Shell faalt ernstig bij opruimen olieramp Nigeria

Shell en andere oliebedrijven hebben de immense olievervuiling die ze hebben veroorzaakt in de Nigerdelta nog altijd niet opgeruimd. Ruim negen jaar geleden kwam de VN-milieuorganisatie UNEP met een vernietigend rapport en scherpe aanbevelingen voor schadeherstel. Daar is weinig van terecht gekomen, blijkt uit een nieuw rapport van Amnesty International, Milieudefensie, het Nigeriaanse Environmental Rights Action (ERA) en Friends of the Earth Europe.

De olieramp in Nigeria is inmiddels de grootste ter wereld. Al 60 jaar lekt er dagelijks olie op het land en in de rivieren. Na jarenlange protesten over de voortdurende olielekken, slechte gezondheidssituatie en mensenrechtenschendingen in het gebied kwam UNEP in 2011 met een alarmerend rapport. De Nigeriaanse overheid richtte daarop een speciale schoonmaakorganisatie, HYPREP, op die de schade van ruim een halve eeuw vervuiling voortvarend moest aanpakken. Voor het nieuwe rapport hebben de vier milieu- en mensenrechtenorganisaties gekeken wat er van de aanbevelingen van de VN terecht is gekomen.

De belangrijkste conclusies:

• Shell bekleedt belangrijke management- en adviserende functies binnen HYPREP. Deze grote betrokkenheid leidt tot belangenverstrengeling.
• Maar 11 procent van de door de VN aangewezen vervuilde gebieden is inmiddels aangepakt, 5 procent staat op de nominatie. Geen enkele locatie is volledig gesaneerd.
• Door UNEP geadviseerde ‘noodmaatregelen’, zoals onmiddellijke bescherming van drinkwater en de gezondheid, zijn niet goed uitgevoerd. Hierdoor zijn er nog steeds gemeenschappen zonder toegang tot schoon drinkwater.
• Gezondheids- en milieueffecten van de vervuiling worden niet gemonitord.
• Er is geen publiek beschikbare informatie over 31 miljoen dollar die sinds 2018 zijn uitgegeven.
• Bedrijven die schoonmaakcontracten hebben gekregen, waren daar niet geschikt voor: 11 van de 16 bedrijven hebben geen geregistreerde expertise op het gebied van olievervuiling.

Bevolking wanhopig

Volgens Godwin Ojo van het Nigeriaanse ERA is de bevolking van de Nigerdelta helemaal klaar met de falende aanpak van Shell. Ojo: ‘Na 9 jaar loze beloftes over de aanpak en tientallen jaren vervuiling gaan de mensen in Ogoniland niet alleen dood omdat ze dagelijks giftige dampen inademen, met olie vervuilde vis eten en van olie vergeven water moeten drinken. Ze zijn ook ziek van het wachten op gerechtigheid. Shell en de Nigeriaanse overheid moeten erkennen dat het HYPREP-schoonmaakproject in de huidige vorm is mislukt. Het moet nieuw leven worden ingeblazen door er deskundige technici en strategen op te zetten en de gemeenschap er serieus bij te betrekken.’

Oproep organisaties

Shell moet er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het schoonmaakprogramma daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Ook moet het oliebedrijf getroffen gemeenschappen compenseren voor het uitblijven van schoonmaakacties of voor olievervuiling. De Nigeriaanse overheid moet ervoor zorgen dat de gemeenschappen in de Nigerdelta toegang krijgen tot zaken waar iedereen recht op heeft, zoals schone lucht en schoon drinkwater. Daarnaast moeten ze van HYPREP een effectieve organisatie maken, die onafhankelijk en transparant functioneert, dus zonder belangenverstrengeling. Tot slot moet de internationale gemeenschap Nigeria en Shell aanspreken op deze falende aanpak.

Shell voor de rechter

Shell staat dit jaar een aantal keer voor de rechter voor olievervuiling en klimaatschade die het bedrijf aanricht. Op 15 april zou er een getuigenverhoor plaatsvinden in de Kiobel-zaak, maar die is vanwege corona uitgesteld tot een nog onbekende datum. Op 23 juni 2020 verschijnt Shell in het Verenigd Koninkrijk voor de rechter vanwege de vervuiling in Ogoniland, op 8 oktober 2020 in Nederland voor het hoger beroep in de rechtszaak die vier Nigeriaanse boeren samen met Milieudefensie tegen het bedrijf aanspanden en op 1, 3, 15 en 17 december 2020 voor het aanrichten van klimaatschade in de klimaatzaak met 17.000 mede-eisers tegen Shell.