Syrië: historische kans om mensenrechtenschendingen onder Assad te beëindigen

De Syrische president Bashar al-Assad heeft het land verlaten en oppositiegroepen hebben de macht overgenomen in de hoofdstad Damascus. Amnesty International ziet dit als een kans om een einde te maken aan de jarenlange mensenrechtenschendingen in het land.

‘Na meer dan vijftig jaar wreedheid en onderdrukking hebben de mensen in Syrië eindelijk de kans om een leven te leiden zonder angst, waarin hun rechten worden beschermd’, zegt Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International.

‘Onder het bewind van Bashar al-Assad, en zijn vader Hafez al-Assad daarvoor, zijn de Syriërs onderworpen aan een gruwelijk scala aan mensenrechtenschendingen die grootschalig menselijk lijden tot gevolg hadden. Hieronder vielen aanvallen met chemische wapens, vatbommen, en andere oorlogsmisdrijven, en ook moord, marteling, gedwongen verdwijningen en vernietiging, die omschreven kunnen worden als misdrijven tegen de mensheid. Deze historische kans moet worden aangegrepen en tientallen jaren van ernstige mensenrechtenschendingen moeten worden hersteld.’

Oproep Amnesty International

Amnesty International roept de oppositiekrachten op om het geweld uit het verleden achter zich te laten. De belangrijkste stap nu is gerechtigheid en geen wraak. Amnesty International roept alle partijen in het huidige conflict op om de wetten van gewapend conflict te waarborgen. Hieronder valt de verplichting om geen mensen aan te vallen die zich duidelijk willen overgeven, ook van regeringspartijen, en om mensen die in hechtenis worden genomen humaan te behandelen.

Er moet onderzoek worden gedaan naar verdachten van het begaan van misdrijven onder internationaal recht en andere ernstige mensenrechtenschendingen. En deze verdachten moeten eventueel worden vervolgd voor hun misdrijven in eerlijke rechtszaken zonder de mogelijkheid van de doodstraf.

Saydnaya-gevangenis

‘Voor de families van de tienduizenden mensen die gedwongen verdwenen zijn in Syrië is er hoop dat met het vrijlaten van gevangenen uit de vele gevangenissen in het land – waaronder de beruchte Saydnaya-gevangenis – er eindelijk informatie komt over het lot van hun geliefden, in sommige gevallen zelfs tientallen jaren later’, zegt Agnès Callamard.

Het is van belang, voor zover dat mogelijk is, om te proberen bewijsmateriaal te verzamelen en bewaren van misdrijven die zijn begaan, in het verleden en nu, om voor gerechtigheid te zorgen. Gegevens en cijfers uit de gevangenissen en andere documentatie moeten worden bewaard. Deze informatie kan cruciaal bewijs bevatten over het lot van verdwenen mensen, en kan worden gebruikt bij toekomstige rechtszaken over misdrijven onder internationaal recht.

‘We roepen de internationale gemeenschap op om Syrische stemmen centraal te stellen bij deze overgang’, zegt Agnès Callamard. Ze moet de slachtoffers van de schendingen van de Assad-regering steunen om te zorgen voor gerechtigheid en herstel voor misdrijven onder internationaal recht in Syrië. Hieronder valt het starten van zaken van universele jurisdictie tegen verdachten, en het steunen van de IIIM (International, Impartial and Independent Mechanism for Syria) en het recent opgerichte VN Instituut voor Vermiste Personen.’

Achtergrond

In een verklaring die live werd uitgezonden op de Syrische nationale televisie beweerden oppositiestrijdkrachten een einde te hebben gemaakt aan het bewind van de Syrische president Bashar al-Assad, en politieke gevangenen vrij te laten. Assad heeft het land inmiddels verlaten.

In een rapport uit 2017 over de beruchte militaire gevangenis Saydnaya, beschrijft Amnesty International hoe de Syrische autoriteiten zich schuldig maakten aan moord, marteling, gedwongen verdwijningen, massale ophangingen en de vernietiging van gevangenen. Dit maakte deel uit van een wijdverspreide en systematische aanval op burgers, die vallen onder misdrijven tegen de mensheid.

Sinds de opstand begon in Syrië in 2011, heeft Amnesty International beschreven hoe Syrische regeringstroepen, met steun van Rusland, herhaaldelijk aanvallen uitoefenden op gebieden die onder controle waren van gewapende oppositiegroepen. Hierbij vonden willekeurige en directe aanvallen plaats op burgerhuizen, ziekenhuizen en medische voorzieningen. Bij deze aanvallen, ook luchtaanvallen, werden vaak ongeleide wapens zoals vatbommen en verboden clustermunitie ingezet.