Weer dreigt executie in Iran in verband met protesten

De Iraanse autoriteiten moeten onmiddellijk een einde maken aan het executeren van mensen in verband met de landelijke protesten. Op 7 januari 2023 werden Mohammad Mehdi Karami en Seyed Mohammad Hosseini opgehangen. Nu wacht Mohammad Ghobadlou hetzelfde lot, net zoals andere terdoodveroordeelden.

Op 2 januari 2023 bevestigde het Hooggerechtshof de veroordeling en het doodvonnis van de 22-jarige Mohammad Ghobadlou in verband met de aanhoudende landelijke protesten. Afgelopen week kondigden de autoriteiten nog eens vijf doodvonnissen aan.

‘Gesanctioneerde moorden’

‘Het is afschuwelijk dat de Iraanse autoriteiten volharden in het door de staat gesanctioneerde moorden, terwijl ze wanhopig proberen een einde te maken aan de protesten en aan de macht proberen te blijven door het publiek angst aan te jagen’, zegt Diana Eltahawy van Amnesty International. ‘De willekeurige executie van Mohammad Mehdi Karami en Seyed Mohammad Hosseini laat zien hoe de Iraanse autoriteiten de doodstraf blijven gebruiken om de bevolking te onderdrukken. Het dient als afschrikwekkend voorbeeld voor wat mensen kunnen verwachten.’

Terwijl de Iraanse autoriteiten het recht op leven blijven schenden om de protesten de kop in te drukken, blijft de bevolking van Iran opkomen voor hun rechten. Families en aanhangers van degenen die mogelijk worden geëxecuteerd, protesteerden op 8 en 9 januari 2023 bij de Rajai Shahr-gevangenis, waar Mohammad Ghobadlou en enkele anderen in de dodencel zitten. Daar bleven ze ook toen de autoriteiten probeerden hen uiteen te drijven door in de lucht te schieten. De families leven in vrees door de aanhoudende geheimhouding over het moment van de executies.

Mohammad Ghobadlou

Mohammad Ghobadlou loopt een groot risico op executie nadat het Hooggerechtshof zijn doodvonnis op 2 januari 2023 bekrachtigde. Hij werd ter dood veroordeeld vanwege ‘het verspreiden van corruptie op aarde’ (efsad-e fel arz, een vage term waarmee ongewenst gedrag wordt aangeduid) na een versneld schijnproces voor een Revolutionaire Rechtbank in de Iraanse hoofdstad Teheran. De aanklager baseerde zich op na marteling afgedwongen ‘bekentenissen’ en veroordeelde hem vanwege het overrijden van ambtenaren, waarbij een persoon werd gedood en een anderen gewond raakten.

Mohammad Ghobaldou werd ook berecht voor een strafrechter in Teheran op beschuldigingen die voortvloeiden uit dezelfde vermeende misdrijven, wat in strijd is met het internationaal recht. Als hij wordt veroordeeld, kan hij een tweede doodvonnis krijgen.

De autoriteiten voerden geen goed onderzoek uit naar de geestelijke gezondheid van Mohammad Ghobadlou. Zijn moeder heeft verklaard dat hem in de gevangenis medicatie voor zijn geestelijke gezondheidstoestand wordt ontzegd. Op 29 december 2022 publiceerde een groep psychiaters een open brief gericht aan het hoofd van de rechterlijke macht waarin ze aandrongen op een nader onderzoek naar zijn geestelijke gezondheid en de mogelijke impact ervan op zijn beoordelingsvermogen. De advocaat van Mohammad Ghobadlou diende een verzoek in voor een rechterlijke toetsing van zijn zaak bij het Hooggerechtshof. Dat verzoek is nog in behandeling.

Geëxecuteerd na schijnprocessen

Op 5 december 2022 sprak een Revolutionaire Rechtbank in de provincie Alborz tijdens een schijnproces het doodvonnis uit tegen Mohammad Mehdi Karami en Seyed Mohammad Hosseini. Zij werden ook veroordeeld voor ‘het verspreiden van corruptie op aarde’ na de dood van een Basij-agent tijdens een protest op 3 november 2022. De Basij vormen een paramilitaire militie van vrijwilligers die onder de Revolutionaire Garde valt. De agenten worden ingezet om de protesten met geweld uiteen te slaan.

De rechtbank veroordeelde hen ter dood minder dan een week na het begin van het proces op 30 november 2022. Voorafgaand aan het proces zonden de staatsmedia hun afgedwongen ‘bekentenissen’ uit en beschreven ze hen als ‘moordenaars’ wat in strijd is met het recht dat je onschuldig bent totdat het tegendeel is bewezen. Beiden mochten zich ook niet laten bijstaan door advocaten van hun eigen keuze.

Seyed Mohammad Hosseini vertelde zijn advocaat dat de autoriteiten hem dwongen te ‘bekennen’ door hem te mishandelen en te martele. Zo werd hij geschopt totdat hij zijn bewustzijn verloor en werd hij met ijzeren staven op zijn voetzolen geslagen en kreeg hij over zijn hele lichaam elektrische schokken toegediend. De executie van Hosseini en Karami werden in het geheim uitgevoerd, zonder voorafgaande kennisgeving aan hun advocaten en families.

Tientallen demonstranten lopen gevaar

Amnesty International vreest dat tientallen anderen de doodstraf zullen krijgen in verband met de protesten, aangezien duizenden mensen willekeurig zijn gearresteerd en aangeklaagd sinds de protesten uitbraken. Onder hen zijn Mohammad Boroughani die ter dood werd veroordeeld door een Revolutionaire Rechtbank in Teheran wegens ‘vijandschap tegen God’ (moharebeh) in een buitengewoon oneerlijk proces. Hij werd veroordeeld omdat hij een machete zou hebben gebruikt, voor het in brand steken van het gebouw van de gouverneur en voor het verwonden van een agent. Op 11 januari maakte het Iraanse Hooggerechtshof op Twitter bekend dat het doodvonnis van Boroughani is opgeschort in afwachting van de uitkomst van een rechterlijke toetsing door het Hooggerechtshof. Anderen die risico lopen op executie zijn Arshia Takdestan, Javad Roohi, Manouchehr Mehman Navaz, Saleh Mirhashemi, Saeed Yaghoubi en Majid Kazemi.

Er zijn nog talloze anderen die ​​momenteel terechtstaan of worden aangeklaagd voor misdrijven waarop de doodstraf staat, onder wie Abolfazl Mehri Hossein Hajilou, Mohsen Rezazadeh Gharagholou, Saeed Shirazi, Akbar Ghafari, Toomaj Salehi, Ebrahim Rigi (Riki), Farzad (Farzin) Tahazadeh en Farhad Tahazadeh, Karwan Shahiparvaneh, Reza Eslamdoost, Hajar Hamidi en Shahram Marouf-Mola.

Amnesty International onderzoekt meldingen van andere mensen die ter dood zijn veroordeeld of die het risico lopen de doodstraf te krijgen in verband met de protesten.

‘Het is van cruciaal belang dat de internationale gemeenschap niet alleen achter de mensen in Iran staat, maar ook dringend actie onderneemt om de Iraanse autoriteiten ter verantwoording te roepen. Staten moeten universele jurisdictie uitoefenen om alle functionarissen die redelijkerwijs worden verdacht van betrokkenheid bij misdrijven onder internationaal recht en andere ernstige schendingen van de mensenrechten, strafrechtelijk te onderzoeken en arrestatiebevelen uit te vaardigen wanneer er voldoende bewijs is’, zegt Diana Eltahawy.

Achtergrond

In 2022 executeerden de Iraanse autoriteiten twee mannen in verband met de landelijke protesten. Op 8 december 2022 werd Mohsen Shekari minder dan 3 maanden na zijn arrestatie geëxecuteerd nadat hij was veroordeeld wegens ‘vijandschap tegen God’ in een uiterst oneerlijk proces. Op 12 december 2022 werd Majidreza Rahanvard in het openbaar geëxecuteerd, 2 weken nadat hij in een oneerlijk proces was veroordeeld wegens ‘vijandschap tegen God’.

De protesten in Iran volgden op de dood van Mahsa (Jina) Amini op 16 september 2022. Een aantal dagen eerder werd ze met geweld gearresteerd door de zedenpolitie omdat ze zich niet zou hebben gehouden aan de discriminerende verplichte hijab-wetten. Amnesty International verzamelde bewijs van het onwettig gebruik van geweld door de veiligheidstroepen, zoals schieten met hagel, traangas en de inzet van waterkanonnen en het gebruik van wapenstokken.