Telecombedrijven helpen Wit-Rusland bij het onderdrukken van kritiek

Grote internationale telecombedrijven dragen in Wit-Rusland bij aan het onderdrukken van vrije meningsuiting en kritiek op de autoriteiten. Want wie in Wit-Rusland telefoondiensten wil aanbieden, moet de autoriteiten toegang geven tot alle belgegevens. Dat staat in een rapport dat Amnesty International vandaag publiceert.

Dankzij de telecombedrijven – waaronder geen Nederlandse bedrijven zijn – hebben Wit-Russische autoriteiten directe toegang tot alle telefoongesprekken en internetcommunicatie. Ook verplichten de autoriteiten de aanbieders alle gegevens ten minste vijf tot tien jaar te bewaren. Dit zorgt ervoor dat mensenrechtenverdedigers en andere criticasters van de regering ernstig worden belemmerd in hun werkzaamheden. Zij lopen continu het risico dat de geheime dienst hun communicatie en bewegingen volgt en tegen hen gebruikt. Zo vertelde een onafhankelijke journalist die anoniem wil blijven Amnesty: ‘Als ik binnenshuis praat, of als ik telefoneer of e-mail, ga ik er van uit dat alles wordt onderschept door de KGB.’

Politieagenten in de zakken van mensen

De KGB kan via de telefoons van mensen in de gaten houden waar zij zijn en met wie. Mobiele telefoons zijn als politieagenten in de zakken van mensen. Zo gebruikte de KGB in 2010 telefoongegevens om te achterhalen wie er aanwezig waren bij vreedzame protesten tegen de uitslag van de frauduleus verlopen presidentsverkiezingen.

De onrechtmatig verkregen informatie wordt gebruikt om mensen tot lange gevangenisstraffen te veroordelen voor bijvoorbeeld hun deelname aan vreedzame protesten. Ook worden mensen er publiekelijk mee zwartgemaakt. Zo publiceerde de belangrijkste staatskrant delen van een Skype-gesprek dat de mensenrechtenactivist Ales Bialiatski had met een Poolse non-gouvernementele organisatie waarmee zijn organisatie samenwerkte. En wel zo uit context dat het leek alsof Bialiatski buitenlandse steun zocht om het Wit-Russische regime omver te werpen.

Het is niet nieuw dat Wit-Rusland de privacy van haar burgers schendt, maar door technologische ontwikkelingen is de controle nog groter geworden. De Wit-Russische autoriteiten beschikken nu over een surveillance-apparaat dat ze onbeperkte toegang tot de privélevens van burgers geeft. De beweegruimte voor mensenrechtenverdedigers om in Wit-Rusland nog een tegengeluid te laten horen wordt daarmee steeds kleiner.

Wat Amnesty wil

• De Wit-Russische regering moet haar surveillance in overeenstemming brengen met internationale mensenrechtenstandaarden.
• Telecombedrijven die opereren in Wit-Rusland, zoals het Oostenrijkse Telekom Austria Group en het Turkse Turkcell, moeten zich verzetten tegen wetten die hen ervan weerhouden de privacy van hun klanten te beschermen en moeten hun klanten erover informeren dat hun data altijd door de autoriteiten kunnen worden ingezien.