Slachtoffers verkrachting in Scandinavië vechten tegen straffeloosheid

Ondanks dat Denemarken, Finland, Noorwegen en Zweden wereldwijd het hoogste scoren als het om gendergelijkheid gaat, zijn de aantallen verkrachtingen er verontrustend hoog. De wet laat slachtoffers van seksueel geweld in de kou staan.

In het vandaag uitgekomen rapport Time for change: Justice for rape survivors in the Nordic countries is te lezen dat een gebrekkig rechtssysteem en wijdverbreide negatieve mythen en stereotypen geleid hebben tot grote straffeloosheid voor verkrachters.

‘Nordic Paradox’

‘In de Scandinavische landen is er een grote tegenstelling tussen de gendergelijkheid en de hoge aantallen verkrachtingen’, zegt Kumi Naidoo, Amnesty’s secretaris-generaal. ‘Veel vrouwen doen geen aangifte bij de politie van verkrachting vanwege het sociale stigma en een gebrek aan vertrouwen in het rechtssysteem. Als ze wél aangifte doen, komen ze in aanraking met vooroordelen in de wet en verouderde wetgeving. Een slachtoffer van verkrachting vertelde onze onderzoekers dat ze nooit aangifte gedaan zou hebben als ze had geweten hoe ze behandeld zou worden.’

Istanbul Verdrag

Onder het Istanbul Verdrag – dat is geratificeerd door alle Scandinavische landen – vallen verkrachting en alle andere seksuele handelingen zonder wederzijdse toestemming onder misdrijven. In de wetten van Finland, Noorwegen en Denemarken wordt nog een definitie van verkrachting gebruikt die is gebaseerd op lichamelijk geweld of dreiging. De aanname dat een slachtoffer haar toestemming geeft omdat ze zich niet lichamelijk verzet is problematisch. Veel slachtoffers ervaren het zogenaamde ‘freezing’: ze verlammen. Experts geven aan dat dit een veelvoorkomende reactie is.

Aanbevelingen

Een eerste stap op weg naar bescherming van vrouwen en meisjes tegen verkrachting is het aannemen en toepassen van een juridische definitie van verkrachting die niet is gebaseerd op het ontbreken van instemming in plaats van op dwang. Zweden is het enige van de Scandinavische landen dat een wet heeft die is gebaseerd op instemming (consent). Denemarken heeft recent aangekondigd zo’n wet te steunen, en in Finland heeft de oppositie een wetsvoorstel van die strekking ingediend.

Daarnaast moeten de autoriteiten van Denemarken, Finland, Noorwegen en Zweden de kwaliteit van de politieonderzoeken naar verkrachtingszaken verbeteren. Ook moeten ze stappen nemen om de negatieve stereotypen en mythen over gender te ontkrachten.

Lees meer gedetailleerde informatie over de Scandinavische landen.