Russische rechter spreekt activist Yulia Tsvetkova vrij (update)

Een rechtbank in Rusland heeft feminist en lhbti-activist Yulia Tsvetkova vrijgesproken van de beschuldiging dat zij ‘pornografisch materiaal’ zou hebben gemaakt en verspreid.

Update

Yulia Tsvetkova ontving op 22 juli 2022 het bericht dat het Openbaar Ministerie in beroep is gegaan tegen de beslissing om haar zaak te sluiten. Een ander proces in verband met deze strafzaak, over het blokkeren van het online platform waar de tekeningen van vagina’s worden geplaatst, zal plaatsvinden op 10 augustus 2022.

*

Tsvetkova, die opkomt voor de rechten van vrouwen en lhbti’ers, had op sociale media body-positivistische tekeningen geplaatst van vrouwenlichamen. Bij sommige waren ook geslachtsdelen te zien. Ze werd aangeklaagd wegens ‘pornografie’ waarop tot 6 jaar cel staat. De straf die de aanklager vorige maand eiste was 3 jaar en 2 maanden. De aanklagers kunnen nog wel binnen 10 dagen in beroep gaan tegen de vrijspraak door de rechter.

Aanklagers vroegen celstraf

Het strafproces tegen Yulia Tsvetkova vanwege de tekeningen (die overigens in 2020 werden aangekocht door het Stedelijk Museum in Amsterdam) begon in april 2021  Gedurende het proces had ze beperkte bewegingsvrijheid: aanvankelijk had ze huisarrest, maar dankzij internationale druk werd dit omgezet in een reisbeperking. Op 14 juni 2022 eiste het openbaar ministerie een gevangenisstraf van 3 jaar en 2 maanden voor Tsvetkova op beschuldiging van het verspreiden van ‘pornografische afbeeldingen’.

Boetes

Eerder kreeg Tsvetkova twee boetes opgelegd. In december 2019 werd ze schuldig bevonden aan het overtreden van de wet tegen ‘homopropaganda onder minderjarigen’ omdat ze twee lhbti-websites beheerde. Op de websites was aangegeven dat deze bedoeld zijn voor mensen boven de 18 jaar, zoals de Russische wet voorschrijft. Toch kreeg ze een boete. In juli 2020 legde de rechter haar weer een boete op vanwege een tekening van twee gezinnen: een met twee moeders en een met twee vaders. Die plaatste ze online met de titel ‘Het gezin is waar liefde is. Steun lhbti+-gezinnen’. Volgens de autoriteiten overtrad ze ook hiermee de wet tegen ‘homopropaganda’.

Wet tegen ‘homopropaganda’

In Rusland bestaat een wet die ‘propaganda van niet-traditionele seksuele relaties’ – lees homoseksualiteit – gericht op minderjarigen verbiedt. Ondanks de toevoeging ‘onder minderjarigen’ wordt deze wet beschouwd als gericht tegen ‘homopropaganda’ in het algemeen. Op overtreding door individuele burgers staat een boete of een gevangenisstraf van maximaal 2 weken. Organisaties riskeren een boete en tijdelijke sluiting.

‘Buitenlandse agent’

Op 3 juni 2022 bestempelde het Russische ministerie van Justitie Yulia Tsvetkova tot ‘buitenlandse agent’ – een stigmatiserende term waarmee de Russische autoriteiten mensenrechtenverdedigers, activisten en onafhankelijke media het werk onmogelijk proberen te maken. Dit beïnvloedde haar zaak negatief, aangezien de aanklager dit gebruikte om haar als een ‘publieke vijand’ te bestempelen.

Voor veel Russen staat de term ‘buitenlandse agent’ gelijk aan ‘spion’ of ‘verrader’. Van dat frame maken Kremlingezinde media dankbaar gebruik. Die maken de ‘buitenlandse agenten’ zwart in lastercampagnes. Pogingen om via de rechter van het stigmatiserende label af te komen zijn vrijwel altijd vruchteloos.