Uitstel corona-app: voorkom niet alleen privacy-risico’s, maar ook discriminatie

Amnesty juicht het toe dat de regering nu nog geen besluit neemt over de corona-app. Als het kabinet toch besluit een app te introduceren, dan moet die voldoen aan strenge voorwaarden. Want zelfs bij een technisch 100 procent privacy-vriendelijke app ziet Amnesty International grote mensenrechtenrisico’s. Een corona-app kan discriminatie in de hand werken, bijvoorbeeld als hiermee bepaald wordt wie straks nog met de bus mag reizen of wie korting krijgt op zijn zorgverzekering.

De regering moet de tijd nemen om na te denken over het nut van een app en hoe discriminatie te voorkomen en de privacy te beschermen. Alleen technische oplossingen zijn niet voldoende om discriminatie te voorkomen. Er moeten strenge regels komen over wie toegang krijgt tot de risicoscores, over vrijwilligheid en de doeleinden.

Discriminatie

De regering denkt na over een contact tracing-app, die de contacten van de app-eigenaar bijhoudt. Op basis daarvan maakt de app een score van het risico op besmetting met het coronavirus. De risicoscore van de app kan echter gemakkelijk een vertekend beeld geven. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren in wijken met een lage sociaaleconomische status waar mensen veel dichter op elkaar wonen. Hierdoor zullen bewoners meer signalen ontvangen van personen met wie zij nog nooit in contact zijn geweest, de zogeheten false-positives die hun risicoscore verhogen.

Toegang risicoscores

Alleen zorgverleners zouden mensen mogen vragen naar de risicoscore van de app. Als ook niet-zorgverleners toegang krijgen tot risicoscores, dan kan dit al snel leiden tot discriminatie van mensen op basis van hun sociaaleconomische positie. Daardoor zou het bijvoorbeeld voor kunnen komen dat flatbewoners makkelijker geweerd worden in een bus of bibliotheek.

Vrijwilligheid

Daarnaast is vrijwilligheid essentieel. Dat betekent ook dat het belonen of bestraffen van het appgebruik moet worden verboden. Een zorgverzekering zou bijvoorbeeld korting kunnen geven op aanvullende verzekeringen als mensen de app installeren. Mensen die in armoede leven moeten dan noodgedwongen voor appgebruik kiezen. Dat is geen vrije keuze.

Doeleinden

Een contact tracing-infrastructuur mag niet voor een ander doel gebruikt worden dan het indammen van het coronavirus door de overheid. Met een contact tracing-app spoort de overheid je aan om continue signalen uit te zenden, die vervolgens misbruikt kunnen worden. Dit kan bijvoorbeeld door Google die afluistert via ‘smart’ home-producten. Ook winkels zouden mensen kunnen volgen en analyseren en die gegevens kunnen combineren met online profielen. De Nederlandse privacywetten beschermen hier niet tegen omdat die het gebruik van data regelen en niet het hergebruik van infrastructuur voor een ander doel. Hier moet een apart verbod op komen.

Oproep Amnesty

Merel Koning, senior beleidsmedewerker technologie en mensenrechten Amnesty International: ‘De risico’s van contact tracing zijn groot en die gaan niet weg met alleen een technisch privacy-vriendelijke app. Ongelijke behandeling en discriminatie moeten worden voorkomen.’

Lees meer over privacy, mensenrechten en corona.