Russische oppositieleden onderdrukt, gevangengezet of verbannen 2 jaar na arrestatie Navalny

In de 2 jaar sinds de massale protesten in Rusland tegen de politiek gemotiveerde detentie van de prominente oppositieleider Aleksei Navalny, zetten de Russische autoriteiten alles op alles om de oppositiebeweging te ontmantelen en om angst te zaaien voor mensen die opkomen voor de mensenrechten.

Het Kremlin heeft op tal van fronten politieke tegenstanders, onafhankelijke media en maatschappelijke organisaties aangevallen, waarbij het de wet inzet om mensen te arresteren en te vervolgen na valse beschuldigingen. Ook werden al lang bestaande maatschappelijke organisaties gedwongen om hun belangrijke werk stop te zetten.

Heksenjacht op oppositie

‘In de afgelopen 2 jaar heeft de Russische regering haar heksenjacht op oppositieleden en maatschappelijke organisaties alleen maar geïntensiveerd’, zegt Natalia Zviagina van Amnesty Rusland. ‘Geen enkele criticus, mensenrechtenactivist of onafhankelijke journalist is veilig voor de dreiging van vervolging, represailles en onderdrukking.’

Nadat in 2020 geprobeerd was Navalny te vergiftigen en hij in 2021 werd gearresteerd, deden de Russische autoriteiten er alles aan om de vrijheid van meningsuiting in het land te onderdrukken. Hun snelle en ingrijpende optreden stelde hen in staat om massale protesten tegen de Russische invasie van Oekraïne een jaar later snel een halt toe te roepen.’

Meedogenloos optreden tegen Navalny en zijn medewerkers

Op 2 februari 2021 kreeg Navalny een gevangenisstraf opgelegd van 2 jaar en 8 maanden, die later werd verkort met 2 maanden. Kort daarna ontmantelden de Russische autoriteiten zijn Anti-corruptie Stichting en de Stichting voor de Bescherming van Burgerrechten en sloten zijn kantoren. Op 9 juni 2021 werden de twee organisaties officieel bestempeld als ‘extremistisch’ en verboden.

In maart 2022 werd Navalny veroordeeld tot een extra 9 jaar gevangenisstraf, onder meer op basis van politiek gemotiveerde beschuldigingen van ‘grootschalige fraude’. Hem wacht mogelijk een nog langere gevangenisstraf, aangezien hij in september 2021 werd beschuldigd van ‘het creëren en leiden van een extremistische gemeenschap’.

Nieuwe zaken tegen Navalny

Alsof dat nog niet genoeg was, startten de autoriteiten in oktober 2022 een nieuw strafrechtelijk onderzoek tegen Navalny vanwege het vermeende ‘aanmoedigen van terrorisme’, ‘financiering en bevordering van extremisme’ en ‘eerherstel van het nazisme’. Als Navalny wordt veroordeeld, kan zijn totale gevangenisstraf oplopen tot 30 jaar.

‘Organisaties die banden hebben met Aleksei Navalny worden beschouwd als aartsvijand van de autoriteiten en zijn het doelwit van vergaande onderdrukking. Als gevolg hiervan hebben de meeste medewerkers van Navalny het land moeten ontvluchten’, zegt Zviagina.

Navalny-aanhangers vervolgd

Activisten die in Rusland bleven, kregen te maken met vervolging en andere represailles. Verschillende collega’s en aanhangers van Navalny werden berecht vanwege het ‘schenden van sanitaire en epidemiologische regels’ nadat ze opriep tot vreedzame protesten.

Lilia Chanysheva, het voormalige hoofd van het kantoor van Navalny in Ufa, was in november 2021 de eerste die werd gearresteerd op beschuldiging van ‘het creëren en leiden van een extremistische gemeenschap’. Ze zit nog in voorarrest kan tot 18 jaar gevangenisstraf krijgen.

In december 2021 werden collega’s van Chanysheva, Vadim Ostanin uit Barnaul, en Ksenia Fadeeva, beschuldigd van ‘het organiseren van een extremistische gemeenschap’ en ‘het oprichten van een non-profitorganisatie die inbreuk maakt op de persoonlijkheid en rechten van burgers’. Deze laatste aanklacht was ooit een obscuur en zelden gebruikt artikel uit het Wetboek van Strafrecht, maar wordt nu vaak ingezet tegen de aanhangers van Navalny.

Sinds maart 2022 zit Vadim Ostanin in voorlopige hechtenis. De voormalige technisch directeur van het YouTube-kanaal Navalny Live, Daniel Kholodny, werd tegelijkertijd gearresteerd en zit eveneens vast op beschuldiging van ‘deelname aan een extremistische gemeenschap’.

In december 2022 werd Zakhar Sarapulov, voormalig hoofd van het kantoor van Navalny in Irkoetsk, veroordeeld tot een proeftijd van 1 jaar. In januari 2023 werden Elizaveta Bychkova en Yegor Butakov, voormalige coördinatoren van Navalny’s beweging in Arkhangelsk, gedurende een jaar beperkt in hun bewegingsvrijheid. De aanklachten tegen hen werden teruggebracht nadat ze ermee instemden mee te werken aan het strafrechtelijk onderzoek naar Navalny’s activiteiten.

Dreiging van vervolging blijft, ook in ballingschap

Medewerkers van Navalny  die erin slaagden uit Rusland te vluchten, worden vervolgd als ze naar hun land terugkeren. Leonid Volkov, die het regionale netwerk van Navalny leidde voordat deze in april 2021 werd ontbonden, wordt voor verschillende zaken aangeklaagd, variërend van ‘het creëren van een extremistische gemeenschap’ tot het ‘rechtvaardigen van terrorisme’ en ‘het betrekken van minderjarigen bij het plegen van gevaarlijke daden’.

De voormalige voorzitter van Navalny’s Anti Corruptie-stichting Ivan Zhdanov wordt ook beschuldigd van een reeks ‘extremistische’ aanklachten. Bovendien arresteerden de autoriteiten in maart 2021 zijn vader Yuri Zhdanov, een voormalige lokale ambtenaar in de provincie Arkhangelsk, en beschuldigden hem van ‘machtsmisbruik’. In februari 2022 werd hij veroordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf.

Verschillende andere medewerkers van Navalny, onder wie zijn woordvoerder Kira Yarmysh, Lyubov Sobol, Georgy Alburov, Ruslan Shaveddinov en advocaat Vyacheslav Gimadi, worden gezocht vanwege ‘deelname aan een extremistische gemeenschap’ of andere vermeende ‘misdrijven’. Sommigen werden in augustus 2022 bovendien beschuldigd van het ‘verspreiden van opzettelijk valse informatie over de Russische strijdkrachten’ en het ‘rechtvaardigen van terrorisme’.

Naast het ontmantelen van Navalny’s beweging, hebben de Russische autoriteiten zich ook gericht op de bewegingen Open Russia en Vesna en werden prominente oppositieleden en anti-oorlogsactivisten gevangengezet. De mensenrechtengroep Memorial, een icoon van de mensenrechtenbeweging in Rusland, werd gesloten. Autoriteiten hebben ook de gerespecteerde Moskou Helsinki Groep aangevallen, onafhankelijke media gesloten en censuur en militaristische retoriek in educatieve en culturele instellingen aangemoedigd.

Amnesty’s oproep

‘Het aantal slachtoffers van het harde optreden van Rusland tegen de vrijheid van meningsuiting lijkt eindeloos, en toch blijven Russische activisten in binnen- en buitenland zich organiseren om de mensenrechten te steunen en actie te voeren tegen de Russische invasie van Oekraïne’, zegt Natalia Zviagina. ‘Aleksei Navalny en zijn medewerkers die vanwege hun vreedzaam activisme van hun vrijheid zijn beroofd, moeten onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten en alle aanklachten tegen hen moeten worden ingetrokken. De internationale gemeenschap moet haar steun aan het Russische maatschappelijk middenveld dat zwaar onder druk staat, opvoeren.’