Saudi-Arabië: tientallen Sri Lankaanse vrouwen onterecht maandenlang gevangengezet

In Saudi-Arabië worden ten minste 41 Sri Lankaanse vrouwen, vooral huishoudelijk personeel, maandenlang in een deportatiecentrum vastgezet in afwachting van repatriëring naar hun thuisland.

De vrouwen werden tussen de 8 en 18 maanden lang gevangengehouden in een deportatie- en detentiecentrum in hoofdstad Riyadh. Ten minste drie vrouwen zitten samen met hun jonge kinderen vast en een vrouw heeft dringend medische zorg nodig, maar krijgt die niet.

Vernederend kafala-systeem

Saudi-Arabië hanteert het kafala-systeem voor arbeidsmigranten. Dat vereist dat zij een lokale sponsor hebben, meestal een werkgever, die zaken voor hen regelt maar de arbeidsmigranten zeer weinig rechten geeft. In maart 2021 voerde Saudi-Arabië belangrijke hervormingen door in zijn kafala-systeem, maar hierbij werden buitenlands huishoudelijk personeel uitgesloten, terwijl zij 30 procent van de 10 miljoen arbeidsmigranten vormen.

Detentie is wreed

‘Het is wreed en onmenselijk om arbeidsmigranten tot 18 maanden vast te houden als ze niets verkeerds hebben gedaan en zelf het slachtoffer zijn van uitbuiting’, zegt Lynn Maalouf van Amnesty International. ‘Deze vrouwen lieten hun families achter om in Saudi-Arabië in hun levensonderhoud te voorzien, maar kwamen terecht in een sponsorsysteem dat uitbuiting en misbruik mogelijk maakt. Nu worden ze voor onbepaalde tijd vastgehouden zonder de mogelijkheid om hun detentie aan te vechten. Ze weten niet wanneer ze herenigd kunnen worden met hun dierbaren.’

Hervormingen dringend nodig

Saudi-Arabië moet dringend zijn arbeidswetgeving aanpassen zodat arbeiders zijn beschermd. De hervormingen in het kafala-systeem moeten ook gelden voor buitenlands huishoudelijk personeel.

Geen van de vrouwen is op de hoogte gebracht dat er een aanklacht tegen hen is ingediend, noch hebben ze toegang gekregen tot een advocaat of hebben ze enige consulaire bijstand gekregen.

Velen werden vastgehouden nadat ze van hun werkgever geen uitreisvergunning konden krijgen die nodig is om het om het land te verlaten of een werkvergunning om hun verblijf in het land te regulariseren. Volgens het Saudische kafala-systeem is dit een grond voor detentie voor onbepaalde tijd.

In het ongewisse

Amnesty interviewde elf mensen die goed op de hoogte waren van de detenties, onder wie buitenlandse huispersoneel, een activist en een ambtenaar van de Sri Lankaanse ambassade in Riyad. In ten minste vijf gevallen werden vrouwen vastgehouden omdat ze waren gevlucht voor een werkgever die hen mishandelde en geen uitreisvergunning van hun werkgever hadden gekregen.

Een van de vrouwen die op repatriëring wachtte, zei dat ze haar baan als huishoudster in oktober 2020 had opgegeven na maanden van onregelmatige betalingen sinds ze medio 2018 in Saudi-Arabië ging werken. Haar werkgever trok zelfs de kosten van toiletartikelen van haar salaris af. Toen ze ontslag nam, gaf haar werkgever haar wat geld voor een vliegticket en liet ze haar bij het vliegveld achter. Daar werd we door luchthavenfunctionarissen aan de politie overgedragen en vervolgens vastgehouden nadat ze had geprobeerd een vliegticket te kopen omdat ze geen uitreisvergunning had.

Een andere vrouw werd vier maanden vastgezet omdat ze van baan probeerde te wisselen omdat ze niet kreeg uitbetaald en extreem lange werkdagen moest maken. Toen ze de politie om hulp vroeg, werd ze opgepakt en naar een detentiecentrum overgebracht.

De langdurige detentie heeft ook gevolgen voor familie thuis die afhankelijk is van het geld dat ze toegestuurd krijgen.

Uitbuiting van arbeidsmigranten

Volgens getuigenissen die Amnesty optekende, hebben de arbeidsmigranten vaak te maken met slopende werkomstandigheden en maken ze lange dagen zonder pauzes of vrije dagen. Veel van hen hebben ook te maken gehad met onregelmatige uitbetaling van hun overeengekomen loon of ze kregen helemaal niets. Ze hebben ook te maken met verbaal en fysiek misbruik en hun paspoort wordt door de werkgever regelmatig geconfisqueerd, waardoor ze geen kant op kunnen. De wekgevers kunnen dit straffeloos doen.

Arbeidsmigranten mogen het land niet verlaten zonder de toestemming van hun werkgever, wat hen extreem afhankelijk maakt.

In maart 2021 kondigde het Saudische ministerie van Arbeid beperkte hervormingen aan in het kafala-systeem, waardoor arbeidsmigranten het land konden verlaten en banen konden wisselen zonder de toestemming van hun werkgever als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Die hervormingen gelden niet voor buitenlands huishoudelijk personeel.

De meeste Sri Lankaanse vrouwen die in het deportatiecentrum worden vastgehouden, willen terugkeren naar hun thuisland. Gevangenisfunctionarissen hebben de vrouwen herhaaldelijk informeel verteld dat ze op korte termijn zouden worden vrijgelaten en gerepatrieerd, maar tot dusver zijn er geen concrete stappen ondernomen.

Laat de vrouwen vrij en naar huis gaan

Amnesty schreef op 31 maart aan de Sri Lankaanse en Saudische autoriteiten om te eisen dat zij de vrijlating en repatriëring van de gedetineerde vrouwen bespoedigen. Een Sri Lankaanse functionaris bij de ambassade in Riyad vertelde Amnesty dat ze de vrouwen niet regelmatig kunnen bezoeken vanwege capaciteitsproblemen en de noodzaak om een ​​specifiek verzoek in te dienen. Ze hebben de vrouwen ook geen juridische bijstand verleend. De ambtenaar zei ook dat de ambassade en het ministerie van Buitenlandse Zaken contact onderhouden met Saudia Airlines in de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo om een ​​vlucht naar huis te regelen. De vrouwen hebben nog geen bevestiging hierover ontvangen. Amnesty heeft nog geen reactie op de bevindingen van de Saudi-Arabische autoriteiten ontvangen.

De 41 Sri Lankaanse vrouwen behoren tot de honderden vrouwelijke arbeidsmigranten van andere nationaliteiten die in detentiecentra worden vastgehouden.

Amnesty’s oproep

De Saudische autoriteiten moeten alle vrouwen die alleen vanwege hun migratiestatus worden vastgehouden, onmiddellijk vrijlaten en samenwerken met de Sri Lankaanse autoriteiten om hun terugkeer naar huis te vergemakkelijken.

We roepen de Sri Lankaanse autoriteiten op om de vrijwillige, veilige en waardige repatriëring van al deze vrouwen zo snel mogelijk te realiseren, en om consulaire ondersteuning te bieden aan alle gedetineerden. In de tussentijd moeten de Saudische autoriteiten ervoor zorgen dat de detentievoorwaarden in overeenstemming zijn met het internationaal recht en de internationale normen en dat de vrouwen toegang hebben tot adequate gezondheidszorg en juridische ondersteuning.