Vrijheid van meningsuiting, ook voor sporters

Hij was 29 jaar toen het Nederlands Elftal zich voorbereide op het Wereldkampioenschap Voetbal in Argentinië. Het was in dat levensjaar dat hij besloot om niet te zwijgen over de gruwelijkheden die het regime van Jorge Videla beging. Topvoetballer Oeki Hoekema sprak zich uit en begon een actie tegen de Nederlandse deelname aan het WK van 1978. Hij kreeg geen enkele bijval uit de sportwereld. Hoekema was uitzonderlijk dapper.

Door: Emile Affolter, persvoorlichter, Amnesty Nederland

Hoe komt het toch dat we sporters zo weinig horen als het gaat om schendingen van mensenrechten die direct te maken hebben met hun werk? Het lijkt erop dat we collectief hebben besloten dat we sporters niet belasten met moeilijke vragen over de omstandigheden waarin ze medailles proberen te winnen. De redenering is dat zij de plek van het stadion niet kiezen. Hun hele leven werken ze toe naar een topprestatie in Sotsji, Beijing, Azerbeidzjan of Qatar. Waarom moeten zij het toernooi van hun leven op het spel zetten?

In die redenering worden sporters gereduceerd tot hardlopers, hoogspringers en doelpuntenmakers zonder principes. Waarom zouden sporters niet, net als andere stervelingen, nadenken over hun persoonlijke verantwoordelijkheid? En zich daar
– als ze zich geroepen voelen – over uitspreken?

Als je als voetballer weet dat honderden mensen zijn gestorven om te zorgen dat jij een wedstrijd kunt spelen. Wil je die wedstrijd dan wel spelen? Of je er ten minste over uitspreken? Te vaak wordt gedaan alsof sporters niet worstelen met dergelijke dilemma’s.

Sporters die zich willen uitspreken moeten daar de ruimte voor krijgen. Dat het kan bewezen Duitse sporters vorige week. Zij riepen in aanloop naar de Europese Spelen in Azerbeidzjan op tot de vrijlating van politieke gevangenen in dat land. Hoewel Amnesty, door middel van een brief, de mogelijkheid kreeg om de Nederlandse sportploeg te informeren over de situatie in Azerbeidzjan, zijn het vooral de door NOC*NSF aan sporters opgelegde beperkingen die in het oog springen. Het wordt Oeki Hoekema’s in spé onmogelijk gemaakt om de eigen principes te volgen.

Een citaat uit de overeenkomst die topsporters moeten tekenen voordat ze deze week onder de Nederlandse vlag mee mogen doen aan de eerste Europese Spelen in Azerbeidzjan:

‘Het is de Topsporter vanaf de aankomst in Azerbeidzjan tot en met de dag na de sluitingsceremonie niet toegestaan zonder toestemming van het Projectteam ES Baku 2015 deel te nemen aan door derden – niet zijnde NOC*NSF of het EOC – georganiseerde persconferenties, interviews, huldigingen en/of huldiging gerelateerde bijeenkomsten en ontmoetingen, alle gerelateerd aan de Europese Spelen Baku 2015.’

Wat? Sporters die zich in Bakoe willen uitspreken over de inperking van de vrijheid van meningsuiting in Azerbeidzjan, moeten daarvoor toestemming krijgen van NOC*NSF? Het gebrek aan vertrouwen van de sportkoepel in haar eigen sporters is verbazingwekkend. Laat de deelnemers aan de Europese Spelen zich uitspreken als ze dat willen. En steun ze als ze dat doen.

Beste (Olympische) sporter. Luister naar Oeki Hoekema, lees wat er speelt in de wereld en maak je eigen afweging.

P.S.
Oeki Hoekema is een held. In een prachtig filmpje van Bahram Sadeghi en Dikla Zeidler vertelt Oeki Hoekema over zijn actie