Iran: dit jaar verdriedubbeling van aantal executies voor drugsmisdrijven
De Iraanse autoriteiten hebben ten minste 173 mensen geëxecuteerd die waren veroordeeld vanwege drugsgerelateerde misdrijven, na oneerlijke rechtszaken. Dat is bijna drie keer zoveel als vorig jaar.
Executies voor drugsgerelateerde misdrijven maken bijna tweederde uit van het totaal aantal executies dat in Iran werd uitgevoerd in de eerste 5 maanden van 2023. Zij treffen voornamelijk mensen uit gemarginaliseerde groepen en uit lagere economische klassen. Leden van de vervolgde en verarmde etnische Balochi-minderheid uit Iran maken ongeveer 20 procent uit van het aantal gedocumenteerde executies, ondanks dat ze slechts 5 procent uitmaken van de bevolking van Iran.
‘Het schaamteloze tempo waarmee de autoriteiten drugsgerelateerde doodvonnissen voltrekken, wat een schending is van het internationaal recht, laat zien dat ze een gebrek hebben aan menselijkheid en het recht op leven niet respecteren’, zegt Diana Eltahawy van Amnesty International. ‘De internationale gemeenschap moet ervoor zorgen dat samenwerking op het gebied van initiatieven tegen drugssmokkel niet – direct of indirect – bijdragen aan het willekeurig ontnemen van een leven of andere mensenrechtenschendingen in Iran.’
Staten en intergouvernementele organisaties moeten de Iraanse autoriteiten veroordelen, in harde termen, voor deze willekeurige executies. Ze moeten ook oproepen tot een officieel moratorium voor alle executies, vertegenwoordigers sturen die terdoodveroordeelden bezoeken, en aanwezig proberen te zijn bij rechtszaken waar de doodstraf kan worden geëist. Gezien de crisis van straffeloosheid voor massale willekeurige executies, moeten ze zich ook inzetten om mensen hiervoor verantwoordelijk te houden.
De Iraanse autoriteiten hebben dit jaar het totale aantal executies voor alle misdrijven laten stijgen. Tot nu toe zijn er ten minste 282 mensen geëxecuteerd in 2023 wat bijna het dubbele aantal is van begin juni vorig jaar. Als de autoriteiten op deze weg doorgaan, kunnen er aan het einde van het jaar bijna duizend mensen geëxecuteerd zijn in Iran.
Dodelijke oorlog tegen de armen
Het zijn voornamelijk arme en kwetsbare mensen die door met de doodstraf te maken krijgen, omdat zij zich vaak niet goed bewust zijn van hun rechten en zich lang niet altijd onafhankelijke juridische bijstand kunnen veroorloven. Families van geëxecuteerden lijden vaak onder het verlies van een kostwinnaar en de hoge schulden die de juridische kosten met zich meebrengen.
Een familielid van een gevangene die momenteel in de dodencel zit en de kostwinnaar was van haar familie voordat ze gevangen werd gezet, vertelde Amnesty International: ‘Ze zag de advocaat nooit die haar was toegewezen door de rechtbank. Hij gaf de familie valse beloften over hoe hij de doodstraf zou laten intrekken als ze hem een enorm geldbedrag zouden geven. Ze verkochten alles om hem te kunnen betalen, zelfs hun schapen. Toen hij het geld eenmaal had ontvangen, verdween hij en liet de familie met schulden achter.’
De tienerzoon van een gevangene die werd geëxecuteerd voor drugsgerelateerde misdrijven vertelde aan Amnesty International: ‘Ik zou me zorgen moeten maken over mijn examens, net als de andere kinderen, en niet naar mijn werk moeten gaan. Mijn loon is niet genoeg voor alle kosten die we hebben omdat we zoveel leningen hebben. Ik heb zelfs geen geld om mijn school voor volgend jaar te betalen. Als mijn vader niet geëxecuteerd was, zou ik nu aan mijn toekomst denken, en niet aan hoe ik aan geld voor mijn familie kan komen.’
Drugsgerelatterde executies volgen vaak op gebrekkig onderzoek door de drugseenheid van de Iraanse politie en andere veiligheidsdiensten. Rechtszaken voor drugsgerelateerde misdrijven worden gehouden voor de Revolutionaire Rechtbanken en zijn systematisch oneerlijk: gevangenen hebben geen recht op een eerlijke rechtsgang, zoals toegang tot juridische bijstand en ‘bekentenissen’ afgedwongen door marteling worden vaak als bewijs ingezet.
Een terdoodveroordeelde vertelde Amnesty International: ‘De rechters bij de Revolutionaire Rechtbanken vragen of de drugs van jou zijn, en het maakt niet uit of je ja of nee antwoordt. De rechter in mijn zaak zei dat ik stil moest zijn toen ik zei dat de drugs niet van mij waren. Hij zei dat ik de doodstraf kreeg en beval me een document te ondertekenen en dat te accepteren. Hij stond het niet eens toe dat mijn advocaat sprak om mij te verdedigen.’
Breed scala aan executies
De Iraanse autoriteiten hebben ook mensen geëxecuteerd voor zaken waarvoor onder internationale wetgeving nooit de doodstraf mag worden opgelegd. Zo zijn in de eerste maanden van 2023 vijf mensen geëxecuteerd gerelateerd aan demonstraties, werd een man geëxecuteerd vanwege ‘overspel’ voor het hebben van een seksuele relatie met een getrouwde vrouw, en werden twee gebruikers van social media geëxecuteerd voor ‘afvalligheid’ en ‘het beledigen van de Profeet van islam’.
Familieleden van gevangenen die vreedzaam demonstreerden buiten gevangenissen waar executies waren gepland, zijn gewelddadig aangepakt door veiligheidstroepen. Demonstranten gaven aan dat traangas en kogels waren gebruikt.
Altijd tegen de doodstraf
Amnesty International is in alle gevallen tegen de doodstraf, zonder uitzondering, ongeacht de omstandigheden van het misdrijf; schuld, onschuld of andere karakteristieken van het individu; of de methode die de staat gebruikt om de executie te voltrekken. De doodstraf schendt het recht op leven en is de ultieme wrede, onmenselijke en vernederende straf.
