Rusland: autoriteiten gaan zeer gerespecteerde mensenrechtengroep Memorial sluiten

Russische aanklagers hebben verzocht om de gerechtelijke opheffing van de prominente mensenrechtengroep Memorial International. Ook haar zusterorganisatie Human Rights Centre Memorial zal worden gesloten.

‘De actie van de Russische autoriteiten om een ​​van de oudste en meest invloedrijke mensenrechtengroepen in het land te elimineren, toont hun niet-aflatende vastberadenheid om een ​​einde te maken aan al het mensenrechtenwerk in Rusland’, zegt Marie Struthers van Amnesty International. ‘Door hun pijlen te richten op Memorial en haar missie om de herinnering aan slachtoffers van mensenrechtenschendingen tijdens het Sovjettijdperk levend te houden, denken de autoriteiten dat ze de misdrijven uit het verleden van de staat tegen zijn eigen burgers voor altijd uit de geschiedenisboeken kunnen wissen.’

Stigmatiserend label

Het parket van de procureur-generaal beweert dat Memorial onder meer in strijd handelt met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Verdrag inzake de Rechten van het Kind omdat de groep haar publicaties niet markeert met het stigmatiserende label ‘buitenlandse agent’.

‘Deze bewering is absurd en ongegrond, alleen al omdat non-gouvernementele organisaties internationale verdragen niet kunnen schenden. Staten kunnen dit wel doen. Als het parket – en de Russische autoriteiten in het algemeen – inderdaad deze pijlers van de internationale mensenrechtenwetgeving zouden bewaken, zou Rusland er vandaag de dag heel anders uitzien’, aldus Marie Struthers.

‘Maak einde aan repressailles’

De wet op ‘buitenlandse agenten’ wordt gebruikt om critici van het Kremlin en andere onafhankelijke stemmen de mond te snoeren.

‘Door een gerenommeerde organisatie als Memorial te beschuldigen van ‘verheerlijking van terrorisme en extremisme’, verraadt het parket een ongelooflijk cynisme. De Russische autoriteiten moeten onmiddellijk een einde maken aan de represailles tegen Memorial. Ze moeten de Russische wetgeving ten aanzien van verenigingen in overeenstemming brengen met internationale mensenrechtenwetgeving en -normen, onder meer door de wet op ‘buitenlandse agenten’ in te trekken.’

Achtergrond opheffing

Op donderdag 11 november 2021 werd bekend dat de Russische procureur-generaal drie dagen eerder het Hooggerechtshof had verzocht om de opheffing van Memorial International. De volgende dag kondigde haar zusterorganisatie, Memorial Human Rights Centre, aan dat het parket van Moskou een soortgelijke actie tegen haar had ondernomen.

De Hoge Raad behandelt het verzoek van het parket van de procureur-generaal op 25 november 2021. De datum van de hoorzitting in de rechtbank van Moskou is nog niet bekend.

Gerenommeerde organisaties

De twee Memorial-organisaties behoren tot de oudste en meest gerespecteerde mensenrechtengroepen in Rusland. De groep werd in 1988 opgezet tijdens de golf van perestrojka-hervormingen. De Sovjet-dissident en Nobelprijswinnaar voor de Vrede Andrei Sacharov was de eerste voorzitter van Memorial tot aan zijn dood in 1989. Het Europees Parlement kent elk jaar de Sacharovprijs toe aan personen of organisaties die zich hebben ingezet voor de mensenrechten en de fundamentele vrijheden.