Saudi-Arabië: vrouw krijgt 11 jaar gevangenisstraf voor steunen vrouwenrechten

Manahel al-Otaibi, een 29-jarige fitnessinstructeur en vrouwenrechtenactivist is tot 11 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor haar kledingkeuze en steun voor vrouwenrechten. Dat zeggen Amnesty International en mensenrechtenorganisatie ALQST vandaag. Deze straf staat haaks op het verhaal van de autoriteiten van Saudi-Arabië die zeggen voor hervormingen en vrouwenrechten te zijn.

Geheime rechtszaak

Manahel al-Otaibi werd in een geheime rechtszitting door de beruchte anti-terrorisme-rechtbank – de Specialized Criminal Court – op 9 januari 2024 veroordeeld. Deze veroordeling werd echter pas weken later naar buiten gebracht via het formele antwoord van de Saudische regering op een informatieverzoek van VN Special Rapporteurs over haar zaak.

De aanklachten tegen Al-Otaibi hebben slechts betrekking op haar kledingkeuze en het uiten van haar mening online. Zo riep ze op social media op een einde te maken aan het systeem van mannelijke voogdijschap, publiceerde ze video’s van haarzelf in ‘onfatsoenlijke’ kleding, en bezocht ze winkels zonder de traditionele abaya te dragen. Haar zus Fawzia al-Otaibi is voor vergelijkbare zaken aangeklaagd, maar vluchtte uit Saudi-Arabië uit angst voor arrestatie nadat ze in 2022 werd opgeroepen voor een verhoor.

Volgens de Permanente Missie van Saudi-Arabië in Genève werd Manahel al-Otaibi schuldig bevonden aan ‘terrorisme-overtredingen’ onder artikel 43 en 44 van de draconische anti-terrorisme wet van het koninkrijk. Volgens deze wet is iedereen strafbaar die ‘een website of een programma op een computer of een elektrisch apparaat maakt, lanceert of gebruikt… of informatie publiceert over het maken van brandbare apparaten, explosieven of andere apparaten die gebruikt worden bij terroristische misdrijven’, en ook ‘nieuws, verklaringen, valse of kwaadwillende roddels of iets soortgelijks uitzendt of publiceert, om een terroristische misdaad te begaan.’ De familie van al-Otaibi heeft geen toegang tot haar gerechtelijke documenten of het bewijs dat tegen haar is gebruikt.

11 jaar celstraf

‘De veroordeling en 11-jarige gevangenisstraf van Manahel is een weerzinwekkend en wreed onrecht’, zegt Bissan Fakih van Amnesty International. ‘Sinds ze gearresteerd is, is ze door de Saudische autoriteiten aan schendingen blootgesteld: ze werd onwettig vastgezet voor haar steun aan vrouwenrechten, ze ‘verdween’ vijf maanden lang terwijl ze in het geheim werd ondervraagd, vervolgd en veroordeeld, en ze werd herhaaldelijk geslagen in de gevangenis. Met deze veroordeling laten de Saudische autoriteiten zien dat hun veelbesproken hervorming van vrouwenrechten van de afgelopen jaren niets betekent, en dat ze koelbloedig vreedzame andersdenkenden het stilzwijgen opleggen.’

‘Het zelfvertrouwen van Manahel dat ze in vrijheid kon handelen, had een goede reclame kunnen zijn voor Mohammad bin Salman en zijn verhaal over het leiden van hervormingen van vrouwenrechten in het land. Maar door haar te arresteren en deze schandalige straf op te leggen, tonen de Saudische autoriteiten weer de willekeurige en tegenstrijdige kant van hun zogenoemde hervormingen, en hun voortdurende vastberadenheid om de vrouwen van Saudi-Arabië te controleren’, zegt Lina Alhathloul van ALQST.

Vrouwen worden nog steeds gediscrimineerd

Hoewel de autoriteiten bepaalde restricties onder het mannelijke voogdijsysteem hebben opgeheven, zijn er nog veel discriminerende beperkingen voor vrouwen in Saudi-Arabië. De langverwachte 2022 Personal Status Law, een wet die een grote hervorming zou zijn, codeert in de praktijk veel beperkende elementen van het systeem in plaats van dat het ze afschaft, zoals zaken m.b.t. huwelijken, echtscheiding, voogdij over kinderen en erfenis.

Manahel al-Otaibi was ironisch genoeg, een vroege aanhanger van de beloftes van kroonprins Mohammes bin Salman voor hervorming. In een tv-interview met de Duitse zender Deutsche Welle in 2019 beschrijft ze de ‘radicale veranderingen’ die plaatsvinden in Saudi-Arabië, zoals op het gebied van kleding, en zei dat ze zich vrij voelde om haar mening te uiten en te dragen wat ze wilde op basis van de verklaringen van de kroonprins. Ze werd echter op 16 november 2022 gearresteerd voor het uitoefenen van precies deze vrijheden.

Mishandeling en marteling

Na haar arrestatie werd Manahel al-Otaibi lichamelijk en geestelijk mishandeld in de Malaz-gevangenis in Riyadh. Van 5 november 2023 tot april 2024 was ze ‘verdwenen’. Op 14 april kon ze eindelijk weer contact opnemen met haar familie. Ze vertelde hen dat ze in eenzame opsluiting was vastgehouden en een gebroken been had als gevolg van de mishandelingen. Ook vertelde ze dat ze geen medische hulp kreeg.

Oproep Amnesty International

Amnesty International roept de Saudische autoriteiten op om Manahel al-Otaibi onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten, net als alle anderen die op dit moment gevangen zitten in het land voor het vreedzaam uitoefenen van hun mensenrechten. Tot die tijd moeten de autoriteiten ervoor zorgen dat ze veilig is en toegang tot medische zorg heeft.

De Saudische autoriteiten moeten de discriminerende onderdelen van de Personal Status Law-wet aanpassen en het hele mannelijke voogdijsysteem afschaffen.

Achtergrond

Volgens de reactie van de Saudische regering aan de VN, is de veroordeling van Manahel al-Otaibi vanaf 25 januari 2024 onderwerp voor hoger beroep en blijft haar zaak ‘onder beschouwing bij de rechtbanken’.

De veroordeling van Al-Otaibi komt in een tijd van zware repressie van vrije meningsuiting in Saudi-Arabië, ook online. De afgelopen twee jaar hebben de Saudische rechtbanken lange gevangenisstraffen opgelegd aan tientallen mensen voor het uiten van hun mening op social media. Onder hen veel vrouwen, zoals Salma al-Shehab (27 jaar), Fatima al-Shawarbi (30 jaar), Sukaynah al-Aithan (40 jaar) en Nourah al-Qahtani (45 jaar).

In 2019 kondigden de autoriteiten een versoepeling aan van de kledingvoorschriften voor buitenlandse vrouwen die het land bezoeken, in hun campagne om het land te openen voor toerisme. Deze versoepeling geldt echter niet voor vrouwelijke ingezetenen van Saudi-Arabië, die nog steeds juridische consequenties tegemoet kunnen zien voor hun vrije kledingkeuze in het openbaar. In een promotievideo in 2019 van de staatsveiligheidsdienst, noemden de autoriteiten feminisme zelfs een vorm van ‘extremistisch’ denken. Maar dit moesten ze snel weer intrekken en de Saudi Human Rights Commission moest duidelijk maken dat feminisme ‘geen misdraad’ was.