Saudi-Arabië: hoogste aantal executies in jaren

Dit jaar hebben de Saudische autoriteiten al meer dan 198 mensen geëxecuteerd. Dit is het hoogste aantal geregistreerde executies in het land sinds 1990.  

Ondanks herhaalde beloftes om het gebruik van de doodstraf te beperken, voeren de Saudische autoriteiten meer executies uit, en houden ze zich niet aan internationale voorwaarden voor een eerlijk proces. Executies voor drugsgerelateerde misdrijven bereikten dit jaar een hoogtepunt: tot nu toe zijn 53 drugsgerelateerde executies uitgevoerd – met een gemiddelde van een executie iedere twee dagen in de maand juli alleen al. De autoriteiten zetten de doodstraf ook in als wapen om politieke critici de mond te snoeren, en straffen daarbij vooral ook burgers van de etnische sjiietische minderheid die ‘anti-overheids’-protesten steunden tussen 2011 en 2013. 

‘De autoriteiten van Saudi-Arabië zijn bezig met een ongenadige slachtpartij met een compleet gebrek aan respect voor het menselijk leven. Dit terwijl ze een inhoudsloze campagne voeren om hun imago op te poetsen’, zegt Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. 

‘De doodstraf is een weerzinwekkende en onmenselijke straf die Saudi-Arabië gebruikt voor een aantal misdrijven, zoals voor mensen die kritisch zijn op politiek gebied en drugsgerelateerde misdrijven. De doodstraf wordt vaak opgelegd na oneerlijke processen. De autoriteiten moeten onmiddellijk een moratorium (stop) instellen op executies, en mensen die ter dood zijn veroordeeld een nieuw proces geven, in overeenstemming met internationale standaarden en zonder de doodstraf.’ 

Geëxecuteerd voor steun aan ‘anti-overheidsprotesten’

Op 17 augustus 2024 kondigde de Saudi Press Agency (SPA) de executie aan van Abdulmajeed al-Nimr, een gepensioneerde verkeersagent. Hij was ter dood veroordeeld voor terrorisme-gerelateerde aanklachten voor het lid worden van Al-Qaeda. Uit de documenten van zijn rechtszaak blijkt echter een ander verhaal over zijn aanklachten: deze zouden te maken hebben met zijn mogelijke steun voor ‘anti-overheids’-protesten in de sjiietische Oostelijke Provincie.  

Volgens de documenten van de rechtbank die Amnesty International heeft bekeken, was hij aanvankelijk tot 9 jaar celstraf veroordeeld op 25 oktober 2021 voor ‘het proberen te destabiliseren van de nationale eenheid door deelname aan demonstraties… het steunen van opstanden, het zingen van slogans tegen de staat en zijn heersers’, en ook ‘het in opstand komen tegen het besluit om gezochte individuen te arresteren en vervolgen’, en het deelnemen aan een Whatsapp-groep met individuen die vanwege veiligheidsredenen gezocht werden. Na beroep werd zijn straf verhoogd naar de doodstraf. De Specialized Criminal Court noemde zijn betrokkenheid bij Al-Qaeda niet meer. Het verschil tussen de aanklachten die de Saudi Press Agency noemde en die genoemd werden in de documenten van de rechtszitting, laten een groot gebrek aan transparantie zien op het gebied van juridische procedures omtrent doodstrafzaken. 

Al-Nimr werd op 28 oktober 2017 gearresteerd en had twee jaar lang geen toegang tot een advocaat tijdens zijn ondervragingen en detentie voor de rechtszaak begon. Hij zat drie maanden vast zonder te weten wat de reden van zijn arrestatie was.  

Volgens documenten van de rechtbank, was de veroordeling van Al-Nimr slechts gebaseerd op een ‘bekentenis’ die hij volgens eigen zeggen onder druk aflegde; hij zat anderhalve maand in eenzame oplsuiting.  

Enorme toename drugsgerelateerde executies 

Dit jaar hebben de Saudische autoriteiten tot nu toe al 53 mensen geëxecuteerd vanwege drugsgerelateerde misdrijven. In 2023 werden er slechts twee drugsgerelateerde executies gedocumenteerd. Tussen mei en juni werden drie buitenlanders uit Syrië en Nigeria geëxecuteerd voor drugsgerelateerde misdrijven. Van het totaal van 53 mensen, waren 38 mensen van buitenlandse afkomst in 2024. 

De toename van executies voor drugsgerelateerde misdrijven baart zorgen voor de tientallen mensen die voor soortgelijke misdrijven zijn veroordeeld en nu in dodencellen zitten. Op 28 september 2024 werden twee Egyptische mannen die vastzaten voor drugsmisdrijven in de Tabuk-gevangenis, geëxecuteerd. 

Amnesty International documenteerde de zaken van vier Egyptische mannen die ter dood veroordeeld zijn voor drugsmisdrijven in de Tabuk-gevangenis. Deze vier mannen maken deel uit van een grotere groep van 50 individuen, de meeste van hen zijn Egyptisch. 

Omar (pseudoniem) is een van de mannen die vastzit. Hij vertelde Amnesty International: ‘Ik zit al 7 jaar in de dodencel voor het bezit van acht gram hash. Ik werd ook veroordeeld voor de intentie om drugs te ontvangen, wat ik heb ontkend. Waar anders ter wereld word je voor zoiets ter dood veroordeeld?’ 

In januari 2019 werd hij terdoodveroordeeld voor verschillende drugsgerelateerde aanklachten. Zijn veroordeling werd in november 2019 bevestigd. Sindsdien hebben de mannen geen verdere informatie ontvangen over hun zaken, en of hun doodstraf door het hooggerechtshof is bevestigd.  

Omar vertelde: ‘Ik heb alle autoriteiten die iets zouden kunnen  weten om informatie over mijn zaak gevraagd, maar niemand kon me meer vertellen. Mijn zoon groeit al 7 jaar zonder me op. Hierdoor voel ik me al een dode man… Een paar dagen geleden at ik samen met een medegevangene zijn laatste maaltijd voordat hij de volgende morgen werd geëxecuteerd. Hij wist niets over zijn aanstaande executie tot die morgen. Ik wil gewoon de status van mijn zaak weten.’ 

Volgens het document van de rechtbank dat Amnesty International analyseerde, hadden de vier mannen geen juridische bijstand tijdens hun voorarrest, ondervragingen en rechtszitting, die tot hun doodvonnissen leidden. Na hun veroordeling gaf de rechtbank aan dat ze recht op juridische bijstand hadden voor verdere processen. Slechts een van de mannen kreeg echter een advocaat toegewezen.  

Omar vertelde Amnesty International dat de rechter hem tijdens zijn beroep vertelde dat hij geen bezwaar kon maken tegen zijn veroordeling omdat hij geen advocaat had. Daarop diende Omar zelf een beroep in, maar hij weet niet of dit ooit is ontvangen. Hij heeft nog steeds geen advocaat. 

‘Het ter dood veroordelen van mensen na oneerlijke rechtszaken die niet transparant zijn is weerzinwekkend, en laat de duistere werekelijkheid in het land zien’, zegt Agnès Callamard. ‘De enige manier waarop het imago van Saudi-Arabië opgepoetst kan worden, is door echte hervormingen en het waarborgen van de mensenrechten en het internationale recht.’ 

Amnesty International is in alle gevallen tegen de doodstraf, ongeacht de omstandigheden van het misdrijf; schuld of onschuld of karakter van het individu; of the methode die gebruikt wordt door de staat om de executie uit te voeren. 

Sportswashing 

Saudi-Arabië doet er alles aan om in 2034 het WK voetbal te mogen organiseren. Het gaat hier voor Saudi-Arabië echter niet alleen om het ontwikkelen van sport in de regio: het organiseren van grote sportevenementen is een tactiek om internationale invloed te krijgen en af te leiden van de vele mensenrechtenschendingen in het land. Dit heet sportswashing. Amnesty International voert actie voor 11 Saudische activisten die ongekend zware straffen opgelegd kregen, slechts omdat ze voor hun mening en de mensenrechten opkwamen. Lees meer over hun verhaal en steun dit ‘gevangen elftal’. 

Achtergrond 

Op 28 september 2024 bevestigde de SPA de 198e executie in Saudi-Arabië van dit jaar. Het werkelijke aantal executies kan hoger liggen, omdat de SPA ook het aantal daadwerkelijk uitgevoerde executies van 2022 lager weergaf.  

In 2022 werden 196 mensen in Saudi-Arabië geëxecuteerd – het hoogste jaarlijkse aantal executies dat Amnesty International documenteerde in het land in de afgelopen 30 jaar. In maart 2022 kondigde kroonprins Mohammed bin Salman aan dat het land de doodstraf had ‘afgeschaft’, behalve voor zaken die het verplicht stellen onder de sharia-wetgeving. Maar toch werden in november 2022 de eerste executies uitgevoerd voor drugsgerelateerde misdrijven in bijna drie jaar tijd. Hiermee werd een stop op executies voor deze misdrijven uit 2021 teruggedraaid.