting geven, geen subsidie meer krijgen. Vrouwen en meisjes in bijvoorbeeld Afrika worden hierdoor benadeeld en er zullen veel meer ongewenste zwangerschappen voorkomen.

7. Grote meerderheid wil dat abortus veilig en toegestaan blijft

Uit een enquête die in januari 2019 werd gehouden, blijkt dat twee derde van de Amerikanen van mening is dat abortus wettelijk moet worden toegestaan in ‘alle’ of de ‘meeste’ gevallen. Bijna drie vierde vindt dat de Roe versus Wade-uitspraak moet blijven bestaan.

Lees meer over Amnesty’s standpunt over abortus of lees de Engelstalige Key facts on abortion.