Goed nieuws Japan: vrijspraak voor Iwao Hakamada na 45 jaar dodencel

Op 26 september werd de 88-jarige Iwao Hakamada vrijgesproken door de rechtbank van het Shizuoka district in Japan. Hij bracht meer dan 45 jaar door in de gevangenis, wachtend op zijn executie. Amnesty International voerde meer dan 15 jaar actie voor hem.

‘We zijn ontzettend blij met het besluit van de rechtbank om Iwao Hakamada vrij te spreken’, zegt Boram Jang van Amnesty International. ‘Dit vonnis is een belangrijke erkenning van het vreselijke onrecht dat Hakamada tijdens het grootste deel van zijn leven heeft moeten doorstaan. Er komt nu een einde aan het inspirerende gevecht van zijn zus Hideko om zijn naam te zuiveren, en van alle andere mensen die hem steunden.’

Eenzame opsluiting

Hakamada Iwao wordt gezien als de terdoodveroordeelde die langer in de dodencel heeft gezeten dan wie ook ter wereld. Hij werd in 1968 ter dood veroordeeld door de rechtbank van Shizuoka en bracht meer dan 45 jaar door in een dodencel, vrijwel constant in eenzame opsluiting. Dit heeft gevolgen gehad voor zijn gezondheid; Hakamada lijdt aan psychische problemen. In Japan wordt een executie slechts kort voor de uitvoering aangekondigd. Hakamada heeft tientallen jaren in eenzaamheid geleefd terwijl hij iedere dag dacht dat dit misschien de dag van zijn op ophanging was.

‘Bekentenis’ na mishandeling

Tijdens zijn eerste rechtszaak werd Hakamada veroordeeld voor de moord op zijn baas en diens gezin. Zijn veroordeling was vrijwel uitsluitend gebaseerd op een gedwongen ‘bekentenis’. Na 20 dagen ondervraagd en onder druk gezet te zijn door de politie ‘bekende’ Hakamada. Tijdens de rechtszaak trok hij zijn ‘bekentenis’ echter weer in en gaf aan dat de politie hem had bedreigd en mishandeld.

Nieuw proces duurde 10 jaar

In maart 2014 besloot de rechtbank dat er een nieuw proces zou komen, nadat er DNA-bewijs was gevonden dat zijn veroordeling in twijfel trok. Het besluit voor een nieuw proces was gebaseerd op meer dan 600 bewijsstukken die de aanklager aandroeg. Hakamada werd vrijgelaten, maar hij moest nog 10 jaar wachten tot hij werd vrijgesproken en zijn naam werd gezuiverd.

In juni 2018 werd het besluit tot een nieuw proces namelijk weer ingetrokken door een hogere rechtbank in Tokio, nadat aanklagers ertegen in beroep waren gegaan. De advocaten van Hakamada gingen hiertegen weer in beroep, wat ertoe leidde dat het Japanse Hooggerechtshof het besluit van de rechtbank in Tokio in december 2020 weer introk en opdroeg het beroep te herzien.

Het nieuwe proces van Hakamada begon officieel in oktober 2023. Zijn gedwongen ‘bekentenis’ werd niet meegenomen als bewijs dit keer. Aanklagers bleven hun steun uitspreken voor zijn veroordeling en voor de doodstraf die hij kreeg opgelegd. Maar 26 september 2024 werd hij dus eindelijk vrijgesproken.

Japan moet de doodstraf afschaffen

Japan voert nog steeds executies uit, ook van mensen van wie de rechtszaken nog lopen. Dat gaat in tegen de internationale regels omtrent de doodstraf. De laatste executie in Japan vond op 26 juli 2022 plaats. Executies worden uitgevoerd door ophanging. Per 31 december 2023 waren de doodstraffen van 107 van de 115 mensen die ter dood waren veroordeeld bevestigd. Dat betekent dat hun executies ieder moment kunnen worden uitgevoerd. Terdoodveroordeelden worden in Japan in eenzame opsluiting vastgehouden. Ook worden mensen met mentale (psycho-sociale) en intellectuele beperkingen in Japan ter dood veroordeeld, wat ingaat tegen het internationaal recht en internationale afspraken.

‘Terwijl wij deze dag van gerechtigheid – die veel te lang op zich heeft laten wachten – voor Hakamda vieren, denken we aan de niet terug te draaien schade die wordt veroorzaakt door de doodstraf’, zegt Boram Jang. ‘We roepen Japan dan ook dringend op om de doodstraf af te schaffen en te voorkomen dat dit nogmaals gebeurt.’

Amnesty International roept de Japanse autoriteiten ook op om alle bestaande doodvonnissen te herzien, vooral wanneer er zorgen zijn over mensen met mentale en intellectuele beperkingen. Alleen volledige afschaffing van de doodstraf kan ervoor zorgen dat deze grove fouten niet worden herhaald, en dat mensen niet onomkeerbaar en willekeurig hun levens wordt ontnomen. Amnesty International blijft strijden voor afschaffing van de doodstraf.

Altijd tegen de doodstraf

Amnesty International is in alle gevallen tegen de doodstraf, zonder uitzondering, en onafhankelijk van de aard of de omstandigheden van het misdrijf; schuld, onschuld of andere karakteristieken van het individu; of de methode die de staat gebruikt om de executie uit te voeren.