Systematische onderdrukking van Oekraïners en Krim-Tataren op de bezette Krim

Sinds het 10 jaar geleden de Krim bezette, onderdrukt Rusland de Oekraïense en Krim-Tataarse gemeenschappen en probeert het de etnische samenstelling van het schiereiland te veranderen. Dat zegt Amnesty International in een vandaag gepubliceerd rapport.

‘Rusland probeert op een systematische manier Oekraïense en Krim-Tataarse identiteiten uit te wissen,’ zegt Patrick Thompson van Amnesty International. ‘Dat doet het door het gebruik van Oekraïense en Krim-Tartaarse talen in het onderwijs, de media, nationale feesten en andere levenssferen te verstoren, te beperken of te verbieden. Rusland bestrijdt religieuze en culturele praktijken als deze niet overeenkomen met de praktijken die door Moskou worden goedgekeurd. Rusland heeft ook met geweld de bevolking van de Krim de regio uitgezet en vervangen door Russische burgers.’

Russisch curriculum

Onmiddellijk na de annexatie van de Krim voerde Rusland op scholen zijn eigen curriculum in, wat leidde tot indoctrinatie en dreiging met wraakacties tegen leraren, leerlingen en ouders die bezwaar maakten. Tegelijkertijd hebben de Russische autoriteiten het Oekraïense taalonderwijs systematisch ontmanteld. Dit komt bovenop het illegaal opleggen van Russische wetten en praktijken, waaronder de onderdrukking van het recht op vrijheid van meningsuiting en vreedzame vergadering, en van culturele evenementen en religieuze praktijken.

‘We luiden al jaren de noodklok over de onderdrukking van de mensenrechten op de Krim,’ zegt Thompson. ‘Het is des te verontrustender dat dit de blauwdruk lijkt voor de andere Oekraïense gebieden die Rusland heeft bezet.”

Geen godsdienstvrijheid

Rusland heeft het recht op vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing op de Krim ernstig beperkt. Zo is het strafbaar om te bidden, te preken of religieus materiaal te verspreiden buiten specifiek aangewezen plaatsen of zonder officiële toestemming. Sinds 2023 zijn er tientallen zaken aangespannen tegen mensen wegens “illegale” zendingsactiviteiten. Volgens de waakhond voor godsdienstvrijheid Forum 18 kwam dit in meer dan 50 gevallen de betrokkenen op fikse boetes voor deze “overtredingen” te staan.

De moslimbevolking van de Krim, voor het merendeel Krim-Tataren, heeft te maken met ernstige wraakacties. Russische autoriteiten verstoren herhaaldelijk het vrijdaggebed in moskeeën door paspoortcontroles uit te voeren. Ze doen ook huiszoekingen, waarbij ze op zoek zijn naar religieuze lectuur. Meer dan 100 Krim-moslims zijn vervolgd op grond van ongegronde terrorisme-gerelateerde aanklachten en kregen gevangenisstraffen tot 24 jaar, die ze in Rusland uitzitten.

Uit eigen kathedraal gezet

In april 2017 bestempelde het Russische Hooggerechtshof Jehova’s getuigen als “extremistisch” en verbood de religie in Rusland en op de door Rusland bezette Krim. Daarna werden alle 22 gemeenten op de Krim opgeheven. Hierdoor worden naar schatting 8.000 gelovigen getroffen. Ten minste twaalf Jehova’s getuigen op de Krim zijn veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf of meer, alleen maar omdat ze op vreedzame wijze hun recht op vrijheid van godsdienst of levensbeschouwing uitoefenden.

De Oekraïens-Orthodoxe Kerk van het Patriarchaat in Kyiv (die zich sinds 2018 de Orthodoxe Kerk van Oekraïne noemt) weigerde zich opnieuw te laten registreren als religieuze organisatie volgens de Russische wet. Verschillende geestelijken weigerden Russische paspoorten aan te nemen en werden gedwongen de Krim te verlaten. In het eerste jaar van de bezetting verloor de kerk 38 van haar 46 parochies, en inmiddels allemaal. In mei 2023 werd de kerk door de Russische autoriteiten onrechtmatig uit haar kathedraal in de regionale hoofdstad Simferopol gezet.

Media compleet aan banden

Ook onafhankelijke media en journalisten liggen onder vuur van de bezettingsmacht. Al in de eerste dagen van de bezetting werden verschillende journalisten ontvoerd door pro-Russische paramilitairen, als onderdeel van een gewelddadige campagne tegen pro-Oekraïense activisten. Al in maart 2014 werden Oekraïenstalige televisie- en radiokanalen uit de lucht gehaald en vervangen door Russische media. Na de annexatie bepaalde Rusland dat alle media op de Krim zich binnen tien maanden opnieuw moesten registreren volgens de Russische wetgeving en waarschuwde voor “provocerende daden”.

Media van de Krim-Tataren zijn ook aangepakt. Daaronder het populaire televisiekanaal ATR, waarvan de registratieaanvragen zijn afgewezen. Op 26 januari 2015 bestormden tientallen gemaskerde mannen de kantoren van ATR en namen hun servers mee. Redacteuren vertelden Amnesty International dat ze onofficiële telefonische waarschuwingen hadden ontvangen van invloedrijke personen, als reactie op de berichtgeving over gebeurtenissen die van invloed zijn op de Krim-Tataarse gemeenschap. ATR werd uiteindelijk gedwongen te verhuizen naar het vasteland van Oekraïne en verloor de mogelijkheid om uit te zenden op de Krim.

Op de Krim is de toegang tot de verbannen online media geblokkeerd, zonder gerechtelijke toestemming.

Amnesty’s oproep

Rusland moet onmiddellijk een einde maken aan alle schendingen van het internationaal humanitair recht en van de internationale mensenrechtenwetgeving op de Krim en andere Oekraïense gebieden die het bezet houdt. Alle verantwoordelijken voor misdrijven volgens het internationaal recht moeten een eerlijk proces krijgen, terwijl slachtoffers van deze misdrijven volledig aanspraak moeten kunnen maken op hun recht op waarheid, gerechtigheid en genoegdoening.