Wereld moet Winterspelen aangrijpen om China te vragen de mensenrechtensituatie te verbeteren
Voorafgaand aan de Olympische Winterspelen in Beijing vraagt Amnesty Nederland met advertenties en televisiespots aandacht voor de vergaande onderdrukking van de vrije meningsuiting in China en andere mensenrechtenschendingen.
Op 4 februari beginnen in de Chinese hoofdstad Beijing de Olympische Winterspelen. Die vinden plaats tegen een achtergrond van voortdurende en massale mensenrechtenschendingen, waardoor China al voordat de Spelen zijn begonnen record na record breekt. Wat betreft het aantal executies, gevangengezette journalisten, vergaande gezichtsherkenning en internetcensuur wordt het land aangemerkt als wereldwijde koploper.
‘Advocaten en activisten zitten vast vanwege hun vreedzame werk, mensen die seksueel geweld aankaarten worden gestraft, jaarlijks worden naar schatting duizenden mensen geëxecuteerd en leden van islamitische etnische groepen worden vastgezet, gemarteld en vervolgd’, zegt China onderzoeker Alkan Akad van Amnesty International. ‘De Spelen mogen niet gebruikt worden om de bijzonder slechte mensenrechtensituatie te verbloemen. Ze moeten juist gebruikt worden om China hierop aan te spreken.’
Sportswashing
Met de organisatie van de Winterspelen van 2022 wil de Chinese regering laten zien hoe China is gegroeid sinds het land de Zomerspelen van 2008 organiseerde. De regering wil de Chinese supermacht-status in de kijker zetten en tegelijkertijd de aandacht afleiden van de hopeloze mensenrechtensituatie in het land. Dit is een vorm van sportswashing.
Oproep aan regeringen inclusief de Nederlandse
Amnesty International roept regeringen en vertegenwoordigers van alle landen op, ongeacht of zij de Olympische Spelen bijwonen, om mensenrechten bovenaan de agenda te plaatsen in hun gesprekken met de Chinese autoriteiten. We verzoeken regeringen, ook de Nederlandse, dringend om hun zorgen over mensenrechtenkwesties publiek uit te spreken, waar en wanneer dat kan. De Olympische Winterspelen mogen niet louter een sportswashing-gelegenheid worden voor de Chinese autoriteiten. De internationale gemeenschap mag niet medeplichtig worden aan een propaganda-oefening.
Vrijheid van meningsuiting
Van de vele mensenrechtenschendingen die door de Chinese autoriteiten worden begaan, vraagt de systematische schending van het recht op vrijheid van meningsuiting speciale aandacht tijdens de Spelen van 2022. Het is zeer zorgwekkend dat de Chinese regering een groots sportevenement organiseert dat moet verbroederen maar tegelijkertijd een immens systeem van massale censuur en controle toepast over wat mensen kunnen zeggen en mogen zien.
Actie voor vijf kampioenen
Amnesty voert actie voor vijf mensen die vastzitten omdat zij voor hun mening uitkwamen: burgerjournalist Zhang Zhan, de Oeigoerse academicus Ilham Tohti, mensenrechtenverdediger Li Qiaochu, mensenrechtenadvocaat Gao Zhisheng en Tibetaanse monnik Rinchen Tsultrim.
Oproepen aan het IOC en de NOC’s
Gezien de systematische schending van het recht op vrije meningsuiting in China, moeten het International Olympisch Comité (IOC) en Nationale Olympische Comités (NOC’s) er extra aandachtig op toezien de wens adequaat te respecteren van atleten en sportofficials om zich uit te spreken voor mensenrechte.
De Chinese regering heeft voorafgaand aan de Olympische Winterspelen een reeks toezeggingen gedaan met betrekking tot mensenrechten, waaronder het respecteren van mediavrijheid, arbeidsrechten, en het waarborgen van de mogelijkheid tot vreedzame demonstraties tijdens de Spelen. Het IOC moet erop staan dat China deze beloftes nakomt.
Amnesty International roept het IOC bovendien op om zijn due diligence-beleid en -praktijken op het gebied van mensenrechten volledig uit te voeren en openbaar te maken in de aanloop naar en tijdens de Spelen. Dat betekent onder meer dat het IOC met gepaste zorgvuldigheid moet handelen om te voorkomen dat de Olympische Spelen mensenrechtenschendingen veroorzaken of eraan bijdragen.
IOC schiet tekort in zaak Peng Shuai
Eind vorig jaar beschuldigde tennisser en drievoudig Olympiër Peng Shuai een voormalige Chinese vice-premier van seksueel geweld. Het bericht op sociale media werd snel verwijderd. Daarna werd enige tijd niets meer van Peng Shuai vernomen. Bijna drie weken nadat haar post was verwijderd, reageerde het IOC door een videogesprek met Peng te regelen in een poging de zorgen over haar welzijn en verblijfplaats weg te nemen. Het IOC accepteerde garanties over het welzijn van Peng Shuai zonder te bevestigen of haar recht op vrijheid van meningsuiting, bewegingsvrijheid en recht op privacy werden beperkt. Na hevige kritiek erkende het IOC in december de tekortkomingen: ‘we kunnen geen garanties geven en kennen niet de volledige feiten’.
‘Ondanks de strenge beperkingen die tijdens de Winterspelen gelden, moet het IOC zijn belofte beter nakomen om het recht van vrije meningsuiting van atleten te beschermen en vooral om ervoor te zorgen dat het niet medeplichtig is aan schendingen van de rechten van atleten’, zegt Alkan Akad.
