Qatar: reisbeperkingen arbeidsmigranten gedeeltelijk opgeheven

Een nieuwe wet maakt het voor arbeidsmigranten in Qatar mogelijk om het land te verlaten zonder toestemming van hun werkgever. Dit is een belangrijke stap voorwaarts bij het afschaffen van het onderdrukkende sponsorsysteem.

Arbeidsmigranten werd het door hun werkgever onmogelijk gemaakt het land te verlaten, omdat zij vaak weigerden om toestemming te geven om te vertrekken. De opheffing van het verbod om te mogen vertrekken geldt niet voor iedereen. De werkgever kan voor vijf procent van zijn werknemers een vertrekvergunning weigeren.

Reisbeperking blijft voor huishoudelijke hulpen

De opheffing van de reisbeperking geldt niet voor de 174.000 huishoudelijke hulpen die in Qatar werkzaam zijn. Uit onderzoek van Amnesty blijkt dat huishoudelijke hulpen – voor het merendeel vrouwen – vaak zeer lange dagen maken, geen vrije dagen krijgen, sterk beperkt worden in hun bewegingsvrijheid en geregeld slachtoffer worden van fysiek en seksueel misbruik. In sommige gevallen is zelfs sprake van moderne slavernij.

In 2017 kwam er een wet die huishoudelijke hulpen enige bescherming biedt door het maximum aantal werkuren en vakantiedagen vast te leggen, maar door problemen met de handhaving van de wet en door de reisrestricties is het voor de vrouwen moeilijk om aan uitbuitende werkgevers te ontsnappen.

Het kafala- of sponsorsysteem

In 2022 vindt in Qatar het wereldkampioenschap voetbal plaats. Het toch al grote aantal gastarbeiders zal daarom de komende jaren naar verwachting aanzienlijk stijgen. Volgens het Qatarese ministerie van Ontwikkeling en Statistieken zijn er meer dan 1,9 miljoen arbeidsmigranten in Qatar – zo’n 90 procent van de totale bevolking.

In Qatar wordt het zogeheten kafala-systeem gehanteerd. Dit systeem vereist van buitenlandse arbeidskrachten dat zij een lokale sponsor hebben – de kafeel – die zorgt voor de toestemming om het land binnen te komen en die toeziet op het verblijf. Ook moest deze toestemming geven om het land weer te verlaten. Die beperking is nu vervallen.

Paspoort ingenomen

Andere beperkingen blijven bestaan. Arbeidsmigranten die van baan willen veranderen, hebben een certificaat van geen bezwaar van hun werkgever nodig. Vaak weigert de werkgever zo’n certificaat af te geven en worden de arbeiders gedwongen bij hun baas te blijven werken tot hun contract is afgelopen. Vertrekt de arbeidsmigrant zonder toestemming, dan kan hij gearresteerd en uitgezet worden.

Door een maas in wet no 21 uit 2016 kunnen werkgevers in bepaalde omstandigheden het paspoort van de werknemer innemen, waardoor ze het land niet uitkunnen. Amnesty roept de autoriteiten van Qatar op te garanderen dat werkgevers niet proberen via omwegen alsnog proberen arbeidsmigranten een reisverbod op te leggen.