Turkije: opheffen noodtoestand moet pad effenen voor gerechtigheid

Met ingang van 19 juli 2018 is in Turkije de noodtoestand opgeheven. Die werd twee jaar geleden ingesteld na de mislukte staatsgreep die als doel had president Erdoğan uit het zadel te wippen.

Dat de noodtoestand niet opnieuw is verlengd, is een stap in de goede richting. Zonder ingrijpende maatregelen die de rechtsstaat moeten herstellen, is het echter niet meer dan een cosmetische ingreep.

Onderdrukkende maatregelen blijven van kracht

De afgelopen twee jaar onderging Turkije een radicale transformatie. Er zijn maatregelen genomen waarmee de macht van de president nog verder verstevigd werd, critici het zwijgen werd opgelegd en basisrechten werden uitgekleed. Veel van die maatregelen blijven van kracht, ook nu noodtoestand is opgeheven. Zo wordt antiterrorismewetgeving gebruikt om mensen na verzonnen aanklachten vast te zetten. Hetzelfde geldt voor wetten die laster verbieden. in augustus 2017 werd de periode van voorarrest verlengd van vijf naar zeven jaar.

Nieuwe ontslagwet

Honderden journalisten en mensenrechten zijn gevangengezet. Tienduizenden mensen zijn vastgezet vanwege hun kritiek op de regering, hoewel daar geen bewijs voor is. Meer dan 1.500 aatschappelijke organisaties en vakbonden werden gedwongen hun deuren te sluiten. Er werden meer dan 130.000 ambtenaren ontslagen.

Op 16 juli 2018 werd een nieuwe wet aan het parlement voorgelegd die het mogelijk moet maken dat de arbitraire ontslagen nog drie jaar mogen doorgaan nadat de wet is aangenomen. Na internationale kritiek op de ontslaggolf werd in januari 2017 een ad hoc commissie ingesteld waar mensen tegen hun ontslag in beroep konden gaan. Op 22 juni 2018 had de commissie 108.905 meldingen ontvangen. Tot juni heeft de commissie 19.500 zaken in behandeling genomen. Daarvan werden er 1.300 goedgekeurd, een kleine 7 procent.

Turkije werd het land dat de meeste journalisten en andere mediawerkers gevangen houdt. Eerder deze maand werden nog zes medewerkers van de krant Zaman veroordeeld tot gevangenisstraffen tussen achtenhalf en tienenhalf jaar.

Amnesty’s oproep

Amnesty roept de Turkse autoriteiten op snel de maatregelen in te trekken zodat een einde wordt gemaakt aan de verstikkende angstcultuur. Ook moet de oud-voorzitter van Amnesty Taner Kılıç onmiddelijk worden vrijgelaten, evenals alle mensenrechtenverdedigers, journalisten en anderen die vastzitten na aanklachten die nergen op zijn gebaseerd. Amnesty vraagt de Turkse regering eveneens het recht op demonstratie te respecteren, ook voor LHBTI-rechten. Mediabedrijven die gedwongen werden te sluiten, moeten weer de gelegenheid krijgen hun werk te hervatten. Het willekeurig ontslaan van overheidspersoneel moet stoppen en mensen die eerder werden ontslagen terwijl ze niets misdaan hebben, moeten hun oude baan terugkrijgen en gecompenseerd worden.