Tijd dat de VN-Mensenrechtenraad voortdurende ‘meedogenloze misstanden’ van de Taliban in Afghanistan aanpakt

Amnesty International dringt er bij de VN-lidstaten op aan actie te ondernemen om een ​​einde te maken aan de voortdurende straffeloosheid voor schendingen die in Afghanistan worden begaan door de Taliban. Ze moeten gerechtigheid verzekeren voor slachtoffers. De speciale rapporteur voor de mensenrechten in Afghanistan presenteert hierover op 6 maart 2023 een nieuw rapport tijdens de 52e zitting van de raad.

De afgelopen maanden hebben de Taliban het gemunt op verdedigers van vrouwenrechten, academici en activisten met onwettige detenties. Veel mensen zijn willekeurig gearresteerd, zonder rechtsbijstand of toegang tot hun families. Ze zouden zijn vastgehouden omdat ze openlijk kritiek uitten op het beleid van de Taliban.

Onafhankelijk onderzoek nodig

Amnesty International roept de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties op om zo snel mogelijk een onafhankelijke onderzoeksprocedure in Afghanistan op te zetten, met name om bewijsmateriaal te verzamelen zodat daders kunnen worden berecht.

‘De mensenrechtensituatie in Afghanistan verslechtert snel en de meedogenloze schendingen van de Taliban gaan elke dag door’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Onlangs zijn mensen die openlijk kritiek hadden op de regels van de Taliban zonder opgaaf van reden gearresteerd. Tegelijkertijd gaat de verstikkende onderdrukking van de rechten van vrouwen en meisjes en de gerichte executies van leden van de Hazara-minderheid door. Het is duidelijk dat de Taliban niet bereid zijn of in staat zijn om acties van hun aanhangers te onderzoeken die de mensenrechten van de Afghaanse bevolking op grove wijze schenden. Terwijl de Speciale Rapporteur onder extreem moeilijke omstandigheden waardevol werk doet, is het nu hard nodig om mensenrechtenschendingen te documenteren. Het opzetten van een onderzoeksmissie is daarvoor essentieel.’

In een nieuwe openbare verklaring roept Amnesty International op tot de oprichting van een onderzoeksmissie of een onafhankelijk onderzoeksprocedure, vergelijkbaar met procedures die al bestaan ​​in landen als Ethiopië, Iran en Myanmar. Een dergelijke procedure zou een meerjarig mandaat en de middelen moeten hebben om bewijs van mensenrechtenschendingen te onderzoeken, te verzamelen en te bewaren. Ook moeten potentiële daders geïdentificeerd worden en moet bewijs veiliggesteld worden voor toekomstige vervolging in een eerlijk proces voor gewone civiele rechtbanken of internationale strafrechtbanken.

Recente golf van arrestaties

Nadat de Taliban in augustus 2021 de macht in Afghanistan overnamen, beweerden ze dat ze zich zouden inzetten voor het handhaven en respecteren van de mensenrechten in het land. Sindsdien heeft Amnesty International echter herhaaldelijk misdrijven onder het internationale recht en schendingen van de mensenrechten door de Taliban gedocumenteerd.

Tot de recent gearresteerden behoren Narges Sadat, een voorvechtster van vrouwenrechten, professor Ismail Mashal, een campagnevoerder voor onderwijs voor vrouwen, Fardin Fedayee, een activist uit het maatschappelijk middenveld, auteur en activist Zekria Asoli, Mortaza Behboudi, een Afghaans-Franse journalist, voormalig senator Qais Khan Wakili, en de Afghaanse journalist Muhammad Yar Majroh. Amnesty International heeft begrepen dat alleen Ismail Mashal weer is vrijgelaten. In veel gevallen wordt er geen informatie verstrekt over de reden van de arrestatie en blijft de verblijfplaats onbekend, wat neerkomt op gedwongen verdwijning.

Nieuw bewijs van misdrijven in Panjshir

Aanvallen op burgers in Panjshir – waaronder ontvoeringen en gedwongen verdwijningen – worden nog steeds gepleegd terwijl het conflict tussen de Taliban en het National Resistance Front (NRF) voortduurt.

Amnesty’s Crisis Evidence Lab verifieerde foto’s en video’s van ten minste acht incidenten die tussen mei en augustus 2022 op sociale media zijn geplaatst. In Pansjhir werden grote groepen mannen willekeurig gearresteerd en zonder proces vastgehouden door de Taliban. Deze video’s tonen zeker 87 mensen op verschillende momenten in het detentieproces, meestal met hun handen vastgebonden. In een video zegt een Taliban-strijder: ‘Als het aan mij lag, zou ik ze hier vermoorden.’

Getuigen meldden hoe de Taliban burgers vasthielden na botsingen met de NRF (National Resistance Front) in Panjshir. Een van hen vertelde: ’Vanuit de moskee riepen ze via luidsprekers dat ze een vergadering hadden. Toen ze [de mannen] zich hadden verzameld, waren hun handen vastgebonden met zakdoeken. Ze sloegen mensen met de achterkant van hun wapen. Ze arresteerden mensen die niet eens een mes bij zich hadden. De Taliban hadden een maand eerder hun wapens ingezameld. Het dorp Dan-i-Rivat telt ongeveer vijftig huizen. Al deze mannen [die zich hadden verzameld] werden gearresteerd of meegenomen.’

Aanvallen op etnische minderheden

Amnesty International voerde drie onderzoeken uit naar massamoorden op Hazara door Taliban-troepen – in de provincie Ghazni, de provincie Ghor en de provincie Daykundi – die kunnen neerkomen op oorlogsmisdrijven. In alle drie de gevallen hebben de Taliban, de feitelijke autoriteiten in Afghanistan, nagelaten om een onderzoek in te stellen naar de vermoedelijke daders en om hen te berechten.

Hard optreden tegen vrouwen en meisjes

In een rapport dat in juli 2022 werd gepubliceerd, documenteerde Amnesty International hoe het leven van vrouwen en meisjes in Afghanistan wordt verwoest door het harde optreden van de Taliban. Sinds ze in augustus 2021 de macht overnamen, hebben de Taliban de rechten van vrouwen en meisjes op onderwijs, werk en vrij verkeer geschonden en het systeem dat hen moet beschermen tegen huiselijk geweld is gedecimeerd. Vrouwen en meisjes worden opgepakt voor kleine overtredingen van discriminerende regels. Het optreden van de Taliban heeft bijgedragen aan een stijging van het aantal kindhuwelijken, huwelijken op jonge leeftijd en gedwongen huwelijken.

In november 2022 arresteerden de Taliban willekeurig drie prominente vrouwelijke mensenrechtenactivisten – Zarifa Yaqoobi, Farhat Popalzai en Humaira Yusuf – evenals hun collega’s vanwege hun vreedzame activisme. In december 2022 verhinderden de Taliban vrouwen om ‘tot nader order’ naar de universiteit te gaan en moesten vrouwen van alle lokale en buitenlandse maatschappelijke organisaties ‘tot nader order’ hun werk stilleggen. Volgens de VN en humanitaire hulporganisaties zullen miljoenen vrouwen en kinderen geen humanitaire hulp krijgen als het verbod op ngo’s niet onmiddellijk wordt teruggedraaid.

‘Het is tijd dat de internationale gemeenschap hun herhaalde publieke verklaringen opvolgt met concrete acties’, zegt Agnès Callamard. ‘De internationale gemeenschap moet snel handelen om een ​​door de VN gemandateerd internationale procedure te starten voor het opsporen van strafbare feiten en het bewaren van bewijs om ervoor te zorgen dat onafhankelijk onderzoek en vervolging mogelijk is. Dat nu niemand aansprakelijk wordt gesteld, zorgt ervoor dat ernstige schendingen en misstanden in Afghanistan onverminderd doorgaan. Hieraan moet een einde komen.’