Rusland: vierjarig bestaan ‘buitenlandse agentenwet’
Op 21 november 2012 trad in Rusland de ‘buitenlandse-agentenwet’ in werking. Sindsdien zagen meer dan honderd organisaties hun subsidie teruglopen, werd hun goede naam bezoedeld, en werden medewerkers bedreigd.
In het vandaag verschenen rapport Agents of the people’: Four years of “foreign agents law” in Russia wordt beschreven welke prijs de Russische maatschappij als gevolg van deze wet heeft betaald: onafhankelijke kritische ngo’s moesten sluiten, de toegang tot belangrijke diensten is beperkt, en kritiek op de overheid is aan banden gelegd. Dit is een goed geplande aanval op de vrijheid van meningsuiting.
Sergei Nikitin, directeur van Amnesty Rusland, verwoordt het als volgt: ‘De buitenlandse-agentenwet is ontworpen om kritische ngo’s aan banden te leggen, te stigmatiseren en uiteindelijk het zwijgen op te leggen. Veel ngo’s zijn slachtoffer geworden van deze wet die grote gevolgen heeft gehad voor de individuele rechten en de kwaliteit van het publieke debat in Rusland. De uiteindelijke verliezers zijn niet alleen de ngo’s maar de hele Russische maatschappij.’ Nikitin werkt op het Amnesty-kantoor in Moskou, dat begin november door de autoriteiten werd gesloten.
Beperken kritiek op de overheid
De afgelopen vier jaar zijn 148 organisaties op de lijst van ‘buitenlandse agenten’ gezet. Hiervan moesten 27 sluiten. Deze organisaties speelden een belangrijke rol op het gebied van het beschermen van burgers, bijvoorbeeld door het aanbieden van juridische of psychische hulp aan slachtoffers van discriminatie of geweld.
Voor dit rapport onderzocht Amnesty ngo’s die waren aangemerkt als ‘buitenlandse agent’ en interviewde medewerkers en leidinggevenden. Het betreft organisaties die actief zijn op het gebied van onder meer discriminatie, vrouwen- en LHBTI-rechten, wetenschappelijk onderzoek en milieuzaken. Ze hadden één gemeenschappelijk doel: mensen betrekken bij een kritische evaluatie van het regeringsbeleid.
Trek de ‘buitenlandse-agentenwet’ in
Het is voor ngo’s in Rusland altijd moeilijk geweest om subsidie te krijgen. Met de komst van de ‘buitenlandse-agentewet’ is dit nog moeilijker geworden. Organisaties die financiële steun uit het buitenland krijgen, lopen risico aangepakt te worden. ‘Het is overduidelijk dat het doel van de Russische autoriteiten is om uitbreiding van het aantal kritische en betrokken burgers tegen te gaan, en dit te vervangen door volgzame, afhankelijke aanhangers van het overheidsbeleid’, zegt Sergei Nikitin.
Amnesty International roept de Russische autoriteiten op om de ‘buitenlandse-agentenwet’ in te trekken en de willekeurige beperkingen die aan ngo’s zijn opgelegd op te heffen. De Russische autoriteiten moeten sterk genoeg in hun schoenen staan om opbouwende kritiek van burgergroeperingen aan te kunnen en ze moeten leren met hen samen te werken, in plaats van tegen te werken.
