Tien jaar oorlog in Syrië: internationale gemeenschap moet nu eindelijk Syrische bevolking helpen
De VN-Veiligheidsraad moet aandringen op gerechtigheid voor aanhoudende mensenrechtenschendingen in Syrië en ervoor zorgen dat de daders van deze misdaden ter verantwoording worden geroepen. Op 15 maart is het precies 10 jaar geleden dat de crisis in het land begon.
Wijdverbreide misdaden
Sinds vreedzame protesten in 2011 uitbraken in de hoofdstad Damascus zijn miljoenen Syrische burgers onderworpen aan onrechtmatige aanvallen door regeringstroepen en gewapende oppositiegroepen. Het Syrische volk lijdt door wijdverbreide en systematisch arbitraire detenties, martelingen in gevangenschap met de dood tot gevolg, massa-executies, gedwongen verdwijningen, belegeringen met uithongering tot gevolg en gedwongen vertrek uit hun huizen.
‘Leden van de VN-Veiligheidsraad hebben de macht en het mandaat om de Syrische bevolking te helpen. In plaats daarvan hebben zij de Syriërs volledig laten vallen’, zegt Lynn Maalouf van Amnesty International. ‘Al 10 jaar lang kunnen daders van verschrikkelijke mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden burgers leed blijven toebrengen terwijl ze gerechtigheid ontwijken.’
Veto’s Rusland en China
In het afgelopen decennium hebben Rusland en China zeker 15 keer hun veto uitgesproken over resoluties in de VN-Veiligheidsraad die de wandaden moesten stoppen. ‘Rusland en China misbruiken keer op keer hun vetomacht, bijvoorbeeld door grensoverschrijdende en levensreddende hulp te beperken, door de situatie in Syrië niet voor te leggen aan het Internationaal Strafhof en door het blokkeren van resoluties die wapenembargo’s zouden opleggen of sancties tegen individuen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid’, aldus Lynn Maalouf.
Rusland, Iran en Turkije steunden partijen die verantwoordelijk zijn voor wreedheden in Syrië, waardoor de betreffende partijen door kunnen gaan met hun wandaden. Daarnaast maakten Rusland en de VS deel uit van het gewapende conflict ter plaatse. Rusland voerde samen met de Syrische regering onrechtmatige aanvallen uit; de VS leidde de internationale coalitie die tegen Islamitische Staat vocht en is verantwoordelijk voor wijdverbreide vernietiging door onrechtmatige aanvallen.
Schaamteloos
‘Al veel te lang stellen staten schaamteloos het belang van politieke bondgenoten en interesses boven de levens van miljoenen kinderen, vrouwen en mannen waardoor het horrorverhaal in Syrië door kan blijven gaan, zonder dat er een einde in zicht is’, aldus Lynn Maalouf. ‘Het is hoog tijd dat de machten die alle vechtende partijen op de grond steunen, gaan beseffen dat ze gerechtigheid en verantwoordingsplicht niet kunnen blijven negeren zodat er nog enige hoop is op een veilige en waardige toekomst voor de Syrische bevolking.’
Sprankje hoop op gerechtigheid
Na een opeenvolging van mislukkingen in de VN-Veiligheidsraad, lukte het de Algemene Vergadering van de VN in 2016 wel om een resolutie aan te nemen waardoor bewijsmateriaal kon worden verzameld om misdaden die onder internationaal recht in Syrië zijn gepleegd, te onderzoeken en te vervolgen. Dit is tot op de dag van vandaag de enige weg naar gerechtigheid voor Syriërs, omdat het de gang naar nationale rechtbanken vergemakkelijkt door het geldende rechtsprincipe van universele jurisdictie.
Ondanks een decennium van stagnatie zien we in de afgelopen maanden meer sprankjes hoop op gerechtigheid verschijnen. Vorige maand werd voor het eerst een Syrische veiligheidsofficier in Duitsland veroordeeld tot 4,5 jaar cel vanwege zijn rol bij de marteling van demonstranten in Damascus. Op 4 maart stelde Canada Syrië officieel verantwoordelijk voor grove mensenrechtenschendingen volgens het VN-Verdrag tegen marteling, in navolging van Nederland dat dit vorig jaar september deed. Het zijn eerste stappen richting een eventuele juridische procedure tegen de Syrische staat.
‘Zonder gerechtigheid blijft de cyclus van bloedvergieten en immens lijden in Syrië doorgaan. Een handjevol staten neemt nu de leiding door zulke cruciale stappen te nemen, het is nu tijd voor anderen om hen te volgen,’ zegt Lynn Maalouf.
Sombere situatie
De huidige situatie in Syrië blijft somber. In het noordwesten van het land, zoals in Idlib, West-Aleppo en noordwestelijk Hama blijft de dreiging aanwezig van een nieuwe golf van vijandelijkheden, terwijl onveiligheid en aanhoudende repressie in Daraa en Sweida in het zuiden van Syrië leidt tot arrestaties, gedwongen verdwijningen en moordpartijen.
De Syrische regering blijft hulporganisaties de toegang ontzeggen tot gebieden die zij onder controle heeft waardoor zij de economische en humanitaire crisis verergert. Tegelijkertijd worden mensen onderworpen aan arbitraire detentie, marteling en ontvoeringen door gewapende oppositiegroepen die worden gesteund door Turkije en Hay’at al-Sham in het noorden van het land.
Een decennium vol oorlogsmisdaden
Zowel de Syrische regering als gewapende oppositiegroepen maken zich al een decennium lang schuldig aan misdaden volgens internationaal recht. Syrische troepen voerden onrechtmatige aanvallen uit waarbij tienduizenden burgers werden gedood of gewond raakten en civiele faciliteiten zoals ziekenhuizen, scholen en huizen werden verwoest. Ze gebruikten wapen met grootschalige impact, zoals clusterbommen en zelfs chemische wapens. Soms werden die onrechtmatige aanvallen uitgevoerd door Russische gevechtsvliegtuigen.
De door de VS geleide coalitie voerde vier maanden lang luchtaanvallen uit tegen de gewapende groep Islamitische Staat in Raqqa. Die aanvallen doodden en verwondden honderden burgers en verwoestten woonhuizen en infrasctructuur.
De Syrische regering liet ook mensen onrechtmatig opsluiten en liet tienduizenden mensen gedwongen verdwijnen omdat zij vreedzaam hun rechten uitoefenden, onder wie advocaten, mensenrechtenverdedigers, journalisten, hulpverleners en politieke activisten. Gevangenen zitten vast in onmenselijke omstandigheden en worden structureel gemarteld waardoor al duizenden stierven.
Geweld door gewapende groepen
Ook gewapende oppositiegroepen ontvoeren individuen in gebieden die zij onder controle hebben en onderwerpen hun aan marteling en andere vormen van mishandeling. De gewapende groep die zichzelf Islamitische Staat noemt, Hay’at Tahrir al-Sham en andere gewapende groepen die worden gesteund door Turkije en Golfstaten pleegden oorlogsmisdaden en andere mensenrechtenschendingen. Coalities van gewapende groepen die door Turkije worden gesteund voerden onrechtmatige aanvallen uit op gebieden onder controle van de Koerdische YPG. De YPG, nu onderdeel van de Syrian Democratic Forces die door de VS worden gesteund, is ook verantwoordelijk voor de gedwongen verplaatsing van burgers en vernietiging van woonhuizen.
Kortom, alle partijen in dit al tien jaar voortslepende conflict hebben onrechtmatige moorden gepleegd.
Ontheemd
Sinds het Syrische conflict tien jaar geleden begon, zijn tienduizenden mensen binnenlands ontheemd en genoodzaakt om in erbarmelijke omstandigheden te leven in kampen waar basisvoorzieningen als eten en medicijnen ontbreken. Zeker 5 miljoen Syriers zijn hun land ontvlucht, de meeste naar aangrenzende landen waar zij weinig toegang krijgen tot voorzieningen of overheidshulp, waardoor vele in armoede verkeren.
Amnesty’s oproep
Amnesty International blijft de Syrische regering en alle andere gewapende groepen in dit conflict oproepen om onmiddellijk iedereen vrij te laten die onrechtmatig wordt vastgehouden en ook om het lot en de verblijfplaats te delen van iedereen die gedwongen is verdwenen, werd ontvoerd of op een andere manier is gevangengezet. Onafhankelijke waarnemers moeten per direct volledig ongehinderde toegang krijgen tot alle detentielocaties en ook moeten familieleden en advocaten de gevangenen mogen bezoeken.
